TAÂM LYÙ QUAÛN LYÙ & NGHEÄ THUAÄT LAÕNH ÑAÏO

1. TAÂM LYÙ QUAÛN LYÙ & NGHEÄ THUAÄT LAÕNH ÑAÏO GV : MBA.Phaïm Ngoïc Phöông VIEÄN QUAÛN TRÒ DN - 2009 -LÖU HAØNH NOÄI BOÄ-

2. TAÂM LYÙ QUAÛN LYÙ & NGHEÄ THUAÄT LAÕNH ÑAÏO Phaàn 1 : Taâm lyù Quaûn lyù. Phaàn 2 : Ngheä thuaät laõnh ñaïo. Phaàn 3 : Xaây döïng taäp theå vöõng maïnh.

3. Phaàn 1 : TAÂM LYÙ QUAÛN LYÙ • Taâm lyù caù nhaân vôùi coâng taùc quaûn lyù & phaân coâng. • Taâm lyù taäp theå & öùng duïng trong quaûn lyù.

4. KHAÙI NIEÄM VEÀ CON NGÖÔØI Con ngöôøi laø 1 thöïc theå thoáng nhaát goàm 3 maët : Sinh vaät, xaõ hoäi, vaø taâm lyù. • Veà maët sinh vaät : Noùi tôùi nhöõng yeáu toá thuoäc baåm sinh & di truyeàn, nhöõng quaù trình sinh hoïc & heä thoáng baûn naêng • Veà maët xaõ hoäi : Con ngöôøi laø toång hoøa caùc moái quan heä XH, vôùi nhöõng vò trí, vai troø, traùch nhieäm, quyeàn lôïi nhaát ñònh trong taäp theå, coäng ñoàng XH.

5. Veà maët taâm lyù : Nhôø coù ngoân ngöõ, coù lao ñoäng & soáng thaønh XH maø con ngöôøi coù möùc ñoä phaùt trieån taâm lyù hôn caùc ñoäng vaät khaùc, tö duy tröøu töôïng, tö duy khaùi quaùt, tö duy saùng taïo, coù tình caûm, coù yù chí, coù yù thöùc vaø töï yù thöùc, … - Khi taùc ñoäng tôùi 1 ngöôøi chuùng ta caàn phaûi chuù yù ñeán caû 3 maët ñoù.

6. 1. TAÂM LYÙ CAÙ NHAÂN - Ñoäng cô - Khí chaát (Tính khí) - Tính caùch - Naêng löïc - Caûm xuùc-tình caûm - Voâ thöùc & cô cheá töï veä

7. 1/ ÑOÄNG CÔ -Ñoäng cô coù theå ñöôïc moâ taû nhö laø moät löïc löôïng beân trong thuùc ñaåy haønh vi cuûa con ngöôøi. -Ñoäng cô ñöôïc taïo bôûi nhöõng nhu caàu chöa ñöôïc thoûa maõn khi chuùng trôû neân caêng thaúng.

8. NHU CAÀU -Nhu caàu laø caùi taát yeáu, töï nhieân, laø thuoäc tính taâm lyù cuûa con ngöôøi, laø nhöõng ñoøi hoûi caàn phaûi ñöôïc thoaû maõn ñeå toàn taïi & phaùt trieån. -Khi nhu caàu ñaõ ñaït tôùi khaùt voïng thì noù bieán thaønh ñoäng cô thuùc ñaåy haønh ñoäng. -Nhö vaäy caùi taïo ra ñoäng löïc chính laø nhu caàu

9. LAØM THEÁ NAØO TAÏO RA & DUY TRÌ ÑOÄNG CÔ ÔÛ NV ? -Caùc lyù thuyeát veà ñoäng cô : 1/Thuyeát nhu caàu 5 baäc cuûa Maslow 2/Hoïc thuyeát 2 nhaân toá cuûa Frederick Herzberg 3/Hoïc thuyeát cuûa David Mc.Clelland 4/Hoïc thuyeát cuûa Clayton Anderfer 5/Thuyeát mong ñôïi cuûa Victor Vroom

10. CAÁP BAÄC NHU CAÀU THEO MASLOW NC TÖÏ HOAØN THIEÄN NC QUAN HEÄ XAÕ HOÄI KHOÙ THOÛA MAÕN NC ÑÒA VÒ DEÃ THOÛA MAÕN NC AN TOAØN NC SINH LYÙ TÖÏ NHIEÂN

