PROGRAM OCHRONY PRZYRODY NADLEŚNICTWO OLESZYCE

1. PROGRAM OCHRONY PRZYRODYNADLEŚNICTWO OLESZYCE

2. Obszary Chronionego Krajobrazu Sieniawski Obszar Chronionego Krajobrazu – powołany został uchwałą WRN w Przemyślu nr XX/148/87 z dnia 25 czerwca 1987 roku, utrzymaną w mocy Obwieszczeniem Wojewody Przemyskiego z dnia 11 grudnia 1990 roku oraz Rozporządzeniem Wojewody Podkarpackiego Nr 65 z dnia 28 czerwca 2005r. Obejmuje obszary położone w północno-zachodniej części województwa podkarpackiego. Całkowita powierzchnia Obszaru wynosi 52408 ha, z czego 5466,19 ha stanowią grunty Nadleśnictwa Oleszyce (46,73 % ogólnej powierzchni Nadleśnictwa). W jego skład wchodzą następujące oddziały: 145 – 175, 177 – 325. Dominują tu obszary leśne, między Sieniawą a Cieszanowem, zwane „Lasami Sieniawskimi”. Na żyznych glebach występują lasy mieszane i bory oraz fragmenty olsów, które dzięki różnorodności form i stopniowemu przechodzeniu jednych w drugie stanowią o wysokich walorach krajobrazowych tego obszaru. Są to zbiorowiska boru mieszanego Querco roboris – Pinetum z dominującą sosną zwyczajną Pinus sylvestris i dębem szypułkowym Quercus robur. Zaznacza się również udział zbiorowisk grądowych Tilio – Carpinetum z grabem zwyczajnym Carpinus betulus i bukiem zwyczajnym Fagus sylvatica oraz borów sosnowych.

3. . Siedliska przyrodnicze podlegające ochronie Leśne siedliska przyrodnicze: • kod 9130-1; żyzna buczyna niżowa Galio odorati-Fagetum, • kod 9110; kwaśna buczyna niżowa Luzulo pilosae-Fagetum, • kod 9170-2; grąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum typicum oraz podzespoły: z trzcinnikiem Tilio-Carpinetum calamagrostietosum i z Carex brizoides Tilio-Carpinetum caricetosum brizoides, • kod 91I0-1; świetlista dąbrowa Potentillo albae-Quercetum (*), • kod 91D0-2; bory bagienne Vaccinio uliginosi–Pinetum typicum(*), Vaccinio uliginosi–Pinetum molinietosum (*), • kod 91EO-1; nadrzeczny łęg wierzbowy Salicetum albae (*), • kod 91EO-4; ols źródliskowy (*), • kod 91FO-1; łęg jesionowo-wiązowy Ficario- ulmetum minoris, Nieleśne siedliska przyrodnicze: • kod 6510; niżowe łąki użytkowane ekstensywnie Arrhenatheretum elatioris, • kod 7140; torfowiska przejściowe i trzęsawiska Caricion lasiocarpae. (*) – siedliska o znaczeniu priorytetowym, wymagające ochrony w formie wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000.

4. Fragment zbiorowiska boru bagiennego Vaccinio uliginosi – Pinetum (oddz. 268a)

5. Obecnie w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Oleszyce znajduje się 16 uznanych pomników przyrody żywej, z czego 12 na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo. W ramach 12-u pomników przyrody powołanych na terenie Nadleśnictwa ochronie podlega 13 okazałych drzew (9 dębów szypułkowych, 2 sosny zwyczajne, 1 buk zwyczajny i 1 lipa drobnolistna). Na szczególną uwagę zasługują drzewa pomnikowe (dąb szypułkowy i buk zwyczajny) zlokalizowane na miejscu dawnej gajówki (oddz. 313a – „Plac Sobczyszyna”), 2 zrośnięte dęby szypułkowe z kapliczką wykonaną na martwym pniu jednego z nich (oddz. 120f) oraz okryty złą sławą, jako miejsce egzekucji w okresie II wojny światowej „Dąb Kunasza” (oddz. 257o). Stan zdrowotny pomnikowych drzew nie budzi zastrzeżeń (z wyjątkiem jednego z dębów opisanych powyżej). Pomniki przyrody

