Mavzu: Antik Evropa Madaniyati Tuzuvchi: katta o’qituvchi Yu.Xusanboyeva

1. Mavzu: Antik Evropa MadaniyatiTuzuvchi: katta o’qituvchi Yu.Xusanboyeva

2. ANTIK EVROPA MADANIYATI

3. REJA • ANTIK YUNONISTON MADANIYATI • ANTIK RIM MADANIYATI

4. ANTIK YUNONISTON MADANIYATI Antik davr madaniyati-jahon sivilizatsiyasining beshigi bo’lib, u davrda filosofiy, madaniyat fan sifatida shakllandi. O’sha davr yunonlarning turmush tarzi, fikrlash, ma’naviyati hozirgacha ham insonlarni hayajonga solib kelmoqda. Antik yevropa madaniyatining shakllanishiga Mesopatamiya va Misr madaniyatining ayniqsa arifmetika, astranomiya, mifologiya, va teologiya sohalarida erishgan dastlabki muhim yutuqlarining ahamiyati katta bo’ladi. Qadimgi Yunon madaniyati eramizdan avv XXVIII asrdan eramizdan avv II asrgacha davom etdi. Yunonlar o’zlarining vatanini Ellada deb ataganlar. Qadimgi Yunon madaniyatining eng yuqori darajaga ko’tarilgan dabri er. avv. V-IV asrlarga to’g’ri keladi. Qadimgi yunon madaniyati jahon madaniyati tarixida favqulodda hodisa sifatida o’zini nomoyon etdi.

5. Ellada hozirgi zamon davlatlarining boshqoruv shakli- Respublika va demokratiyaning vataning aylandi. Jismoniy mehnat qullarga, aqliy mehnat qilish esa ozod kishilarga taaluqli edi. Aristokratiya odobi musobaqa tamoyillari asosida birinchilardan bo’lishga intilish qadriyati keng qo’lamda yoyildi. Bunday o’yinlar saxnasi Olimpiya o’yinlari munozara, jang maydoni, teatr sahnalari edi.

6. Yunonlarning turmush tarzi haqiqat, go’zallik, mexribonlik kabi kotegoriyalari uyg’unligi bilan belgilangan. Insonni tarbiyalash uchun ikki yo’nalish bo’yicha ta’lim tizimi vujudga keltirilgan: A) Gimnastika B)Aqliy yo’nalishdagi barcha turlari, chunonchi, tabiiy fanlar, falsafa, notiqlikni o’rganish. Gomer qadimgi yunon shoiri

7. Yunon faylasuflarining eng yuksak nomoyondalari sifatida Suqrot, Platon, Aristotel hisoblanganlar. ARISTOTEL PLATON

8. Pifogor, Evklid, va Arxemedlar matematika va matematik fanlar, optika, gidrostatika fanlarining asoschilari hisoblanadi. EVKLID ARXIMED

10. DEMETRIY – tabiat hudosi mabudasi DIONIS - vinochilik mabudi GERMES - savdo-sotiq hudosi

11. PASEYDON - <<yerni tebratuvchi>> daxshatli dengiz hudosi AID -Yer osti hudosi APPALON - yorug’lik va san’at mabudi

12. AFRADIT - sevgi va go’zallikmabudasi

13. Zevs yunonlarning eng muqaddas bosh hudosi hisoblangan. Uni odamlar jingalak sochli sersoqol, qudratli qo’lida chaqmoq ushlagan basavlat kishi sifatida tasavur etishgan.

15. Olimpiada o`yinlari. Solnomachilarning berganma'lumotlariga ko'ra Olimpiya musobaqalari birinchi bor miloddan avvalgi 776-yilda boshlangan ekan Miloddan avvalgi 394 –yilda ustma –ust sodir bo`lgan zilzila oqibatida Olimpiya vayron bo`lib ketgani sababli qadimgi Olimpiada o`yinlari ham O`tkazilmasdan qoldi

16. 1896 –yilda Olimpiada o`yinlari qayta tiklandi.