11. THÖÏC Y DI TRUÙ LAÏC 6. TÍN 7. AN 8. TRI 9. SÓ 10. TRAÙNG …… NHU CAÀU CÔ BAÛN THEO AÙ ÑOÂNG

12. QUAN TROÏNG CUÛA ÑOÄNG CÔ : • Taïo ra & ñaùp öùng nhu caàu theo töøng böôùc-töøng caáp ñoä, heát NC naøy ñeán NC khaùc cho NV phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån & höùng thuù-quan taâm cuûa hoï, kheùo leùo laùi vaøo muïc ñích chung. • D.Carnegie : “Muoán daãn duï ai laøm vieäc gì theo yù ta, chæ coù caùch laø laøm cho ngöôøi aáy phaùt khôûi caùi yù muoán laøm vieäc ñoù” • Ñöøng laøm “maát theå dieän-maát höùng” cuûa ngöôøi ta

13. 2/ KHÍ CHAÁT (TÍNH KHÍ) • Tính khí laø moät thuoäc tính taâm lyù caù nhaân, phaûn aûnh cöôøng ñoä, toác ñoä & söï caân baèng cuûa caùc quaù trình taâm lyùdieãn ra beân trong cuûa 1 caù nhaân, tröôùc moät söï vieäc hoaëc moät hieän töôïng nhaát ñònh& ñöôïc bieåu hieän qua haønh vi öùng xöû haøng ngaøy cuûa hoï. • Tính khí chuû yeáu do heä thaàn kinh baåm sinh cuûa con ngöôøi quyeát ñònh.

14. Boán loaïi tính khí cô baûn TÍNH CHAÁT TRAÏNG THAÙI CUÛA HEÄ THAÀN KINH CÖÔØNG ÑOÄ HOAÏT ÑOÄNGÂ CUÛA HEÄ THAÀN KINH TOÁC ÑOÄ CHUYEÅN ÑOÅI GIÖÕA 2 QUAÙ TRÌNH TÍNH KHÍ Nhanh (Linh hoaït) Caân baèng LINH HOAÏT Maïnh Chaäm, khoâng linh hoaït Caân baèng ÑIEÀM TÓNH Maïnh Khoâng caân baèng Maïnh Nhanh SOÂI NOÅI Khoâng caân baèng Chaäm, khoâng linh hoaït Yeáu ÖU TÖ

15. ÖU NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA CAÙC LOAÏI TÍNH KHÍ 1.Tính khí linh hoaït : - Öu ñieåm : Taùc phong töï tin vui veû hoaït baùt, quan heä roäng raõi, deã tieáp xuùc. Deã thích nghi vôùi söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng. Naêng ñoäng, nhieàu saùng kieán möu meïo.

16. - Nhöôïc ñieåm: Tình caûm thay ñoåi nhanh choùng (vui, buoàn), nhaän thöùc vaán ñeà nhanh nhöng khoâng saâu. - Coâng vieäc : - Thích hôïp vôùi nhöõng coâng vieäc ñoåi môùi, hoaït ñoäng soâi noåi-linh hoaït. • Khoâng thích hôïp nhöõng coâng vieäc ñôn ñieäu, ñoøi hoûi kieân trì.

17. 2. Tính khí ñieàm tónh : • Öu ñieåm : Taùc phong khoan thai ñieàm ñaïm, ít bò moâi tröôøng kích ñoäng. Laøm vieäc thöôøng nguyeân taéc, nhaän thöùc vaán ñeà saâu saéc. • Nhöôïc ñieåm : Ít saùng kieán, nhaän thöùc chaäm vaø coù khuynh höôùng baûo thuû, khaû naêng thích nghi vôùi söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng keùm.

18. Coâng vieäc: Thích hôïp vôùi coâng taùc Keá hoaïch, toå chöùc nhaân söï, caùc coâng vieäc lieân quan ñeán cheá ñoä chính saùch, quy taéc, quy ñònh, quy trình,…. Maø ñoøi hoûi caån thaän & nguyeân taéc. • Khoâng thích hôïp Cvieäc ñoøi hoûi phaûn öùng nhanh, maïo hieåm quyeát ñoaùn

19. 3. Tính khí soâi noåi : • Öu ñieåm : Taùc phong maïnh baïo, trong quan heä trung thöïc thaúng thaén, laøm vieäc nhieät tình, soâi noåi, taùo baïo. • Nhöôïc ñieåm: Taùc phong thöôøng haáp taáp, voäi vaøng. Trong quan heä deã noùng naûy, deã caùu, deã bò khích ñoäng. Tình caûm deã thay ñoåi.

