BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI YRD.DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMOĞLU ATA-101

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI (1914-1918) • Savaşın genel nedenleri • Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesi • Osmanlı Devleti’nin savaştığı cepheler YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ • Devletler arasında ortaya çıkan ekonomik (sömürge, hammadde ve pazar) rekabet • Avrupa’da yaşanan Alman-Fransız ve Rusya-Avusturya rekabeti • Siyasi ve askeri rekabetin sonucunda ortaya çıkan bloklaşma • Dini ve kültürel yayılma • Milliyetçilik düşüncesinin yayılması • Avrupa devletleri arasındaki hanedan çekişmeleri • Osmanlı Devleti’ni paylaşma isteği • İttifak Devletleri (Almanya-Avusturya-Macaristan İmparatorluğu) sonradan Osmanlı İmparatorluğu • İtilaf Devletleri (İngiltere-Fransa-Rusya) sonradan İtalya, Yunanistan, Romanya, ABD…) YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN BAŞLAMASI • Bir Sırp milliyetçisinin, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtına suikast düzenleyerek öldürmesi (28 Haziran 1914), bu ülkenin Sırbistan’a saldırmasına, Sırbistan’la anlaşmış olan Rusya’nın Avusturya-Macaristan’a savaş açmasına, Avusturya’ya garanti vermiş olan Almanya’nın Rusya’ya ve bunun üzerine Fransa ile İngiltere’nin de Almanya’ya savaş açmasına yol açtı. Birbirlerine ittifaklar yoluyla bağlanmış olan devletler zincirleme olarak kendilerini bir savaş içinde buldular ve tam bir Avrupa savaşı başladı (28 Temmuz 1914). • İtalya ve Osmanlı Devleti savaşın başında tarafsızlıklarını ilân ettiler. Almanya’nın bir baskın savaşla Fransa’yı ele geçirme stratejisi uygulanamadı ve 1914 yılının yaz aylarında Avrupa’daki savaş bir tabya savaşına dönüştü. Almanya, üzerindeki baskıyı hafifletmek ve savaşı geniş bir cepheye yayabilmek için Osmanlı Devleti’ni kendi yanında savaşa sokmak üzere ciddi bir çaba içine girdi. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRME NEDENLERİ • Balkan ve Trablusgarp savaşlarında kaybedilen toprakları geri alma düşüncesi • Alman hayranlığı ve Almanya'nın savaşı kesin kazanacağına inanılması • İngiltere,Fransa ve Rusya'nın sömürgelerinde yaşayan Müslüman ülkeleri bağımsızlığına kavuşturma isteği • İngiltere,Fransa ve Rusya'nın Osmanlı Devletine karşı düşmanca tavır takınmaları • Turan İmparatorluğu kurma düşüncesi YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ • Almanya'nın Osmanlı Devletini Kendi Yanında Savaşa Sokmak İstemesinin Nedenleri • Savaşı daha geniş alanlara yaymak • Osmanlı Devletinin Jeopolitik konumundan (Dünya üzerindeki yeri) yararlanmak • Osmanlı halifesinin dini gücünden faydalanmak ve İtilaf Devletlerinin sömürgeleri olan Müslüman ülkeleri ayaklandırarak, sömürgeleri içten çökertmek • Sömürgelere giden yolları kontrol altında tutmak istemesi • Osmanlı ordusundan yararlanmak YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ • Savaş başladığında (28 Temmuz 1914) Osmanlı hükümeti tarafsızlığını ilân etti ve bu fırsattan faydalanarak kapitülasyonları da kaldırdığını duyurdu. Gerçi bu karar savaşan taraflarca ciddiye alınmadıysa da İttihat ve Terakki hükümeti bunu fiilen uyguladı. • Osmanlı hükümeti kısmî seferberlik hazırlıklarını başlattı. Fakat, sığınan Alman gemilerinin mürettebatı değiştirilmeden Yavuz ve Midilli adını alarak Osmanlı donanmasına katılmış olması da Almanlara Türkiye’yi savaşa sokacak gerekçeyi elde etme fırsatı verdi. • Ekim ayının sonlarında, Karadeniz’e devriye ve tatbikat amacıyla İstanbul Boğazı’ndan çıkan bu gemiler, 29-30 Ekim gecesi Odessa ve Sivastopol’ü bombaladılar. Bunun üzerine Rusya ve bağlaşıkları peş peşe Osmanlı Devleti’ne savaş ilân ettiler. Böylece 30 Ekim 1914’de Türkiye I. Dünya savaşına katılmış oldu. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER • Kendi Topraklarında Savaştığı Cepheler • 1-Kafkas Cephesi 2-Kanal Cephesi • 3-Filistin Cephesi 4-Irak Cephesi • 5-Çanakkale Cephesi 6-Suriye Cephesi 7-Hicaz-Yemen Cephesi • B Kendi Toprakları Dışında Savaştığı Cepheler • 1-Makedonya (Almanya) 2-Romanya (Bulgaristan) • 3-Galiçya (Alm. Ve Avs.-Mac) YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

