Akademicka Biblioteka Cyfrowa - KRAKÓW przykład realizacji idei Open Access

1. Akademicka Biblioteka Cyfrowa - KRAKÓWprzykład realizacji idei Open Access Ewa Dobrzyńska-Lankosz AGH w Krakowie, Biblioteka Główna Open Access kluczem do przejrzystości w nauce - Seminarium Bibliotek Uczelni Technicznych PolBit Częstochowa, 25-26 października 2011

2. Open Access Swobodne i niczym nieograniczone udostępnianie publikacji naukowych poprzez Internet

3. Open Access Pierwotnie pojęcie „OA” skierowane na czasopisma naukowe Współcześnie  pojęcie rozszerzone na udostępnianie na podobnych zasadach wszelkich publikacji

4. Doświadczenia AGH • Akademicka Biblioteka Cyfrowa – KRAKÓW • Open AGH (otwarte zasoby edukacyjne AGH)

5. Open AGH

6. Akademicka Biblioteka Cyfrowa – KRAKÓW

7. Etapy wprowadzania typów dokumentów • Pierwszy dokument elektroniczny – skrypt uczelniany AGH – 1999 (12 lat temu!!!) • Kolejne skrypty, materiały konferencyjne, monografie – współczesne i stare

8. Etapy wprowadzania typów dokumentów • Czasopisma – od 2005 r. (formalna umowa z Wydawnictwami AGH – 2007r.) • Rozprawy doktorskie – od 2007 r. (zarządzenie JM – archiwizacja wszystkich rozpraw w wersji elektronicznej)

9. Obecnie ABC-KRAKÓW obejmuje TEKSTY WSPÓŁCZESNE (OD 1946 ROKU) • uczelniane czasopisma naukowe • materiały konferencyjne • multimedialne katalogi wystaw • rozprawy doktorskie • skrypty uczelniane • monografie i raporty naukowe • opisy patentowe (AGH)

10. oraz TEKSTY DO 1945 ROKU • czasopisma • druki XIX-wieczne • rękopisy i starodruki • opisy patentowe historyczne (AGH)

11. Trochę statystyki

12. TEKSTY WSPÓŁCZESNE (AGH)

13. TEKSTY do 1945 r. (AGH)

14. Łącznie liczba rekordów w ABC-KRAKÓW

15. Prawo autorskie i prawa pokrewne ABC-KRAKÓW Wszystkie materiały udostępniane są zgodnie z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W niektórych przypadkach wprowadzono ograniczenia w dostępie do tekstów wynikające z rygorów licencji (głównie dot. doktoratów).

16. Prawo autorskie i prawa pokrewne • Umowy z autorami • Umowy z wydawcami (zewnętrznymi – okazjonalnie, z Wydawnictwami AGH – stała umowa) • Zarządzenie Rektora AGH w sprawie rozpraw doktorskich (2006 r.) • Korzystanie z art. 28 pkt 3) Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

17. Udostępnianie na terminalach BG Art. 28.  Biblioteki, archiwa i szkoły mogą: 2) sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów (także egzemplarze elektroniczne)

18. Udostępnianie na terminalach BG Art. 28.  Biblioteki, archiwa i szkoły mogą: 3) udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek.

19. 6.2.C. Udostępnianie w terminalach znajdujących się na terenie biblioteki Art. 28 pkt. 3 pr. aut. stanowi novum w prawie polskim. Wprowadzono w 2004 r. (rezultat implementacji do polskiego porządku prawnego dyrektywy o prawie autorskim w społeczeństwie informacyjnym). W kontekście bibliotek cyfrowych — tworzenia cyfrowych zasobów bibliotecznych odgrywa bardzo istotną rolę. Na podstawie omawianej licencji biblioteki mogą udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek. Po pierwsze licencja ta ma służyć wykorzystaniu utworów i przedmiotów praw pokrewnych dla celów badawczych i poznawczych. Wydaje się, że na bibliotekach spoczywa obowiązek dołożenia pewnych starań, aby zapewnić przynajmniej na poziomie minimalnym przestrzeganie spełnienia tego warunki. Może to wiązać się z kontrolowaniem dostępu do zbiorów. Taka kontrola może odbywać się poprzez wprowadzenie dostępu tylko dla czytelników (indywidualnie konta czytelników), dla pracowników naukowych i innych osób (studentów), który co do zasady będą wykorzystywać zbiory w celach ba dawczych. Pojęcie celu poznawczego, mimo że dosyć szerokie, powinno być na gruncie art. 28 interpretowane wąsko, nie można obejmować nim użytku o charakterze rozrywkowym. Po drugie, udostępnianie zbiorów może odbywać się tylko w terminalach — komputerach, które zlokalizowane są na terenie bibliotek tj. w pomieszczeniach wykorzystywanych przez bibliotekę (pomieszczeniach będących własnością biblioteki, jak i wynajmowanych przez nią) na potrzeby prowadzenia działalności bibliotecznej. Sybilla Stanisławska-Kloc: Prawo autorskie a biblioteka cyfrowa. Opinia prawna sporządzona w ramach projektu KPBC finansowanego z Funduszy Strukturalnych UE, Kraków, 2005

20. Udostępnianie na terminalach BG Trwają prace nad digitalizacją księgozbioru przeznaczonego do wolnego dostępu (ok. 3,5 tys. tytułów). Księgozbiór będzie równolegle udostępniany na terminalach Biblioteki Głównej w strefie wolnego dostępu do zbiorów i w Czytelni Ogólnej. Od lipca 2011 r. zdigitalozowano 308 tytułów. Prace zostaną zakończone w I połowie 2014 r.

21. Zalecenia dot. NZB Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 24 listopada 1998 r. w sprawie ustalenia wykazu bibliotek, których zbiory tworzą narodowy zasób biblioteczny, określenia organizacji tego zasobu oraz zasad i zakresu jego szczególnej ochrony § 5. 4) Szczególna ochrona zasobu polega na: […] utrwalaniu zasobu na innych nośnikach

22. Inne postanowienia Ustawy Art. 14. 1.  Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

23. Inne postanowienia Ustawy Art. 14. 1. cd. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany.

24. Inne postanowienia Ustawy Art. 15a.  Uczelni w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu pracy dyplomowej studenta. Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej obrony, student, który ją przygotował, może ją opublikować, chyba że praca dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego.

25. Dziękuję za uwagę