AKCİĞER FONKSİYON TESTLERİ

1. AKCİĞER FONKSİYON TESTLERİ Prof Dr Nurhayat YILDIRIM

2. SPİROMETRİK İNCELEME • Solunum fonksiyonlarını değerlendirmede kullanılan en temel test yöntemidir. • Obstrüktif ve restriktif akciğer hastalıklarının tanısında, hastalığın şiddetini ve tedaviye yanıtını saptamada, meslek hastalıklarının tanı, tarama ve maluliyet değerlendirmesinde rutin kullanılır.

4. SFT-SINIFLANDIRMA A-)Spirometrik inceleme • Spirometre soluk alma ya da verme sırasında oluşan akım ya da volüm değişikliklerini zamanın türevi olarak ölçebilen aletlerdir. 1. Basit spirometrik inceleme 2. Akım-volüm halkası

5. Volüm-zaman eğrisi Akım-volüm eğrisi

6. TEST SAYISI • Her hastaya en az 3 test yaptırılmalıdır. • Eğer 8 kez tekrarlanmasına karşın halen geçerli manevra elde edilemiyorsa test sonlandırılmalıdır.

7. Test Örnek 1 Örnek 2 Örnek 3 En İyi Sonuç FVC (L) 5200 5300 5350* 5350 FEV1 (L) 4410* 4350 4360* 4410 FEV1/FVC (%) 85 82 82 82 FEF25-75(L/s) 3.87 3.92 3.94 3.94 PEF (L/s) 8.39 9.44 9.89 9.89 Örneklerden değerlerin seçilmesi

8. Diğer Testler -Akciğer volümleri -Difüzyon testi -Ağız içi basınçlar (P0.1,PIM,PEM) -Egzersiz testleri -AKG

9. VOLÜM VE KAPASİTELER Akciğerin tek kompartmanlarına volüm, birden fazla kompartmanlarına kapasite denir.

10. VT ve IRV, ERV • Tidal Volüm (VT): İstirahatte alınan hava hacmi • İnspiratuvar rezerv volüm (IRV): Normal bir inspirasyondan sonra zorlu bir inspirasyon ile alınan hava hacmi

11. VİTAL KAPASİTE Vital kapasite (VC): Maksimal inspirasyondan sonra yapılan maksimal ekspirasyon ile çıkarılan hava hacmi. FVC= IC+ERV

12. VİTAL KAPASİTE • Değişik yöntemlerle ölçülebilir. • TLC düzeyinden yapılan normal yada zorlu ekspirasyon ile. (Kuzey Amerika) • RV düzeyinden yapılan inspirasyon ile (Avrupa) • VCins > VC eks >FVC

13. RV ve FRC,TLC Zorlu ekspirasyonun bitiminde akciğerlerde kalan hava volümüdür. RV = FRC – ERV RV = TLC – IVC

14. İNSPİRATUVAR KAPASİTE(IC) İstirahatteki bir ekspirasyonun sonunda yapılan derin bir inspiryumla alınan hava hacmi. IC=VT+IRV IC

15. FEV1 • Zorlu bir ekspirasyonun ilk 1. saniyesinde çıkarılan hava VOLÜMüdür. • Aslında AKIM HIZIdır !! (mL/1san) • Obstrüktif akciğer hastalıklarında azalır.

16. KOAH KOAH Saniye

17. Spirometre ile yapılan testler a)Maksimal volenter ventilasyon (MVV) b)Reversibilite c)Bronş provokasyonu

18. Volüm (L) Volüm x hız 12 san alınan-çıkartılan gaz miktarı Zaman (san)

19. BRONŞ DUYARLILIK TESTLERİ 1. REVERSİBİLİTE 2. BRONŞ PROVOKASYON TESTLERİ

20. REVERSİBİLİTE‘Tanım’ • Havayolu obstrüksiyonu olan olgularda, farmakolojik bir ajan verilerek obstrüksiyondaki değişimin incelenmesi. • Kabaca obstrüksiyonun ne kadarının geri döndürülebilir olduğunun saptanması • BRONKODİLATÖR YANIT

21. KLİNİK KULLANIM • Astım tanısı, • Astım-KOAH ayırımı, • Hastanın o anki en iyi değerini saptamak, • Özellikle KOAH’ta prognoz tahmini, • Tedavi etkinliğinin belirlenmesi • Bronkodilatör • Kortikosteroid • Klinik araştırmalar.

22. ÖLÇÜM PARAMETRELERİ • FEV1 (En sık kullanılan) • FVC • PEF • FEF25-75 (%20-30) • SGaw (spesifik konduktans) (%30-40) Raw (>Δ%35)

23. MUTLAK DEĞİŞKENLİK • Bronkodilatör sonrası ve ilk FEV1 değerleri arasındaki mL cinsinden fark. (post bron FEV1 – ilk FEV1)

24. Başlangıç değeri üzerinden değişkenlik • Post FEV 1-ilk FEV1 x100 ilk FEV1 • Başlangıç değerinden etkilenir. Predikt değere oranla daha kolay reversibilite saptanır.

