Polityka Ochrony Środowiska

1. Polityka Ochrony Środowiska Dorota Niewczas Oksana Żórawska Katarzyna Włodarczyk

2. Spis treści: 1. Wprowadzenie w problematykę ochrony środowiska: - stan środowiska naturalnego na świecie (powietrze, woda, gleba…). - gospodarka odpadami (recykling), - zanieczyszczenia, - zmiany klimatu. 2. Polityka ochrony środowiska: - ewolucja, geneza powstania; - cele, zasady; - działania: strategie , instytucje, instrumenty;

3. Spis treści: c.d. - Protokół z Kioto, - podpisanie umowy Polski i Hiszpanii na sprzedaż uprawnień do emisji CO2. 3. Wybrane problemy: energia „za” i „przeciw” w Europie: - OZE (Odnawialne Źródła Energii); - energia atomowa; - energia jądrowa; - bezpieczeństwo energetyczne (gazociąg Północny – relacje UE i Rosji).

4. Środowisko naturalne Ty tez masz wpływ na zmiany klimatu!!! Chrońmy świat, w którym żyjemy i zmieniajmy go na lepsze

5. Środowisko naturalne c.d. Priorytetem Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska jest m.in. 1. Przeciwdziałanie zmianom klimatu, 2. Ochrona różnorodności biologicznej, 3. Ograniczenia wpływu zanieczyszczenia na zdrowie, 4. Lepsze wykorzystanie zasobów naturalnych

6. Powietrze – dar życia Jakość powietrza uległa, co prawda poprawie, ale nadal należy dzialać na rzecz: 1. Poprawy złej,jakości powietrza w miastach co ma negatywny wpływ na zdrowie człowieka. 2. Ochrony warstwy ozonowej 3. Powstrzymanie zmian klimatu Te problemy są wynikiem działań człowieka, które przyczyniają się do emisji szkodliwych substancji do atmosfery

7. Zmiany klimatu Efekt cieplarniany przyczynia się do zmian klimatu, powodując globalne ocieplenie, podwyższenie poziomu wód morskich i wiele innych klęsk żywiołowych: podwyższenia poziomu wód morskich, wzrostu temperatury Ziemi, wzrostu skrajnych zjawisk pogodowych, takich jak burze czy powodzie, niszczy roślinność, dziką przyrodę jezior i rzek

8. Zmiany klimatu c.d. W ostatnim stuleciu średnia temperatura Ziemi wzrosła od 0,3C do 0,6C; Wzrost działalności przemysłowej, gospodarczej doprowadziło do zjawiska globalnego ocieplenia; Emisja i koncentacja gazow cieplarnianych w atmosferze powoduje anormalny efekt cieplarniany; Ilość emitowanego rocznie CO2 wynosi około 6-7 miliardów ton; CO2 głównie pochodzi zużycia energii w przemyśle, transporcie, elektrowniach i domach

9. Skutki globalnego ocieplenia Globalne ocieplenie jest zjawiskiem niepokojącym: 1. Temperatura na Ziemi wzrosła – różne regiony mogą przekształcić się w cieplejsze i gorętsze obszary 2.Niektóre gatunki roślin i zwierząt mogą całkowicie wyginąć i zniknąć na Ziemi 3. Poziom wód morskich podniesie się, ponieważ lodowce polarne stopią się. 4. Częściej będą występowaly groźne zjawiska atmosferyczne czyli więcej powodzi, burz, huraganów

10. Skutki globalnego ocieplenia c.d. ¼ światowej ludności: w Stanach Zjednoczonych, w Europie i Japonii produkuje ¾ emitowanych gazów cieplarnianych. Obowiązek ograniczenia emisji tych gazów spoczywa głównie na krajach rozwiniętych. Stały rozwój gospodarczy w krajach takich, jak Chiny czy Indie spowoduje wzrost emisji gazów, co nie oznacza spowolnienia rozwoju. Każdy kraj powinien w równym stopniu podejmować działania na rzecz ograniczenia globalnego ocieplenia w zależności od stopnia nasilenia tego zjawiska w poszczególnych krajach.

11. Zmiany klimatu -szukanie rozwiązań Większe wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii do produkcji elektryczności. Zmniejszenie emisji CO2 poprzez zwiększenie efektywności procesów produkcyjnych. Zwiększenie wydajności urządzeń, które wykorzystują energię np. samochody spalające mniej paliwa Redukcja emisji CO2 w sektorze budowlanym – zapobiec utracie ciepła przez ściany i okna. Wprowadzenie ograniczenia w stosowaniu niektórych substancji lub specyficznych produktów w produkcji rolnej.