6. Pomniki przyrody w oddz. 313a („Plac Sobczyszyna) – z prawej dąb szypułkowy, z lewej buk zwyczajny.

7. Pomniki przyrody żywej – z lewej 2 zrośnięte dęby szypułkowe (z kapliczką) w oddz. 120f, z prawej okryty złą sławą „Dąb Kunasza” w oddz. 257o.

8. Pomniki przyrody żywej – z lewej dąb szypułkowy w oddz. 218a, z prawej lipa drobnolistna obok siedziby leśnictwa Stare Sioło (oddz. 207c).

9. Projektowane pomniki przyrody Do objęcia ochroną w formie 17 pomników przyrody żywej (9 pomników pojedynczych i 8 grupowych), proponuje się 38 okazałych drzew gatunków rodzimych. Są to: 24 lipy drobnolistne Tilia cordata, 7 dębów szypułkowych Quercus robur, 3 buki zwyczajne Fagus sylvatica, 2 wiązy szypułkowe Ulmus campestris, 1 sosna pospolita Pinus silvestris i1 jesion wyniosły Fraxinus excelsior.

10. Użytki ekologiczne Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Oleszyce znajduje się aktualnie 20 użytków ekologicznych o powierzchni 108,28 ha, powołanych na mocy:- Uchwały nr 133/XVIII/96 Rady Gminy w Starym Dzikowie z dnia 25 września 1996 r. („Nad Przerwą” – 0,94 ha, „Podlisze” – 1,84 ha, „Pod Wysoką Górą” – 0,55 ha, „Pod Kosowym Stawem” – 0,89 ha, „Źródliska rzeki Przerwy” – 20,80 ha, „Białe Bagno” – 4,00 ha),- Uchwały nr XXVI/160/96 Rady Miejskiej w Oleszycach z dnia 29 września 1996 r., („Kosów Staw” – pow. 9,49 ha, „Źródliska rzeki Przerwy” – pow. 5,72 ha, „Nad Bachorką” – pow. 3,20 ha, „Kozaki” – 1,68 ha),- Uchwały nr 82/X/2003 Rady Miejskiej w Cieszanowie z dnia 20 października 2003r., („Dzikowskie Bagno” – 0,48 ha, „Za Dachnowskimi Łąkami” – 3,03 ha),Uchwały nr 102/XII/2003 Rady Gminy Stary Dzików z dnia 4 grudnia 2003 r. („Za Żwirową” – 2,54 ha, „Rozlewiska Przerwy” – 2,12 ha, „Bobrowe Bagno” – 1,23 ha).- Uchwały Nr XI/90/03 Rady Miejskiej w Oleszycach z dnia 28 października 2003r. („Ogrody Suchowolskie” – pow. 8,05 ha, „Topielce” – pow. 7,03 ha, „Borów Staw” – pow. 18,30 ha, „Nad Kanałem” – 9,13 ha, „Kozackie Bagno” – 7,30 ha).Ustanowienie użytków ekologicznych na terenie Nadleśnictwa Oleszyce ma na celu ochronę terenów o dużym znaczeniu biocenotycznym tj. śródleśnych bagien, mokradeł, torfowisk, terenów źródliskowych, okresowo zalewanych, często ze stanowiskami roślin i zwierząt chronionych. Wszystkie obiekty powołane na mocy uchwał podjętych w 2003r. w poprzednim Programie ochrony przyrody (na lata 2000-2006) wymieniane były w grupie projektowanych użytków ekologicznych.