20. Coâng vieäc: Thích hôïp vôùi coâng vieäc ñoåi môùi, ñoøi thöû thaùch giai ñoaïn ñaàu, khoâng thích hôïp vôùi coâng vieäc nhaân söï, ñoái ngoaïi.

21. 4. Tính khí öu tö : • Öu ñieåm: Hoï coù traùch nhieäm cao trong coâng vieäc. Taùc phong quan heä nheï nhaøng. Trong ñieàu kieän oån ñònh hoï thöôøng laøm vieäc toát, kieân trì, nhaãn naïi. • Nhöôïc ñieåm : Taùc phong thöôøng ruït reø töï ti. Ngaïi giao tieáp, khoù thích nghi vôùi ñieàu kieän thay ñoåi cuûa moâi tröôøng. Trong coâng vieäc thöôøng thuï ñoäng.

22. Coâng vieäc : Thích hôïp coâng vieäc ñoøi hoûi kieân trì nhaãn naïi, oån ñònh & coù söï chæ ñaïo cuï theå. Khoâng thích hôïp coâng vieäc nhaân söï, maïo hieåm, saùng taïo.

23. LÖU YÙ VEÀ TÍNH KHÍ • Tính khí do heä thaàn kinh baåm sinh quyeát ñònh laø chuû yeáu, nhöng thöïc teá coøn bò chi phoái bôûi tuoåi taùc, kinh nghieäm, … • Phaûi chaáp nhaän ngöôøi ta khaùc mình • Phaûi söû duïng con ngöôøi phuø hôïp vôùi coâng vieäc. • Tính khí gioáng nhau thöôøng ñaåy nhau, vaø khaùc nhau thöôøng huùt nhau.

24. 3/ TÍNH CAÙCH • Tính caùch thöôøng ñöôïc hieåu laø söï keát hôïp caùc thuoäc tính taâm lyù cô baûn vaø beàn vöõng cuûa con ngöôøi, bieåu hieän thaùi ñoä cuûa con ngöôøi vôùi hieän thöïc & bieåu hieän qua haønh vi cuûa con ngöôøi ñoù (Söï toát-xaáu cuûa con ngöôøi). 2. Noäi dung tính caùch : Bao goàm : . Thaùi ñoä ñoái taøi saûn . . Thaùi ñoä ñoái vôùi baûn thaân. . Thaùi ñoä ñoái vôùi lao ñoäng. . Thaùi ñoä ñoái vôùi coäng ñoàng.

25. LÖU YÙ VEÀ TÍNH CAÙCH • Tính caùch hình thaønh thöôøng do quaù trình giaùo duïc-giao tieáp vaø töï ñaøo luyeän baûn thaân cuûa con ngöôøi laø chuû yeáu. • Ngoaøi ra tính caùch coøn phuï thuoäc caùc yeáu toá khaùc nhö : Vò trí xaõ hoäi, trình ñoä VH, lyù töôûng, moâi tröôøng giao tieáp, … Tính caùch coù theå thay ñoåi (theo thôøi gian, hoaøn caûnh, aùp löïc, …)

26. Ngöôøi Quaûn lyù neân taïo “theá hieåm” ñeå NV khoù coù ñieàu kieän “Vöôït raøo” ! Khoâng neân quaù tin caäy vaøo quaù trình tính caùch NV • Taïo ñieàu kieän ñeå tính caùch toát-tích cöïc naûy nôû phaùt trieån trôû thaønh neáp soáng Vaên hoaù, seõ keàm cheá NV toát hôn caû nhöõng Quy ñònh ngaët ngheøo.

27. 4/ NAÊNG LÖÏC CAÙ NHAÂN - Naêng löïc caù nhaân thöôøng ñöôïc hieåu laø nhöõng phaåm chaát taâm lyù nhaát ñònh , maø nhôø ñoù moät caù nhaân coù theå thöïc hieän hay hoaït ñoäng thaønh coâng trong moät laõnh vöïc naøo ñoù.

28. - Khoâng ai hoaøn toaøn khoâng coù moät naêng löïc gì, vaø cuõng khoâng ai coù naêng löïc treân taát caû caùc lónh vöïc khaùc nhau. - Naêng löïc ñöôïc phaùt hieän qua traûi nghieäm.