KAFKAS CEPHESİ • 1 Kasım 1914‘te Rusların Doğu'dan saldırıya geçmesiyle bu cephe açılmıştır. Sarıkamış taarruzuyla başlamıştır. NEDENİ • Enver Paşa’nın Anadolu’daki Türkler ile Orta Asya’daki Türkleri birleştirerek büyük Türk devleti kurmak istemesi • Bakü petrollerini ele geçirmek isteyen Almanya’nın bu cephenin açılması için Osmanlı’yı kışkırtması • 22 Aralık 1914’te 90.000 kişi ile başlatılan Sarıkamış Harekatı hezimetle sonuçlanmış ve 69 bin asker kaybedilmiştir.(şehit, esir). • Ruslar ardından Erzurum, Muş,Bitlis ve Erzincan’ı ele geçirmişlerdir. M. Kemal 1916’da Muş ve Bitlis’i geri almıştır. • Sovyet Rusya, 3 Mart 1918’de imzaladığı Brest Litowsk Antlaşmasıyla I.Dünya savaşından ayrılmış ve doğu cephesi kapanmıştır. Kaybedilen yerler geri alındığı gibi Türk ordusu önce 1914 sınırına, daha sonra da 1877 sınırına ulaşmıştır. (Kars, Ardahan, Batum Rusya’dan Osmanlı Devletine geçmiştir.) YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

SARIKAMIŞ HAREKATI • Sarıkamış Harekatı’nın başarısız olmasında: • Arazi ve yol incelemelerinin tam olarak yapılmaması, • Tümenlere uzun yürüyüş hedefleri verilmesi, • Yürüyüş derinliklerinin çok uzaması, • Mevsim ve arazi şartlarının dikkate alınmaması, • Yürüyüşlerin dinlenmeden uzun süre devam etmesi, • Gece taarruzu yapılması, • Muhabere ve ikmal işlerinin yapılamaması, • Ordunun kış harekatına alışkın olmaması, kışa göre giydirilmemiş ve donatılmamış olması etkili olmuştur. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

KANAL CEPHESİ Nedenleri • Süveyş kanalının alınarak İngiltere’nin sömürgeleri ile bağlantısını kesmek • Mısırı ele geçirmek • Sonuçları • Osmanlının iki Taarruz girişimi başarısızlıkla sonuçlanmıştır. • Düşmana karşı zayıflık ortaya çıkmış, İngilizler karşı harekata girişerek Filistin ve Suriye Cepheleri açılmıştır. • İngiliz ilerleyişi M. Kemal’in Halep önlerinde İngilizleri durdurması ile sona ermiştir. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

ÇANAKKALE CEPHESİ Nedenleri • Boğazları ve İstanbul’u alarak Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak • Ruslara askeri ve mali yardımda bulunmak • Balkanlar üzerinden Almanya’ya saldırmak • Savaşı kısa sürede sonuçlandırmak • İtilaf devletleri donanmalarının Kumkale ve Seddülbahir tabyalarını topa tutması ile savaş başladı(18 Mart 1915). • Nusret mayın gemisinin boğaz girişini mayınlaması ve Türk topçusunun isabetli atışları sonucu başarısız oldular. • İtilaf devletleri Boğazı geçemeyeceklerini anlayıp Gelibolu’ya asker çıkardılar. 8 ay süren kara savaşlarında başarı sağlayamadılar. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