11. Użytek ekologiczny „Podlisze” – oddz. 151c

12. Użytek ekologiczny „Białe Bagno” – oddz. 311a

13. Użytek ekologiczny „Kosów Staw” – oddz. 226

14. Użytek ekologiczny „Topielce” – oddz. 355c

15. Użytek ekologiczny „Źródliska rzeki Przerwy” – oddz. 268f

16. Użytek ekologiczny „Kozaki” – oddz. 395c

17. Projektowane użytki ekologiczne Do ochrony w formie użytku ekologicznego proponuje się 1 obiekt o ogólnej powierzchni 5,30 ha. Jest to powierzchnia o charakterze mokradeł śródleśnych, okresowo zalewana, z charakterystyczną roślinnością siedlisk bagiennych, położona w sąsiedztwie zatwierdzonych obiektów tej formy ochrony.

18. Rośliny i grzyby chronione Na terenie Nadleśnictwa Oleszyce nie były prowadzone szczegółowe badania występowania grzybów, stąd brak możliwości przedstawienia szerszych list gatunków chronionych i rzadkich. Z uzyskanych informacji można wnioskować, że występują tutaj: • gatunki grzybów objętych ochroną ścisłą – podgrzybek pasożytniczy Boletus parasiticus, purchawica olbrzymia Langermannia gigantea, maślak żółtawy Suillus flavidus, sromotnik fiołkowy Phallus hadriani, pniarek różowy Fomitopsis rosea • gatunki porostów objętych ochroną częściową – chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina, płucnica islandzka Cetraria islandica, mąkla tarniowa Evernia prunastrii. Na terenie Nadleśnictwa zanotowano 28 gatunków chronionych roślin, w tym 16 objętych ochroną ścisłą i 12– ochroną częściową. Do najczęściej spotykanych gatunków objętych ochroną ścisłą należą: widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum, widłak goździsty Lycopodium clavatum, przylaszczka pospolita Hepatica nobilis, wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, ciemiężyca zielona Veratrum lobelianum. Najrzadszymi są natomiast: gnieźnik leśny Neottia nidus-avis, kukułka (storczyk) plamista Dactylorhiza maculata, listera jajowata Listera ovata, rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia. Kukawka (storczyk) plamista Dactylorhiza maculata znalazła się na „Liście roślin zagrożonych w Polsce” jako gatunek narażony na wymarcie (V), natomiast rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia jako gatunek rzadki (R). W odniesieniu do kukawki plamistej istnieje ustawowy wymóg ochrony czynnej stanowisk. Spośród gatunków chronionych częściowo najliczniej występuje przytulia wonna Galium odoratum, kopytnik pospolity Asarum europaeum i kruszyna pospolita Frangula alnus.

19. Storczyk plamisty Orchis maculata Rośliny i grzyby chronione Rosiczka okragłolistna Drosera rotundifolia Śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis

20. Rośliny i grzyby chronione Mąkla tarniowa Evernia prunastrii Widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum Ciemiężyca zielona Veratrum lobelianum Widłak goździsty Lycopodium clavatum

21. Świat zwierzęcy (podobnie jak i roślinny tego terenu) jest słabo poznany. Fauna omawianego regionu jest wynikiem przede wszystkim bogactwa i różnorodności odpowiednich dla poszczególnych gatunków siedlisk. Tam gdzie lasy zachowały swój naturalny charakter istnieje wiele dogodnych nisz ekologicznych dla zamieszkującej je fauny. Stare i tworzące duże kompleksy drzewostany przy jednoczesnym zróżnicowaniu zbiorowisk roślinnych stwarzają ciągle dogodne warunki dla życia i rozwoju wielu interesujących i coraz rzadszych gatunków zwierząt, takich jak wilk Canis lupus, bóbr europejski Castor fiber, bocian czarny Ciconia nigra i inne. Na terenie Nadleśnictwa stwierdzono występowanie wielu gatunków chronionych zwierząt, w tym: - 11 gatunków bezkręgowców, - 8 gatunków płazów, - 6 gatunków gadów, - 107 gatunków ptaków, - 16 gatunków ssaków. Zwierzęta chronione i rzadkie

22. Miejsca bytowania bobra europejskiego Leśnictwo Stare Sioło – oddz. 218 Leśnictwo Sucha Wola – oddz. 382Ac Leśnictwo Lipina – oddz. 363 (dolina Bachorki)

23. Zadrzewienia Kompleks leśny Sucha Wola – Lipina z daglezjami zielonymi górującymi powyżej linii drzew. Szpaler daglezji zielonych (49 szt.) w oddz. 335,336.

24. Zabytki historii i dziedzictwa kulturowego • Na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Oleszyce brak obiektów ujętych w rejestrze zabytków. Zinwentaryzowano natomiast wiele obiektów kultury materialnej, które nie zostały objęte ochroną prawną, prezentują jednak wartości historyczne i zasługują na szczególne ich traktowanie oraz prowadzenie gospodarki leśnej w taki sposób, aby nie zagrażała ich istnieniu. Są to przede wszystkim pozostałości (głównie obiekty kultu religijnego) po dawnych wysiedlonych wioskach, sowieckie bunkry obronne z linii Mołotowa a także miejsca po dawnych osadach leśnych o ciekawej historii. Najbardziej interesujące obiekty to: • kapliczka usadowiona pomiędzy dwoma dębami (pomniki przyrody) ufundowana przez hr. Adama Sapiehę w 1930r. (oddz. 120f), • pozostałości po wysiedlonej w 1941r. wsi Miłków (cmentarz, kamienne i drewniane krzyże, miejsce po cmentarzu cholerycznym, krzyż legendarnego założyciela wioski „Lebiedzia”, cerkwisko – oddz. 241, 242, 249, 254), • bunkry po dawnej Linii Mołotowa – oddz. 186d, 271c, • pozostałości po dawnej wsi Sucha Wola (cmentarz, cerkwisko i liczne pomnikowe lipy, krzyże kamienne i drewniane – oddz. 326, 327, 331, 332, 334, 341, 383, 401, 414), • miejsca po dawnych osadach leśnych: • plac Montusiewicza 1 – oddz. 66k – miejsce po dawnej gajówce zamieszkałej przez gajowego Józefa Montusiewicza, uczestnika bitwy pod Oleszycami (obecnie wykonano pamiątkową kapliczkę), • plac Montusiewicza 2 – oddz. 147i, miejsce po dawnej gajówce zamieszkałej przez innego gajowego Montusiewicza, • plac Koszty – oddz. 287b, miejsce po dawnej leśniczówce zamieszkałej przez leśniczego Kosztę, • plac Cybulskiego – oddz. 279a, miejsce po dawnej gajówce zamieszkałej przez gajowego Cybulskiego, w okresie powojennym czasowa siedziba dowództwa „sotni” UPA Żeleźniaka, • plac Racibora – oddz. 276a, miejsce po dawnej gajówce zamieszkałej przez gajowego Stanisława Racibora, siedziba sztabu gen. Kustronia w czasie bitwy pod Oleszycami, • plac Sobczyszyna - miejsce po dawnej gajówce zamieszkałej przez gajowego Sobczyszyna (z drzewami pomnikowymi), siedziba sztabu gen. Kustronia w czasie bitwy pod Oleszycami. • Godny uwagi jest także pomnik upamiętniający bitwę pod Oleszycami wykonany, staraniem Lasów Państwowych, w miejscu dawnej gajówki Horaj (oddz. 120h).

25. Zabytki historii i dziedzictwa kulturowego Obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków – z lewej cerkiew drewniana grekokatolicka p.w. Św. Dymitra z 1844r., z prawej zespół cerkiewno-cmentarny grekokatolicki w Oleszycach Starych.

26. Zabytki historii i dziedzictwa kulturowego Dawny cmentarz wsi Miłków w oddz. 241f. Powyżej - betonowy bunkier (element dawnej linii „Mołotowa”) w oddz. 271c, z prawej dawny cmentarz wiejski wsi Sucha Wola w oddz. 331c.