12. Powietrze – przyczyny złej jakości Codziennie drobne cząstki i substancje chemiczne pochodzące głównie z działalności przemysłowej, rolniczej i transportu przedostają się do powietrza. Codziennie, uwalniane są do powietrza drobne cząstki i gazy (substancje zanieczyszczające), pochodzące z działalności przemysłowej (elektrownie,fabryki), rolniczej (nadużywanie nawozów i obornika), oraz transportu (powietrzny i drogowy), ogrzewania w domach i przetwarzania śmieci.

13. Powietrze – przyczyny zlej jakosci c.d. Substancjami zanieczyszczającymi powietrze, przy zetknięciu z wodą, zachodzi w reakcjęe, w wyniku, której tworzą się słabe kwasytzw. “Kwaśny deszcz” Ma on wpływ na roslinność,dziką przyrodę jezior i rzek, Zmianę składu gleby w lasach “poziom PH”, Podnosi się kwasowośc wód gruntowych a co za tym idzie - wody pitnej, Niszczeją budynki I zabytki, gdyż powodują korozję elewacji.

14. Powietrze – przyczyny złej jakości c.d. Warstwa ozonowa: 1.Górna warstwa ozonowa, otaczająca atmosferę ziemską, jest niezbędna do życia. Natomiast ozon w dolnej warstwie atmosfery jest niebezpieczny dla naszego zdrowia. 2.Niszczą ja: aerozole, styropian, lodówki, systemy klimatyzacyjne, pestycydy, rozpuszczalniki i detergenty 3. Powoduje to zmniejszenie warstwy ozonowej, a w niektórych przypadkach powstanie dziur w warstwie ozonowej.

15. Należy zmniejszycwytwarzanie gazów szkodliwych dla warstwy ozonowej i zmniejszyć emisję substancji zanieczyszczających, które powodują koncentrację ozonu w dolnej warstwie atmosfery.

16. Woda – bezcenny skarb Czysta woda swiadczy o srodowisku!!! 1. Cykl wodny – naturalny proces oczyszczania; 2. Woda pitna-należy ograniczyć zużycie wody; 3. Kontrolować poziom jej zanieczyszczenia, poprawiać jakość wody oraz ochrony naturalnych zbiorników wód słonych i słodkich; 4. Proces oczyszczania wody, budowanie nowoczesnych oczyszczalni ścieków 5. Wybrzeża morskie, ochrona linii brzegowej

17. Woda–bezcenny skarb c.d. Woda stanowi 75% powierzchni Ziemi Większość wód występujących na Ziemi to wody słone. Zaledwie 3% z nich to wody słodkie, których część występuje w lodowcach i górach lodowcowych. Woda jest niezbędna do życia dla wielu istot żywych. Fakt, że jest jej stosunkowo mało, sprawia, że jest ona tak cenna. I dlatego musimy bardziej dbać o ten jakże cenny dla nas skarb. Ochrona naturalnych zasobów wodnych zawsze stanowiła najważniejszy aspekt ochrony środowiska.

18. Odpady – narastający problem Strategią jest zapobieganie powstawaniu odpadów; Odzyskiwanie odpadów poprzez recykling, powtórne wykorzystanie i odzysk energii, Efektywniejsza utylizacja odpadów, Regulacje prawne dotyczące transportu, Zastosowanie czystej technologii przez producentów

19. Odpady- c.d. Wprowadzenie znaczka ekologicznego na produktach przyjaznych środowisku Konsument wybiera produkty i ma wpływ na ksztalt rynku Obowiązkowy znaczek energooszczędności

20. Odpady - recykling Większośc produkowanych przez nas odpadów nadająsię do recyklingu; Niektóre kraje europejskie przetwarzają 50% odpadów opakowaniowych; Kwestia złomowania samochodów, urządzeń elektrycznych i elektronicznych oraz baterii będzie poddana recyklingowi; Wyróżniamy recykling puszek aluminiowych, gazet, tektury, tworzyw sztucznych, szkła

21. Odpady - kompostowanie To sposób, w jaki przyroda sama przetwarza własne odpady; Jest to łatwe, oszczędne, naturalne i przydatne Kompost jest cennym produktem dla każdego ogrodnika i rolnika; Poprawia strukturę gleby, zmniejsza jej erozję i ogranicza stosowanie sztucznych nawozów; Cenny dodatek do trawników, kwietników, czy w ogrodzie.