Karaya Asker Çıkarma25 Nisan 1915 Seddülbahir Çıkarması Arıburnu Çıkarması Kumkale Çıkarması Gösteriş Çıkarmaları Beşige Koyu Saros Körfezi YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

Seddülbahir Cephesi 25 Nisan 6 Ağustos YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

Arıburnu Cephesi YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

ÇANAKKALE CEPHESİ • Bu cephede; . • M. Kemal, 19. Tümen komutanı olarak 57. alayı ileri sürerek Anafartalar ve Conkbayırı’nda düşman ilerleyişini durdurdu. • 8-9 Ocak 1916’da İngiliz ve Fransız güçleri Çanakkale’yi tamamen boşalttı. • M. Kemal “Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum.Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka kuvvetler ve komutanlar gelebilir.” sözünü bu cephede söylemiştir. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

ÇANAKKALE CEPHESİ • Sonuçları • Birinci Dünya Savaşı’nın iki yıl daha uzamasına neden oldu. • İnsan kaybı 500.000 oldu. Bu yönüyle I. Dünya savaşının en kanlı cephesidir. • Bulgaristan İttifak devletleri yanında savaşa girmiştir. • Rusya yardım alamadığı için Bolşevik ihtilali çıkmış, yeni hükümet Brest-Litowsk Antlaşması ile savaştan çekilmiştir.(3 Mart 1918) • M. Kemal’in Kurtuluş savaşında lider olarak kabul edilmesine neden olmuştur. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

IRAK CEPHESİ • İngilizler tarafından açıldı. İngilizlerin amacı; • Abadan petrollerini korumak • Kuzeye çıkıp Ruslarla birleşmek,Türk kuvvetlerinin Iran’a girip Hindistan’ı tehdit etmesini engellemek • Bölgedeki Alman tehlikesini ortadan kaldırmak • Hindistan ile deniz bağlantısını sağlamak • Bu amaçlarla Basra’ya asker çıkarıp Kut-ülAmara’ya girdiler.Ancak yenildiler 18.000 İngiliz esir düştü. • Ancak yeni kuvvetlerle saldıran İngilizler Bağdat’a kadar ilerlediler(11 Mart 1917) YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

AVRUPA CEPHELERİ • Alman Ordusu daha önce hazIrlanan Schlieffen Planına göre Fransa’yı ele geçirmek üzere harekete geçti. Fransız-İngiliz kuvvetleri Alman Ordusu’na karşı koydu. Marne Cephesi’nde ağır kayıplar verdiler. • Almanya, Doğu Cephesi’nde Tannenberg Savaşları'nda Rusya’yı ağır bir yenilgiye uğrattı. Ancak Doğu ve Batı cephelerinde savaş yıpratma amaçlı devam etti. • Savaş denizlerde de sürdürüldü. Alman denizaltıları çok sayıda İngiliz gemisini batırdı. Pasifik ve Güney Atlantik’te iki tarafın donanmaları karşı karşıya geldiler ve ağır kayıplar verdiler. • Savaşın gidişatını değiştiren temel iki etken, Rusya’da devrim olması ve ABD’nin birtakım çıkarlarını koruma adına savaşa dahil olmasıdır. ABD’nin savaşa girmesi, savaşın İtilaf Devletleri’nin lehine dönmesine yol açtı. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

AVRUPA CEPHELERİ • Rusya, 1917 Bolşevik Devrimi’nden sonra savaştan çekilerek İttifak Devletleri’yle Brest-Litovsk Antlaşması’nı imzaladı. ABD Başkanı Wilson da, savaşın sona erdirilmesinden sonra kurulacak barışın esaslarını içeren ilkelerini yayımladı. • 1918’de savaş İttifak Devletlerinin aleyhine döndü. Cephelerde yenilgi alan İttifak Devletleri ateşkes istemek zorunda kaldılar. Dört yıl süren savaş Kasım 1918’de fiilen sona erdi. YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL NİZAMPĞL

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI