Literatuur

1. Thema 3: Begeleiden van leerlingen met dyslexieDyslectische leerlingen en de talen:vakspecifieke begeleiding

2. Literatuur Krosse, de H. & Kleijnen, R. (2007). Dyslectische leerlingen en de talen. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.

3. Te bestuderen paragrafen § 2 Begeleiding van afzonderlijke taalvaardigheden § 2.2.1 Uitspraak § 2.2.2 Woordbetekenis § 2.2.3 Spelling/strategisch schrijven § 2.2.4 Strategisch lezen § 2.2.5 Strategisch luisteren § 2.2.6 Grammatica

4. Inleiding: Voorwaarden voor begeleiding • Bij functioneel taalgebruik is er altijd sprake van een integratie van vaardigheden • Zowel de leerling als docent zal voorkeuren hebben wat betreft de begeleidings-mogelijkheden  achterhalen via een gesprek

5. § 2.2.1 Uitspraak • Uitspraak van woorden biedt voor de meeste dyslectici een goede ingang bij het aanleren van nieuwe woorden • Maak daarbij wel steeds een koppeling met de betekenis van een woord

6. Begeleidingsmogelijkheden uitspraak • Audiomateriaal methode • Koorzang • Uitspraak leerling registreren • Tekst-naar-spraakprogramma’s • Kapstokwoorden • Ezelsbruggetjes

7. Vertaling naar de eigen lespraktijk Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3): Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden? • Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?

8. § 2.2.2 Woordbetekenis Dyslectici hebben vaak moeite met het leren van woordjes door: • Fonologisch tekort • Automatiseringstekort Bijkomende problemen: • De presentatie van de woordjes in de verschillende lesmethodes • Bij de MVT wordt vaak gewerkt met vergelijkbare thema’s

9. Begeleidingsmogelijkheden woordbetekenis • Woordjes leren met de computer • Woordjes leren zonder de computer: • Chunks • Alzijdig bespreken • Handcomputer • Expanding rehearsel methode

10. Dispensatie? • Moeten dyslectische leerlingen alle woorden uit de methode leren? • Hoe kun je bepalen welke woorden het belangrijkste zijn om te leren?

11. Vertaling naar de eigen lespraktijk Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3): Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden? • Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?

12. § 2.2.3 Spelling /Strategisch schrijven • Het schrijven van een gestructureerde tekst is lastig als alle aandacht uit moet gaan naar de spelling • In de begeleiding dus eerst aandacht voor spelling

13. Spelling • Als een vakdocent aandacht wil besteden aan spelling, dan eerst uitspraak en betekenis aan bod laten komen, daarna pas de schrijfwijze • Problemen met de spelling kunnen verschillen per taal

14. Begeleidingsmogelijkheden spelling • Vergeet niet dat spellen geen doel op zich is, maar een vaardigheid om te komen tot functioneel schrijven • Verbeteren van spelling vraagt om inzicht in spellingscategorieën

15. Spellingscategorieën a. Basisspelling b. Regelspelling c. Opbouwspelling d. Inprentspelling

16. Trainen spellingscategorieën • Je schrijft wat je hoort (= a) • Je past regels en wetmatigheden toe (= b + c) • Je prent in (=d)

17. Beoordeling spelling Reflectie: Is het nodig om met de sectie afspraken te maken over een aangepaste beoordeling spelling?

18. Begeleidingsmogelijkheden strategisch schrijven Onder begeleiding werken aan: • Stappenplan (inleiding, kern, slot) • Reviseren • Inzet spellingstrategieën Vaak biedt de reguliere lesmethode al veel instructie op dit gebied en is het de zorgspecialist die extra oefening biedt

19. Aanvullende maatregelen • Voor het schrijven: • Informatie verzamelen • Criteria geven • Tijdens het schrijven: • Laptop • Proofing tools / Online woordenboeken / Predictiesoftware • Na het schrijven: • Nalezen op inhoud, nalezen op spelling • Reviseren aan de hand van de criteria

20. Vertaling naar de eigen lespraktijk Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3): Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden? • Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?

21. § 2.2.4 Technisch lezen / Strategisch lezen Voorwaarden voor het begrijpen van een tekst: • Snelle en accurate technische leesvaardigheid • Woordenschat • Kennis van de wereld

22. Probleem dyslectici Technisch lezen vormt zo’n grote inspanning dat ze niet komen tot een flexibele inzet van adequate leesstrategieën

23. Begeleidingsmogelijkheden technisch lezen • Auditieve ondersteuning (voorlezen, cd-rom methode, tekst-naar-spraak-software, Daisy-speler) • Pre-teaching • RALFI

24. Begeleidingsmogelijkheden strategisch lezen Begrijpend lezen strategieën via: • Directe instructie • Rolwisselend leren • Methodeonafhankelijke software

25. Vertaling naar de eigen lespraktijk Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3): Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden? • Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?

26. 2.2.5 Technisch en strategisch luisteren Luistervaardigheid kan een compenserende vaardigheid zijn, maar soms wordt het ‘begrijpend luisteren’ verstoord door het ‘technisch luisteren’.

27. Begeleidingsmogelijkheden technisch /strategisch luisteren • Begrijpend lezen strategieën inzetten bij het luisteren • Luisteren en schrijven niet koppelen • Lezen met auditieve ondersteuning • Luistertoetsen in eigen tempo

28. Vertaling naar de eigen lespraktijk Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3): Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden? • Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?

29. § 2.2.6 Grammatica Dyslectici kunnen wel degelijk problemen hebben met grammatica: regels worden niet onthouden, geautomatiseerd of toegepast

30. Begeleidingsmogelijkheden grammatica • Afstemming met andere secties over aanbod en terminologie • Oefeningen op internet / (methodeonafhankelijke) software • Visualiseren • Voorbeelden in plaats van regels • Regelkaarten

31. Vertaling naar de eigen lespraktijk Rol van de docent (niveau 1 & 2) en van de zorgspecialist (niveau 3): Vragen: • Tot hoever kan jij als vakdocent gaan bij het inzetten van de genoemde begeleidings-mogelijkheden? • Waar heb jij de ondersteuning van een zorgspecialist nodig?