27. Zabytki historii i dziedzictwa kulturowego Kapliczka wykonana z drewna dębowego – oddz. 177c. Krzyż kamienny w oddz. 332b Uszkodzony krzyż kamienny w oddz. 401c. Krzyż drewniany (na miejscu dawnej cerkwi) w oddz. 326j

28. Zabytki historii i dziedzictwa kulturowego Tablica informacyjna – oddz. 120h. „Plac Montusiewicza 1” – miejsce po dawnej gajówce, z pamiatkowa kapliczką – oddz. 66k. Pomnik upamietniający miejsce bitwy pod Oleszycami w 1939r. – oddz. 120h.

29. Edukacja ekologiczna Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Na Laszce” -

30. Edukacja ekologiczna „Zielona Klasa” w Leśnictwie szkółkarskim „Kolonia”

31. Turystyczne udostępnienie terenu Teren położony w zasięgu działania Nadleśnictwa Oleszyce, pomimo iż w znacznej części leżący w granicach Sieniawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, nie jest licznie odwiedzany przez turystów. Brak jest szlaków turystycznych, tras rowerowych i spacerowych, baza turystyczna jest słabo rozwinięta. Jedyny szlak jaki prowadzi przez te obszary to tzw. Szlak architektury drewnianej (trasa nr VI, lubaczowska), biegnący przez miejscowości gdzie zachowały się jeszcze stare drewniane zespoły cerkiewne (Borchów, Stare Oleszyce). Infrastrukturę turystyczną na terenie Nadleśnictwa stanowi jedynie parking zlokalizowany obok pomnika poświęconego bohaterom bitwy pod Oleszycami z 1939 r. oraz niewielkie miejsce biwakowe urządzone na ścieżce przyrodniczo-edukacyjnej „Na Laszce”. Bazę noclegową na obszarze Nadleśnictwa stanowić mogą: • Hotel w Zespole Szkół w Oleszycach - około 100 miejsc noclegowych, • Szkolne schronisko młodzieżowe w Nowej Grobli – 50 miejsc noclegowych. Kompleksy leśne Nadleśnictwa są przede wszystkim atrakcyjnym miejscem wypoczynku sobotnio-niedzielnego dla mieszkańców większych aglomeracji miejskich regionu (Rzeszów, Przemyśl, Jarosław), szczególnie w okresie zbioru płodów runa leśnego (borówka czarna, grzyby). Dużą popularnością cieszy się także ścieżka przyrodniczo–edukacyjna „Na Laszce”. Dostępność lasów, z uwagi na dość gęstą sieć twardych dróg publicznych i leśnych, jest również powodem pewnych problemów związanych z zaśmiecaniem lasu, zwiększonym zagrożeniem pożarowym, itp. Dlatego też niezbędne wydaje się pewne skanalizowanie ruchu turystycznego, np. poprzez wytyczenie trasy spacerowo-rowerowej oraz zwiększenie bazy obiektów infrastruktury turystycznej (parkingi, pola biwakowe). Popularność jaką zyskała wśród lokalnej społeczności dotychczasowa działalność przyrodniczo-edukacyjna przy dość skromnej bazie obiektów edukacyjnych powinna skłonić Nadleśnictwo do podjęcia kroków w kierunku realizacji większego i lepiej wyposażonego Centrum Edukacji Ekologicznej z lokalizacją na terenie leśnictwa szkółkarskiego Kolonia.

32. Turystyczne udostępnienie terenu Parking urządzony obok pomnika upamiętniającego bitwę pod Oleszycami – oddz. 120h.

33. Zestawienie planowanych działań z zakresu ochrony przyrody

35. Zestawienie planowanych działań z zakresu ochrony przyrody

36. Zestawienie planowanych działań z zakresu ochrony wartości kulturowych i turystycznych oraz edukacji ekologicznej