VELIKA BRITANIJA

1. VELIKA BRITANIJA POLITIČKI SISTEM

2. Britanski parlamentarni sistem je najviše proučavan i kopiran sistem u historiji politike. • Najvažniji akti na kojima se zasniva državno uređenje: Magna carta libertatum - Velika povelja slobode (1215.); Habeas Corpus akt (1679.); Deklaracija o pravima 1689. i Parlament akt donesen 1911. godine. • Već u 14. stoljeću Parlament postaje dvodomni. Gornji dom - Dom lordova je bio sastavljen od visokog plemstva i sveštenstva, dok su Dom komuna činili predstavnici nižeg plemstva i predstavnici grofovija i gradova. U početnom periodu Parlament je imao formalnu funkciju, dakle bez mogućnosti donošenja vitalnih zakona. • Ujedinjeno kraljevstvo Velike Britanije (Great Britain) danas sačinjavaju Engleska (England), Vels (Wales), Škotska (Scotland) i Sjeverna Irska (Norther Ireland). • Parlament Velike Britanije sačinjavaju: monarh, Gornji dom ili Dom lordova, Donji dom ili Dom komuna i spiker. U odnosu na raniji razvojni period kada je kruna ili kralj bila stvarni nosilac izvršne vlasti, apsolutni suveren i u kojoj je bila sublimirana čitava državna uprava i predstavljala njenu eminenciju, ona je zadržala simboličan značaj koji se svodi na savjete, opomene i ohrabrenja. Međutim, treba kazati da monarh ima 16 funkcija.

3. Gornji dom ili Dom lordova broji oko 1100 članova, od čega najveći broj dolazi po osnovu naslijeđa iz aristokratskog reda. • Pored toga, jedan broj značajnih ličnosti stiču titule lordova ili postaju članovima Gornjeg doma zahvaljujući kralju koji ih sam imenuje. Ovaj dom je sve do 1911. godine bio ravnopravan sa Domom komuna. • Donji dom sastoji se od 651 člana. Njegovi članovi - poslanici se biraju općim neposrednim tajnim izborima na pet godina. U Škotskoj se bira 71 poslanik, u Velsu 35, u Sjevernoj Irskoj 15, a u Engleskoj 533. Osnovne funkcije Doma komuna su da donosi zakone, izglasava budžet, konstituiše i kontroliše vladu. • Vlada je organizovana na strogim hijerarhijskim principima koju sačinjavaju tri grupe članova (prvu grupu sačinjavaju članovi kabineta, nosioci najviših titula i dr., a drugu šefovi resora koji nisu u sastavu kabineta (oko 30) kao i nosioci pojedinih javnih funkcija, a u treću grupu ulaze mladi ministri (50) kao podsekretari, parlamentarni sekretari itd.). Ona je ta koja oblikuje i provodi pollitiku koju potvrđuje Dom komuna. • Na čelu Donjeg doma ili Doma komuna se nalazi spiker (speaker) koji je ustvari predsjednik parlamenta. Uz njega su još pomoćnici, zapisničari, te ostali članovi.

4. SISTEM NACIONALNE SIGURNOSTI POLICIJSKI SISTEM

5. PROCES OBLIKOVANJA POLICIJE U ENGLESKOJ • U 12. vijeku u Engleskoj, kralj je imenovao šerife; • Uloga šerifa je bila da izriče novčanu sankciju i nadgleda sistem očuvanje javnog reda i mira; • 1285. godine Westministerski statut propisao je da svaka župa mora imati dva redara koji bi pomagali šerifu; • U 13. vijeku zakon su pored šerifa i redara provodile sudije, koje imenuje kralj. • Ovakav sistem se održao do 19. vijeka;

6. PROCES OBLIKOVANJA POLICIJE U ENGLESKOJ • Henri Filding, inače dramski pisac i novelista, je na osnovu analitičkog praćenja socijalnih i kriminalnih problema u Londonu napisao 1748. tekst pod naslovom "Ispitivanje slučajeva kasnog porasta pljačke". To je bila prva publikacija koja je, razmatrajući sveukupnu sigurnost, u sadržajnoj formi analizirala i dovodila u kontekst rast svih oblika kriminala sa naglašenim socijalnim problemima. • Pored toga, na njegovu inicijativu je formirana grupa (1750. godine), čiji je zadatak bio da hvataju izvršioce krivičnih djela. Grupa je nazvana (Ulični trkači sa lukom) - Bow Street Runners.

