”Prelazna naselja”

1. 6. Budućnost održivog razvoja i regeneracije naselja u kontekstu sadašnje ekonomske krize i porasta cijena goriva i hrane – pokret za stvaranje “prelaznih” naselja koja su samoodrživa

2. ”Prelazna naselja” • Usklađivanju prostornih, društvenih, ekoloških i energetskih aspekata razvoja postojećih i novih naselja u kontekstu klimatskih promjena: • škotska vlada • pokreti građana • Jedan takav pokret, ”Prelazna naselja”, aktivan je u mnogim naseljima u Škotskoj, Velikoj Britaniji i širom svijeta.

3. ”Prelazna naselja” • knjiga Roba Hopkinsa objavljena 2008.g. • koncept otpornosti centralna tema - otpornost bilo kojeg sistema (od pojedinaca do cijelih ekonomskih sistema) da se održi i očuva sposobnost da funkcioniše kada se suoči sa promjenama i šokovima koji dolaze izvana • smanjenje emisija ugljika + jačanje otpornosti Rob Hopkins (2008), The Transition Handbook: From oil dependency to local resilience, Green Books, Totnes.

4. ”Prelazna naselja” • uzroci slabljenja lokalne otpornost: • globalizaciju • zavisnost od nafte čija je niska cijena omogućila globalizaciju • rezerve nafte su ograničene i ne postoji druga vrsta jeftine energije koja će podržati globalizaciju • prelaz na lokalnu, energetski efikasnu proizvodnju i način života je neminovan Rob Hopkins (2008), The Transition Handbook: From oil dependency to local resilience, Green Books, Totnes.

5. ”Prelazna naselja” • podsticanje novog način razmišljanja i akcija koje vode ka stvaranju lokalne otpornosti kroz inicijativu pod nazivom ”Prelazni pokret” (Transition movement) • pokret ne može postići mnogo ukoliko ne postoji koherentan nacionalni pristup u okviru države i privrede • akcije pojedinaca i lokalnih grupa stanovništva koje mogu doprinijeti izgradnji otpornosti: • jačanje lokalne proizvodnje hrane i energije • drugačiju organizaciju zdravstvene službe • upotrebu lokalnih građevinskih materijala • izgradnja objekata koji ne troše energiju • smanjivanje i recikliranje otpada • smanjivanje potrošnje.

6. ”Prelazna naselja” Prvi dio knjige: kontekst (ograničenost izvora nafte i klimatske promjene uzrokovane emisijama ugljika) Drugi dio:vizije i koncepti novih oblika organizacije društva i ekonomije koji izgrađuju otpornost Treći dio:potencijalni model za inspirisanje jačanja lokalne otpornosti.

7. ”Prelazne inicijative” • Ključne pretpostavke • Život uz znatno manju potrošnju energije je neizbježan, te je bolje planirati za tu situaciju nego biti iznenađen kada postane stvarnost. • Naselja i društva trenutno nisu dovoljno otporna da se suoče sa nedostatkom energije kada se iscrpe izvori nafte. • Neophodno je da zajedničke akcije budu pokrenute sada. • Podsticanjem kolektivnog razmišljanja o kreativnom i proaktivnom pristupu smanjenju utroška energije, može se izgraditi novi način života koji je bolje povezan, više zadovoljava i koji je usklađen sa biološkim kapacitetom planete.

8. ”Prelazne inicijative” • Budućnost sa manje nafte, ako se misli i planira dovoljno unaprijed, može biti bolja od sadašnjeg načina života. • Stanovništvo može biti zadovoljnije i pod manjim stresom kada se obnovi lokalna privreda, poboljša prirodna okolina i poveća društvena stabilnost. • Kako će se ovo postići u praksi zavisi od lokalnih okolnosti. • ”Prelazne inicijative” ne namjeravaju da ponude specifična rješenja nego da posluže kao katalist za svako društvo da istraži mogućnosti i nađe odgovarajuća rješenja. • Autor jedino pruža praktične savjete o tome kako se mogu organizovati i započeti ”Prelazne inicijative” kroz angažovanje lokalnog stanovništva. • Knjiga je privukla veliki interes i javnu podršku autoru. http://transitionculture.org/about/

9. Škotska ”prelazna naselja” • Hopkinsove ideje su prihvatile grupe stanovnika mnogih manjih i većih naselja u Velikoj Britaniji i drugim zemljama. • U izdanju knjige koje je objavljeno 2009.g. navedena su imena 200 naselja širom svijeta, a među njima i ova naselja u Škotskoj: • Portobelo (Porotbello) • Danbar (Dunbar) • Bigar (Biggar) • North Hov (North Howe) • Fores (Forres) • ostrva Aran (Arran) i Holi Ajl (Holy Isle) • Hovik (Hawick) • Tejport (Tayport) • Glazov i Edinburg imaju također ”Prelazne inicijative” koje su se razvile kasnije.