29. Neân söû duïng NV theo höôùng phaùt huy ñöôïc naêng löïc cuûa hoï toát nhaát & chuù troïng phaùt trieån NV theo höôùng ña naêng • Trong moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät coù theå keàm cheá 1 soá naêng löïc naøo ñoù khoâng coù lôïi cho söï phaùt trieån toå chöùc. • Naêng löïc coù theå döï ñoaùn ?

30. 5/ CAÛM XUÙC-TÌNH CAÛM - Caûm xuùc laø nhöõng rung caûm cuûa con ngöôøi ñoái vôùi nhöõng söï vaät vaø hieän töôïng coù lieân quan ñeán vieäc thoaû maõn hay khoâng thoaû maõn nhu caàu.

31. - Trong giao tieáp, nhöõng caûm xuùc tích luyõ daàn daàn seõ hình thaønh nhöõng tình caûm töông öùng. - Caûm xuùc-tình caûm chi phoái nhaän thöùc cuûa con ngöôøi trong giao tieáp maïnh hôn caû lyù trí. - TC-XC laø choã maïnh nhaát nhöng cuõng laø choã yeáu nhaát cuûa con ngöôøi - Ra aân roài haõy ra uy.

32. 6/ VOÂ THÖÙC VAØ CÔ CHEÁ TÖÏ VEÄ • Voâ thöùc laø nhöõng hieän töôïng taâm lyù khoâng coù söï tham gia cuûa yù thöùc vaø chuùng xaûy ra ngoaøi söï kieåm soaùt cuûa con ngöôøi.

33. 2. Voâ thöùc hình thaønh töø baûn naêng töï nhieân hoaëc töø hoaït ñoäng quaù quen thuoäc maø coù. 3. Cô cheá töï veä thöôøng thuoäc daïng voâ thöùc, giuùp con ngöôøi töï baûo veä vaø caân baèng taâm lyù.

34. LÖU YÙ VEÀ CÔ CHEÁ TÖÏ VEÄ 1. Con ngöôøi luoân coù khuynh höôùng “töï baûo veä mình” tröôùc moïi söï ñe doaï-hieåm nguy-chæ trích, …duø hoï coù sai loãi. Neân caàn phaân ñònh nhieäm vuï raïch roøi ñeå traùnh ñoå thöøa traùch nhieäm qua laïi.

35. 2. Tröôùc khi goùp yù pheâ bình, neân khen ngôïi. 3. Söû duïng kheùo leùo theá “Boái thuyû”. 4. Ñöøng doàn ngöôøi ta ñeán chaân töôøng

36. 2. TAÂM LYÙ TAÄP THEÅ • Söï laây lan taâm lyù. • Hieän töôïng aùp löïc nhoùm-Vaên hoaù toå chöùc. • Hieän töôïng baét chöôùc. • Cô caáu chính thöùc-khoâng chính thöùc.

37. 1. SÖÏ LAÂY LAN TAÂM LYÙ • Laây lan taâm lyù laø quaù trình chuyeån toaû caûm xuùc töø caù theå naøy sang caù theå khaùc ôû caáp ñoä taâm sinh lyù naèm ngoaøi söï taùc ñoäng cuûa yù thöùc

38. - Noùi caùch khaùc laø quaù trình maø moät ngöôøi naøy töï ñöa mình vaøo traïng thaùi taâm lyù cuûa ngöôøi khaùc moät caùch voâ thöùc. - Haõy luoân duy trì taâm lyù tích cöïc cho nhaân vieân töø thaùi ñoä & haønh vi cuûa ngöôøi quaûn lyù.

39. 2. HIEÄN TÖÔÏNG AÙP LÖÏC NHOÙM-VAÊN HOAÙ TOÅ CHÖÙC - Trong giao tieáp taäp theå, phaûn öùng cuûa 1 thaønh vieân thöôøng bò chi phoái bôûi phaûn öùng cuûa soá ñoâng. • Moät caùch cuï theå theo kieåu “Ai sao toâi vaäy”. - Bieåu hieän khaùc cuûa hieän töôïng aùp löïc nhoùm laø “vaên hoaù toå chöùc”

40. a) KHAÙI NIEÄM VHTC • Vaên hoaù TC laø nhöõng chuaån möïc, khuoân maãu coù tính truyeàn thoáng maø moïi thaønh vieân cuûa DN phaûi noi theo, phaûi thöïc hieän.