7. Mjere i aktivnosti koje je provodila naznačena grupa u cilju sprečavanja i otkrivanja izvršilaca krivičnih djela, značile su preteču organiziranja mjera prevencije i nastanka policije na modernim osnovama u Londonu. • Postavljanjem Patrika Kolkhuna na mjesto magistrata dolazi do rješavanja određenih socijalnih problema i organizacije borbe protiv kriminala. • Kolkhun je 1796. godine objavio "Raspravu o policijskom djelovanju u metropoli". U raspravi je posebno mjesto dato problemima kriminaliteta u Londonu. • Kolkhun je predložio osnivanje policijskih snaga koje su trebale obezbijediti sigurnost na dokovima prilikom istovaranja brodova iz Zapadne Indije. Prisustvo pomenutih snaga je doprinijelo smanjenju krađa na dokovima;

8. Brojnisastavsusačinjavalioko 80 stalnihi 1120 policajacakojisu se povremeno, zavisnoodpotrebeangažirali. • Robert Pil, inače tadašnji ministar unutrašnjih poslova, je 1829. godine, Parlamentu predstavio Povelju-dokument za uspostavljanje policije u i oko velikog grada (Metropolisa) ili Akt o Metropoliten policiji. Donošenjem Zakona o policiji za područje Londona, osnovana je Metropolitanska policija; • U skladu sa novom organizacijom policija je otpočela sa svojim aktivnostima 29.9.1829. godine, u čijem sastavu se nalazilo 1000 policajaca organizovanih u šest odjela (divizija).

9. Da bi što sadržajnije implementirao Zakon o policiji, Robert Pil je odredio ČarlsaRuana (advokat) i RičardaMejna (vojno lice), za prve komesare (zapovjednike) novoobrazovnih policijskih snaga. Rovan je imao zadatak da potpuno na nov način izvrši organizaciju (ustroj) dok se Mejnangažovao na pravnim aspektima policijskog rada. • Sredinom 19. vijeka svaki grad i okrug je bio obavezan osnovatisvoju policiju.

10. POGLED NA SADAŠNJU ORGANIZACIJUPOLICIJSKOG SISTEMA U VELIKOJ BRITANIJI • U organizacionom smislu policija je u Velikoj Britaniji ustrojena na strogo decentraliziranim osnovama. Vlada jedna veoma naglašena raznolikost, što predstavlja eklatantan primjer decentralizirane organizacione strukture. Tako da policijsko ustrojstvo Velike Britanije čine policije: • Engleske i Velsa • Škotske • Sjeverne Irske • U V.B. postoje ukupno 52 policijske organizacije: u Engleskoj i Welsu 43, u Škotskoj 8, u Sjevernoj Irskoj 1.

11. Policija Engleske i Velsa • Policija Engleske i Velsa je prema teritorijalnoj organizaciji podijeljena na grofovije i gradove (gradske gofovije), znači da je organizacija policije ustanovljena u skladu sa teritorijalnom organizacijom na administrativne okruge; • Možemo govoriti o nekoliko organizacijskih nivoa policijskih snaga: - okružna (grofovijska) policija; - policija velikih gradova; - kombinirana policija; - metropolitanska policija; - ostale policijske snage.

12. Okružne-grofovijske policije • Organizacija grofovijske policije je direktno vezana za administrativne okruge, čija je isključiva nadležnost samo unutar granica grofovija; • Na čelu ovih policijskih snaga se nalazi šef policajac-Chief constable, kojeg imenuje Komisija za policiju, uz saglasnost ministra unutrašnjih poslova; • Sastav Komisije za policiju grofovije čine dvije trećine lokalnih vijećnika, a jednu trećinu suci lokalnog suda opće nadležnosti.

13. Gradske policije: uspotsvaljene u gradovima sa preko 75.000 stanovnika; Kombinovana policija: nastaje fuzijom dviju ili više policija, koja može biti dobrovoljna, a može se provesti i po nalogu ministra unutrašnjih poslova. Šefa ove policije imenuju organi udruženih gradova ili grofovija.

14. Metropolitanska policija (Metropolitan police Forces - Scotland Yard) • Engleski državni sistem je također dao garancije da će nova gradska policija efikasno zaštititi njihovo vlasništvo. Taj zadatak je obavio Robert Pil 1829. godine. • Novom organizacijom, Metropolitan police je bila nadležna na području površine 1920 km2, koja danas broji oko 28000 zaposlenih pripadnika policije. Naznačeni teritorij je obuhvaćao sve važne grofovije (Londona, Middlesexa) te djelimično i ostale grofovije (Essex, Surrey, Hertfordshire). • Metropoliten police ili Scotland Yard je najorganizovanija i najbolje osposobljena u kadrovskom i tehničkom pogledu, kao i drugim segmentima relevantnim za efikasno izvršavanje sigurnosnih zadataka. Bez obzira na visok nivo izgrađenosti za nju se ne može reći da predstavlja nacionalnu policiju, koja bi na odgovarajući način bila nadređena grofovijskim, kombiniranim ili gradskim policijama.

15. Metropolitanska policija ne može samoinicijativno preuzimati policijske zadatke, nego samo u stručnom smislu, i to na zahtjev rukovodnih kadrova drugih policijskih snaga kada se radi o složenijim slučajevima. Na čelu Metropoliten police nalazi se komesar (Commissioner of police of the metropolis) sa pet pomoćnika kojeg, na prijedlog ministra unutrašnjih poslova, imenuje kraljica. Komesar je za svoj rad odgovoran ministru unutrašnjih poslova. Organizaciona struktura Scotland Yarda je uspostavljena na principu slijedećih departmana: • Uprava - za rukovođenje i operativnu djelatnost. Ovom upravom rukovodi pomoćnik komesara, sa širokom organizacionom strukturom na užim razinama. U okviru njihove nadležnosti su poslovi obezbjeđenja kraljevske porodice, zadaci koji imaju specijalni karakter, traganje za nestalim licima, vođenje arhiva o presudama, uključivanje u rješavanje bitnih pitanja koja tretiraju napredovanje u službi, i drugi poslovi. • Uprava za saobraćaj i transport. Zadaci ove uprave odnose se na sve aktivnosti u vezi sa sigurnošću saobraćaja u Londonu.

16. Uprava za kriminalističke istrage (CID). Pripadnici naznačene uprave izvršavaju poslove i zadatke suzbijanja kriminaliteta. Zbog složenosti problematike unutar ove uprave je formirano nekoliko odjeljenja (Leteća brigada, Odsjek za kriminalističke i daktiloskopske evidencije, Kriminalističko - tehnički laboratorij). • Uprava za organizaciju i obuku. Zadatak ove uprave je organizacija službe i stručna izobrazba policajaca. U njenoj nadležnosti su poslovi obezbjeđenja objekata, poslovi sredstava veze, poslovi u vezi sa kretanjem i boravkom stranaca. • Odsjek za opće i kadrovske poslove. U njihovoj je nadležnosti kadrovska problematika, kao i priprema odgovarajućih izvještaja i informacija, i njihova dostava Parlamentu na zahtjev pojedinih tijela ili postavljenih pitanja od strane članova Parlamenta, kao i poslovi i saradnja sa javnošću. Osim navedenih trebamo spomenuti Odjel za pravna pitanja, kao i Specijalnu jedinicu za borbu protiv irskog terorizma.

17. POLICIJA GRADA LONDONA • Formiranje naznačenog oblika policijskih snaga je propisano još 1285. godine u cilju održavanja javnog reda i mira i hvatanja kriminalnih lica. • Pripadnici ove policije su nadležni za uže područje Londona gdje je lociran veliki broj privrednih ustanova, što je uslovilo i organizaciju ove policije u više operativnih jedinica; • Među njima su najznačajnije jedinice za suzbijanje kriminaliteta u poslovnim transakcijama i jedinica za kontrolu saobraćaja. S obzirom na broj stanovnika u Londonu (7 miliona stanovnika) značaj svih objekata raznih namjena i karaktera, složenost sigurnosne problematike i dr., ova policija ostvaruje usku suradnju sa metropolitanskom policijom. Karakteristično za ovu policiju jeste i njena svečanija uniforma sa utisnutim grbom Londona na policijskom šljemu.