17. Yunonistonda teatr va haykaltaroshlik Miloddan awalgi V-IV asrlarda Afina va Yunon istonning boshqa shaharlarida hozirgi sirklarimizga o'xshash tepasi ochiq teatr binolari qurilgan Teatr tepa yonbag'riga qurilib, unga tosh va taxtadan o'rindiqlar qo'yilgan. Pastda esa tomosha ko'rsatadigan sahna va doira shakldagi maydon bo'lgan. Sunday teatrlarga 20 - 25 ming tomoshabin sig'ib, tomoshalar ko'rganlar

18. Yunon teatri shu tariqa vujudga kelgan. Tragediya dramatik asarning bir turi hisoblanadi. Qadimgi yunon adiblari rivoyat va afsonalar asosida ajoyib tragcdiyalar yaratganlar. Tragediya deyilganda oxiri fojia, o'lim va qotillik bilan lugaydigan pycsa tushuniladi. Lekin yunonchada bu so'z ,,echkilar go'shig'i" degan ma'noni bildiradi

19. Haykallar ba'zan yalang'och, ba'zan kiyimda ishlangan. Kiyimsiz va yarim yalang'och haykallar orqali haykaltaroshlar odam tashqi qiyofasining go'zal-ligini ko'rsatmoqchi bo'lganlar. Miloddan avvalgi V asrda yashab ijod etgan Miron, Poliklet va Fidiykabilar Yunonistonning eng mashhur haykaltaroshlari hisoblanadilar

20. Qadimgi yunonlarda me'morchilik, haykaltaroshlik va rassomchilikning kelib chiqishi Krit Mikena davriga borib taqaladi San'atning bu turlari asta-sekin rivojlana borib miloddan avvalgi V asrda o'zining yuqori pog'onasiga ko'tariladi Miloddan avvalgi VI-V asrlarda ikki xil ustunlar ishlatilgan. Biri marmar polning o'zidan o'sib chiqqandek usti oddiy plita bilan jilolangan

21. Parfenosdagi Afina ibodatxonasi Miloddan avvalgi 447-438 Afinadagi Gefest ibodatxonasi

22. Qadimgi yunonlar madaniyati beshta davrga bo’lingan. • Egey madaniyati (er.avv.2800-1100yillar) • Gomer davri (er.avv. XI-IX ) • Arxaik madaniyati davri (er. avv VIII-VI ) • Klassik (yuqori darajadagi) davri (er.avv V-IV asrlar) • Ellinizim davri (er.avv 323-146 yillar)

23. MINOS KRIT shoxining taxti

24. KNOS saroyining tepadan ko’rinishi

26. Artemida ibodatxonasi

30. ANTIK RIM MADANIYATI Antik rim madaniyati er. avv. VIII asredan 476 yiligacha davom etgan. Qadimgi Italiyada va butun Rim saltanatida madaniyat sohasida katta yutuqlar qo`lga kiritilgan. Yozuv ilmiy bilimlarning eng muhim ko`rinishi sifatida miloddan avvalgi I ming yillik boshlaridan boshlab yuzaga kelgan. Finikiya alifbosi Finikiya yozuvi

31. Lukresiy Kar Goasiy Ovidiy Nazon Vergiliy Tit Liviy Korneliy Tasit Yuliy Sezar

32. Тарих фани ривожланди. Тит Ливий 142 жилддан иборат Рим тарихини ёзди. Эримиздан аввалги I асрда Галикарнасс Дионисий “қадимги рим ёдгорликларидеган китоб ёзди. Корнилий Тацит “Тарих китобини ёзди. Унда 68-69 йиллардага фуқаролар уриши баён қилинган. Юлий Цезар “Галл уришлари ҳақида ёзмалар фуқаролар уриши ҳақидаги китоблар ёзди. Уларда рим маданияти ҳақида муҳим маълумотлар келтирилган.

33. Цицерон Рим маданиятини ривожланишига катта ҳисса қўшди. У буюк файласуф нотиқ сиёсатчи бўлган. Катта Плиний Птоломей ва Гален таниқли олим бўлган. Катта плиней 37 томлик “Табиий фанлар тарихи” асарини яратди. Бу энтиклопедия ролини бажарди. Птоломей оптика, математика, гография соҳаларига оид асарлар ёзди.

34. Рим машхур табибларидан Конелий Цельс, Клавдий Гален. Клавде Гален 400 ортиқ асар ёзган унинг “Табиблик санъати” “Даво усуллари” “Дориларнинг тартиби ҳақида” асари алоҳида аҳамиятга эга

35. Klavdiy Galen

36. Qadimgi rimliklar haykaltaroshligi

37. Rim shaxarning maketi Ark

38. Rimdagi Panteon, ya'ni «Barcha xudolar ibodatxonasi»

39. Ibodatxonaning doira shaklida katta derazasi

40. Kolizey

41. Teatr Meritsella Amfiteatr

42. Yunona Mars Yupiter