22. Przyroda - nasz wspólny świat Europa to wspaniala różnorodnośc krajobrazów, górzystych terenów, lasów, oceanów i rzek; Różnorodnośc gatunków dzikiej fauny i flory; Przyroda i bioróżnorodnośc stanowią program dzialań UE w zakresie środowiska naturalnego 2002-2012; Przyjęto dyrektywę ptasiąisiedliskową w sprawie ochrony siedlisk naturalych oraz dzikiej fauny i flory

23. Przyroda c.d. Ekolodzy wyszczególnili kilka ekosystemów, które podlegają ochronie: 200 typów siedlisk naturalnych Ponad 200 gatunków zwierząt 500 gatunków roślin Specjalne obszary ochrony są włączone do sieci ekologicznej Natura 2000 Zagrożone gatunki zwierząti roślin

24. Przyroda c.d. Działalność i styl życia człowieka radykalnie zmienił krajobrazi przyrodę Człowiek w swej działalności powinien uszanować środowisko naturalne Potrzeba świezej wody, czystego powietrza i obfitego pożywienia jest dla nas konieczna Należy pogodzić ochronę dzikiej flory I fauny z interesami społeczno-gospodarczymi, bez szkody dla środowiska.

25. Geneza powstania Wspólnotowej Polityki Ochrony Środowiska: Polityka ochrony środowiska (polityka ekologiczna) polega na interwencji państwa ukierunkowanej na osiąganie celów w zakresie ochrony i utrzymania równowagi środowiska, które nie mogą zostać urzeczywistnione przez działanie mechanizmu rynkowego

26. Ewolucja Wspólnotowej Polityki Ochrony Środowiska: Na szczycie w Paryżu, w czerwcu 1972 r., szefowie państw i rządów WE zlecili Komisji Europejskiej przygotowanie programu działań na rzecz ochrony środowiska, powołując się na art. 2 Traktatu Rzymskiego, który do zadań Wspólnoty zaliczał "harmonijny rozwój"

27. Programy działania na rzecz ochrony środowiska: Pierwszy program (1973-1975), został przedstawiony przez Komisję i przyjęty przez Radę, Kolejne dwa programy w dziedzinie ochrony środowiska, na lata (1976-1981) (1982-1986) umożliwiły rozszerzenie i skonkretyzowanie pierwszego programu Czwarty program (1987-1992) legitymizacja prawna poczynań w dziedzinie ochrony środowiska. Do Traktatu o WE wprowadzono nowy tytuł "Środowisko naturalne„

28. Programy działania na rzecz ochrony środowiska: c.d. Realizując czwarty program na rzecz ochrony środowiska Wspólnota wyraźnie zmieniła rozłożenie akcentów w swej polityce: nastąpiło przejście od działań skierowanych na likwidację skutków zanieczyszczeń do działań zapobiegawczych

29. Programy działania na rzecz ochrony środowiska: c.d. Piąty program "W stronę zrównoważonego rozwoju" (1993-1997, przedłużony do 2000 r.) - uzależnienie trwałego rozwoju gospodarczego od troski i dbałości o środowisko naturalne(Traktat z Maastricht). Szósty Program (2001-2010): "Środowisko 2010: Nasza przyszłość zależy od naszego wyboru" (Environment 2010: Our Future, Our Choice)

30. Środowisko 2010: nasza przyszłość, nasz wybór Obszary aktywności wspólnoty: • zmiany klimatyczne, • różnorodność biologiczna, • środowisko i zdrowie, • zasoby naturalne i odpady

31. W kwestii klimatycznej… redukcja emisji gazów, wywołujących efekt ciepliarniany - długookresowe zadanie, wymagające zmian w sektorze zwłaszcza energetycznym i transportowym: postanowienie protokołu z Kioto, dotyczące wymiernego ograniczenia emisji gazów ciepliarnianych do atmosfery; wprowadzenie systemu handlu pozwoleniami na emisje gazów ciepliarnianych

32. Zachowanie różnorodności biologicznej… w przyrodzie stało się obszarem interwencji Wspólnoty ze względu na dramatyczne zagrożenie wyginięciem wielu gatunków roślin i zwierząt oraz ich naturalnych siedzib - Natura 2000 - ekologiczna sieć obejmująca obszary chronione (ok. 12% powierzchni) Wspólnoty

33. Natura 2000 Obszary specjalnej ochrony ptaków (SPA) Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SAC) ( - dotyczy najcenniejszych pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w Dyrektywach Ptasiej i Habitatowej). KE zatwierdza go pod nazwą Obszar Mający Znaczenie Dla Wspólnoty i od tej chwili obowiązują wszystkie przepisy ochronne.