25. Predikt (beklenen) değer üzerinden değişkenlik • Post FEV1 –ilk FEV1 x 100 pred FEV1 Başlangıç değerinden etkilenmez. Daha zor reversibilite saptanır.

26. Pre FEV1=1200 Post FEV1=1430 %19

27. GOLD-2001 (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease) • Beta-2 agonist 400 mcg • Antikolinerjik 80 mcg • Ya da ikisinin kombinasyonu 30-45 dakika sonra FEV1’de; • Bazal değere göre %12 ve • Mutlak değer olarak 200mL artış.

28. GINA-2002 • Spontan, • Bronkodilatör inhalasyonu ya da • Kortikosteroid tedavi sonrası FEV1 de %12 düzelme

29. REVERSİBİLİTENİN ANLAMI • FEV1 de %12’lik • düzelme astımı destekler! • (GINA 2002) • Bronkodilatör sonrası • FEV1 normal predikte • değere dönüyorsa bu • büyük olasılıkla astımdır! • (GOLD 2001)

30. GEÇ REVERSİBİLİTE • Stabil KOAH’ta 2-4 haftalık oral (0,4-0,8mg/kg prednizolon), 6-8 haftalık inhale (1000mcg/gün) sonrası  FEV1 %12, ve mutlak değer  200ml • Astım’da 2-6 haftalık uygun dozda oral ya da inh KS FEV1 ve FVC’de %15, PEF’de %20 artış

31. İnh Steroid 6 hafta-3ay Oral steroid 2 hafta ΔFEV1 %15, mutlak değer  200mL (GOLD-2001) 14 gün Prednizolon 30 mg/gün ΔFEV1 %15, mutlak değer  200mL (BTS-2003) GEÇ REVERSİBİLİTE

32. SONUÇ • Reversibilite testi yardımcı bir testtir. Astım- KOAH ayırımında ya da tedavi etkinliğinin önceden belirlenmesinde tek başına yeterli olamamaktadır. • Ancak diğer tanı yöntemleri ile birlikte kullanıldığında yararlı olabilmektedir.

33. BRONŞ DUYARLILIK TESTLERİ 1. REVERSİBİLİTE 2. BRONŞ PROVOKASYON TESTLERİ

34. ASTIMIN ÖZELLİKLERİ • Kronik hava yolu inflamasyonu • BRONŞ AŞIRI DUYARLILIĞI • Diffüz, reversibl hava yolu obstrüksiyonu GINA-2002

35. Endikasyonlar 1. Soğuk havayla karşılaşma, 2. Egzersiz sonrası, 3.Solunum sistemi enfeksiyonları sırasında, 4. İş yerindeki inhaler etkenlere maruziyet sonrası ve 5. Astım oluşturabilen her türlü uyarıcı ya da allerjenle karşılaşma sonrası, “astımı düşündüren wheezing, dispne, göğüstesıkışma hissi ve öksürük gibi semptomların bulunması’” ATS-99 Guideline. Am J Respir Crit Care Med 2000;161:309-329.

36. KLİNİK KULLANIM • Klinikte bronş provokasyon testleri en sık astımın tanı ve ayırıcı tanısında kullanılmaktadır. • Bronş provokasyon testleri yüksek duyarlılık ve yüksek negatif prediktif değerlerinden dolayı astımın dışlanmasında oldukça değerli iken, görece düşük pozitif prediktif değer ve orta derece özgüllüğünden dolayı tanı koydurucu değeri düşüktür. Statement of the European Respiratory Society. Eur Respir J 1993;6(Suppl.16):53-83.

37. AYIRICI TANI • Allerjik rinit • Kistik fibroz • Bronşektazi • KOAH ‘ bronş hiperreaktivitesinin pozitif olabileceği unutulmamalıdır!‘

38. AKIM-VOLÜM HALKASI

39. AKIM-VOLÜM HALKASININ ÇİZDİRİLMESİ

42. Akım-volüm halkasının kalitesini etkileyen hatalarI. İnspirasyonun yavaş ve maksimum güçle yapılmamış olması

43. ~ Akım-volüm halkasının kalitesini etkileyen hatalarII. Ekspirasyonun RV seviyesine aniden kesilmesi

44. Zorlu ekspirasyonun istemli azaltılması nasıl önlenir?

45. Akım-volüm halkasının şeklini etkileyen güçler

46. Geri çekim basıncı Geri çekim basıncı

48. Geri çekim basıncı Geri çekim basıncı

49. Periferik havayolu hastalıklarında akım-volüm halkası

50. Periferik havayolu hastalıklarında akım-volüm halkası