41. VHTClaø nhöõng nhaän thöùc toàn taïi trong caùc thaønh vieân cuûa moät DN, coù khaû naêng chi phoái moïi haønh ñoäng, suy nghó vaø nhöõng thoùi quen cuûa hoï. - Xaây döïng VHTC taïo thuaän lôïi cho coâng taùc SX-KD nhö : Heát vieäc-khoâng heát giôø, ngöôøi toát luoân ñeán sôùm, VH chaêm soùc khaùch haøng, …

42. b) CAÙC YEÁU TOÁ CAÁU THAØNH VHTC • Nhöõng giaù trò coát loõi • Nhöõng chuaån möïc • Nhöõng nieàm tin • Nhöõng huyeàn thoaïi • Nhöõng nghi thöùc taäp theå • Nhöõng ñieàu caám kî

43. NHÖÕNG GIAÙ TRÒ COÁT LOÕI Laø nhöõng ñieàu moïi ngöôøi trong DN cho laø ñuùng ñaén, cao caû, coù giaù trò, laø thöôùc ño ñeå ñaùnh giaù – so saùnh moät ngöôøi naøo ñoù Ví duï : - Vöøa hoàng vöøa chuyeân • Hieäu quaû coâng vieäc laø thöôùc ño • Caàn kieäm, lieâm chính, chí coâng, voâ tö

44. NHÖÕNG CHUAÅN MÖÏC Laø nhöõng quy taéc khoâng chính thöùc veà haønh vi öùng xöû cuûa moïi ngöôøi. Ví duï : • Vôùi caáp treân phaûi trung thöïc – toân troïng • Vôùi ñoàng nghieäp phaûi thaân aùi – giuùp ñôõ • Vôùi khaùch haøng phaûi nhieät tình – taän tuïy – chöøng möïc – kheùo leùo. • ….

45. NHÖÕNG NIEÀM TIN Laø nhöõng ñieàu truyeàn tuïng veà söï thaønh coâng cuûa nhöõng caù nhaân naøo ñoù ñeå moïi ngöôøi noi theo. Ví duï : Moät nhaân vieân baùn haøng naøo ñoù, nhôø kieân nhaãn vaø kheùo leùo, ñaõ ñem veà cho DN nhöõng khaùch haøng lôùn ñeán baát ngôø.

46. NHÖÕNG HUYEÀN THOAÏI Laø nhöõng nieàm tin ñöôïc truyeàn tuïng nhöng khoâng theå kieåm chöùng ñoä xaùc thöïc cuûa noù, thöôøng huyeàn thoaïi hay noùi veà ngöôøi laäp ra DN ñaàu tieân. Ví duï :- Ngöôøi xaây Chôï Lôùn xuaát thaân baùn ve chai • Chuû ngaân haøng “Thaàn taøi tín nghóa” ñaõ töøng laø moät ngöôøi chaên boø.

47. NHÖÕNG NGHI THÖÙC TAÄP THEÅ Ñöôïc laäp ra ñeå thoáng nhaát yù chí vaø haønh ñoäng cuûa moïi thaønh vieân trong DN, nhaèm raøng buoäc traùch nhieäm veà maët tinh thaàn cuûa nhöõng caù nhaân. Ví duï : -Lôøi theà Hy – poâ – crat vôùi Baùc syõ môùi ra tröôøng. • Leã “Nghing OÂng” vôùi daân ngheà ghe caù. • …

48. NHÖÕNG ÑIEÀU CAÁM KÎ Laø nhöõng quy ñònh baát thaønh vaên, thaäm chí baát thaønh ngoân, trong nhöõng ngaønh ngheà nhaát ñònh. Ví duï : • Chôû meøo ñen treân xe khaùch • AÊn caù laät leân vôùi ngheà ghe caù bieån • To tieáng, caõi vaõ vôùi khaùch trong ngheà baùn haøng – Chaêm soùc KH.

49. VAÊN HOAÙ TOÅ CHÖÙC • VHTC ñöôïc taïo ra töø nhöõng nhaø quaûn trò caáp cao vaø duy trì nhôø nhaø quaûn trò cô sôû. QT CAÁP CAO QT CAÁP TRUNG QT CAÁP CÔ SÔÛ NHAÂN VIEÂN

50. 3. HIEÄN TÖÔÏNG BAÉT CHÖÔÙC - Baét chöôùc laø söï moâ phoûng, taùi taïo, laäp laïi caùc haønh ñoäng, haønh vi, taâm traïng, caùch thöùc suy nghó, öùng xöû cuûa moät ngöôøi hay moät nhoùm ngöôøi naøo ñoù.