34. Zasoby naturalne i odpady Problemem jest niekontrolowane zużycie zasobów i związany z tym wzrost odpadów, przekraczający możliwości absorpcyjne środowiska naturalnego

35. Kierunki strategicznego działania w programie Środowisko 2010: Poprawa wdrażania istniejącej legislacji wspólnotowej w zakresie ochrony środowiska; Włączenie ochrony środowiska do innych rodzajów polityki wspólnotowej; Ściślejsza współpraca z przedsiębiorstwami; Włączenie społeczeństwa do procesu decydowania o sprawach ochrony środowiska; Uwzględnianie ochrony środowiska w planowaniu i zagospodarowaniu terenów

36. Cele Polityki Ochrony Środowiska: zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego; ochrona zdrowia człowieka; rozważne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych; wspieranie działań na poziomie międzynarodowym, dotyczących regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego

37. ZASADY polityki ekologicznej: zasada zapobiegania, zasada naprawiania szkód u źródła, zasada „zanieczyszczający płaci”, zasada subsydiarności, rozwój zrównoważony

38. Zasada zapobiegania (prewencji) - powstawaniu skażeń środowiska Zasada przezorności ma zagwarantować wysoki poziom ochrony środowiska i zdrowia w sytuacjach, w których dostępne wyniki badań naukowych nie pozwalają na pełna ocenę potencjalnego ryzyka

39. Zgodnie z wykładnią Komisji powołanie się na zasadę przezorności wymaga spełnienia trzech warunków wstępnych: zidentyfikowania potencjalnie niekorzystnych efektów (jakiegoś zjawiska, produktu lub procesu), oceny dostępnych wyników badań naukowych, oszacowania skali ryzyka

40. Zasada naprawiania szkód ekologicznych u źródła Polega na stosowaniu przez wspólnotę podejścia przyczynowego, a nie objawowego, tj. usuwaniu przede wszystkim źródeł skażenia środowiska naturalnego, a nie tylko samego skażenia

41. Zasada „zanieczyszczający płaci” (polluter pays principle - PPP) Zakłada wymuszenie finansowej odpowiedzialności za środowisko, ma powstrzymać przed naruszaniem norm ekologicznych, a tym samym przyczyniać się do realizacji polityki WE w tej dziedzinie. (Koszty przywrócenia środowiska naturalnego do stanu sprzed powstania szkody)

42. Zasada subsydiarności Wspólnota podejmuje działania tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być w wystarczający sposób osiągnięty przez państwa członkowskie, natomiast, ze względu na swoją skalę lub skutki, zostaną lepiej zrealizowane przez Wspólnotę

43. art. 175 TWE - państwa członkowskie finansują i realizują politykę ochrony środowiska bez uszczerbku dla określonych działań o charakterze wspólnotowym; art. 176 TWE, pozostawiający państwom członkowskim swobodę utrzymania lub wprowadzenia surowszych (niż normy wspólnotowe) środków ochrony środowiska

44. Rozwój zrównoważony To rozwój, który spełnia potrzeby czasów obecnych, nie naruszając zdolności przyszłych pokoleń do spełniania ich własnych potrzeb. UE zaangażowała się w zasadę rozwoju zrównoważonego, podpisując „Agendę 21”

45. Instytucje UE do spraw Ochrony Środowiska: Komisja Ochrony Środowiska (1970) Współpracuje z Dyrekcją Federalną Środowiska. Jej celem jest osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony środowiska, poprawa jakości życia, wzrost wydajności środowiska

46. Instytucje polityki ekologicznej Wspólnoty: Europejska Agencja Ochrony Środowiska (European Environment Agency) powstała w 1990 roku Jej głównym zadaniem jest gromadzenie, przetwarzanie i publikowanie porównywalnych informacji na temat stanu środowiska, które ułatwiają państwom członkowskim prowadzenie polityki ekologicznej na szczeblu narodowym i wspólnotowym

47. Instrumenty realizacji polityki ekologicznej: Począwszy od roku 2000 Wspólnota nasiliła przedakcesyjną pomoc na rzecz środowiska w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Wyspecjalizowanym narzędziem tej pomocy w latach 2000-2006 jest przedakcesyjny instrument polityki strukturalnej – ISPA(instrument for structural policies for preaccession), dofinansowujący programy na rzecz środowiska naturalnego i transportu

48. Instrumenty realizacji polityki ekologicznej: c.d. prawo wtórne (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje i zalecenia); zachęty, bodźce ekonomiczne i fiskalne, opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, kary ekologiczne, opłaty produktowe i depozytowe, odpowiedzialność cywilna itp.; mechanizmy wspomagania finansowego służącego poprawie stanu środowiska naturalnego;

49. Instrumenty realizacji polityki ekologicznej: c.d. wspomagające narzędzia horyzontalne (udoskonalone systemy monitorowania jakości środowiska oraz zbierania i gromadzenia danych statystycznych o środowisku, badania naukowe, postęp techniczny itp.)

50. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013 Komisja Europejska zatwierdziła Decyzją z dnia 7 grudnia 2007 r. To zwieńczenie wielomiesięcznych prac nad przygotowaniem największego w historii Unii Europejskiej programu. Wielkość środków unijnych zaangażowanych w realizację programu wynosi prawie 28 mld euro, co stanowi ok. 42% całości środków polityki spójności.