10. Škotska ”prelazna naselja” • Vebsajt o akcijama motivisanim ovim pokretom objavljuje primjere, uključujući i mapu svijeta sa lokacijama naselja i projekata, te su na njemu navedena i ova škotska naselja: • Helensburg (Helensburgh) • Vest Kilbrajd (West Kilbride) • Linlitgou (Linlithgow) • North Kuinsferi (North Queensferry) • Maselburg (Musselburgh). Dva škotska univerziteta su također pokrenula ”Prelazne inicijative”: Heriot Vat (Heriot Watt) i Univerzitet Edinburga (University of Edinburgh). http://www.transitionnetwork.org/ http://www.transitionheriot-watt.org.uk/ http://www.transitionedinburghuni.org.uk/

11. Škotska ”prelazna naselja” Nedavno objavljeni izvještaj o ”prelaznim inicijativama” u Škotskoj koje je finansirala škotska vlada pruža uvid u razvoj i dostignuća ovog pokreta u periodu of juna 2008.g. do marta 2011.g. U uvodu izvještaja se ističe da organizacija Podrška za prelaznu Škotsku (Transition Scotland Support) postoji da pruži podršku pokretu grupa stanovništva za jačanje otpornosti i pogledu smanjenja nafte i smanjivanja emisija gasova koji prouzrokuju promjenu klime. Transition Scotland Support: Project Report 2008-2011,http://www.transitionscotland.org/~transiti/sites/default/files/3%20Year%20Report%20low%20res.pdf

12. Škotska ”prelazna naselja” • Škotska inicijativa • mreža od preko 400 aktivista u preko 100 grupa stanovništva koji su potpomogli prihvatanje ideje u nizu naselja, uključujući i mnoga koja su slabije razvijena • regionalne, nacionalne i internacionalne aktivnosti • uspostavljanje lokalnih izvora i distribucije hrane • informacije i savjeti lokalnim grupama

13. Škotska ”prelazna naselja” • Glavni ciljevi inicijative su da: • Informiše o « prelaznom modelu » • Pomogne razvoj novih i rad postojećih inicijativa • Promoviše nacionalnu mrežu inicijativa • Razvije saradnju među organizacijama.

14. Škotska ”prelazna naselja” Potpomognut je razvoj pet novih incijativa i pruža se podrška razvoju još deset inicijativa. Koriste se razne vrste sredstava za komunikaciju sa stanovništvom, uključujući kratki film snimljen u saradnji sa lokalnim aktivistima koji je objavljen na YouTube. Objavljeni su rezultati aktivnosti u deset naselja. http://www.youtube.com/user/transitionscotland http://www.transitionscotland.org/~transiti/case-studies%20

15. Škotska ”prelazna naselja” « Prelazni pokret » je privukao pažnju onih koji su zainteresovani da aktivno doprinesu mijenjanju načina života u kojem je lokalna privreda nestajala pod pritiskom globalnih korporacija i u kojem je energija proizvedena iz nafte dominirala i doprinosila povećanju emisija ugljika i klimatskim promjenama. Inicijativa se oslanja na lokalna znanja, inventivnost, angažman i saradnju među stanovnicima svakog područja. http://www.youtube.com/user/transitionscotland http://www.transitionscotland.org/~transiti/case-studies%20

16. Škotska ”prelazna naselja” Inicijativa povećava nivo znanja o budućim promjenama i potpomaže promjeni ponašanja i prilagođavanju promjenama. Kolektivna saradnja, komunikacija i zajedničke aktivnosti doprinose društvenoj koheziji naselja, osjećaju pripadnosti i solidarnosti, te time poboljšavaju kvalitet društvenog života stanovnika. Podrška daljem razvoju ovih inicijativa je neophodna da bi stanovništvo bolje razumijelo promjene koje predstoje i metode koje se mogu primijeniti za prilagođavanje drugačijem načinu života koji jača otpornost pojedinaca i društva.

17. Škotska ”prelazna naselja” Pošto ove inicijative imaju za cilj lokalnu proizvodnju hrane i energije, i primjenu drugih mjera koje omogućavaju održiv razvoj naselja, bitno je da se u planovima regeneracije postojećih naselja i planiranju novih omogući podrška stanovništvu da realizuje te ciljeve. Da bi se podstakla lokalna proizvodnja hrane, zemljište za privatne i zajedničke vrtove treba planirati u okviru stambenih naselja i u njihovoj blizini. Lokacija i orijentacija objekata treba da uzmu u obzir mogućnosti za najpovoljniju instalaciju tehnologije za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora.

18. Škotska ”prelazna naselja” Smanjenje potrebe za putovanjem i omogućavanje ugodnog pješačenja, vožnje biciklom i upotrebe javnog saobraćaja će podržati namjere stanovništva da pređe na način života u kojem će emisije ugljika biti značajno smanjene. Pošto su za zajedničke aktivnosti potrebni odgovarajući prostori, oni se mogu predvidjeti povremenom adaptacijom prostora u postojećim ili novim građevinama, ili otvorenih javnih površina.