18. POLICIJA SJEVERNE IRSKE Bitno se razlikuje od Engleske, Velsa i Škotske, obzirom da ona ima uspostavljenu državnu policijsku organizaciju-Kraljevska alsterska policija; Na čelu ovih policijskih snaga se nalazi komesar koji je u plemstvu kraljice, a za svoj rad odgovara ministru unutrašnjih poslova; Ova policija broji oko 10.000 pripadnika. Postoji i rezerva ove policije koja broji oko 3000 pripadnika koji se angažuju po potrebi.

19. POLICIJA ŠKOTSKE • Organizacija policije u Škotskoj ima neznatne razlike u odnosu na organizaciju policije u Engleskoj i Velsu. Naime, u organizacionoj strukturi Škotska nema Metropolitansku policiju, nego samo grofovijsku, gradsku i kominovanu. • Policija Škotske je uspostavljena u 33 okruga sa oko 10.000 pripadnika. • Krivična prijava se u Škotskoj ne može podnijeti neposredno, već isključivo putem organa gonjenja, tako da se ni izjave date u policiji ne smatraju materijalnim dokazom u kasnijem postupku. • Pored toga, dok Engleska, Sjeverna Irska i Vels imaju jedinstven pravni sistem, Škotska ima posebno zakonodavstvo. • Naglašena decentraliziranost u operativno-praktičnom smislu, uzrokovalo je veliki broj policijskih organizacija, kao i vrlo slabu saradnju između organizacionih jedinica, što se neminovno odražavalo na nivo sigurnosti.

20. Ovi problemi su doveli do potrebe za jednom sadržajnom reformom koja je provedena 1973. godine. Provedenom reformom, umjesto dotadašnjih 200 samostalnih policijskih organizacija, uspostavljene su 52 policijske organizacije;

21. Nacionalna kriminalistička obavještajna služba(NCIS) • Britanska Nacionalna kriminalistička obavještajna služba je osnovana 1992. godine, s ciljem objedinjavanja informacija o teškim zločinima i većim kriminalnim organiziranim grupama, koje su predmet interesa na regionalnom, nacionalnom i međunarodnom planu. • Osnivanje naznačene službe rezultiralo je objedinjavanjem aktivnosti različitih službi, koje su u funkciji sistema sigurnosti, a posebno obavještajne službe za droge i regionalnih kriminalističkih obavještajnih ureda; • U njenoj nadležnosti su zadaci prikupljanja obavještajnih podataka o evidentiranim kriminalnim licima i grupama (terorizam, trgovina drogom, pranje novca, organizirani kriminal, pedofilstvo, huliganstvo na fudbalskim stadionima), kao i prikupljanje drugih podataka obavještajnog karaktera koji mogu poslužiti za efikasnije otkrivanje i suprotstavljanje najsloženijim i društveno najopasnijim deliktima. • U ovoj službi radi oko 540 najsposobnijih kadrova iz policije, vlade, carinskih službi;

22. Porast međunarodnog kriminala i njegova izuzetna društvena opasnost, utjecali su da se na globalnoj razini pokuša definirati pojam organiziranog kriminala; • Organizirani kriminalitet čini svako udruženje ili skupina osoba, koje su udružene radi trajnog protuzakonitog djelovanja, s glavnom svrhom sticanja i povećanja finansijske dobiti, bez poštovanja zakona i međunarodnih granica (definicija NCIS-a). • NCIS analizira politiku borbe protiv kriminala; • NCIS nastoji da, u skladu sa razvojem i primjenom obavještajnih, naučnih i operativno - stručnih dostignuća, pruži odgovarajuću pomoć službama za sprovođenje zakona i drugim službama na teritoriju Velike Britanije, kao i službama drugih zemalja. Njen primarni zadatak se sastoji u prikupljanju, obradi, sistematizaciji, analizi, određivanju prioriteta, te njihovom dostavljanju i davanju potrebnih uputstava i direktiva.

23. U okviru NCIS-a, se nalazi Međunarodna divizija, Divizija za Veliku Britaniju i Glavni štab. • U Glavnom štabu se nalazi jedinica za operativnu podršku, jedinica za međunarodnu koorinaciju, jedinica za unutrašnju politiku, službe i istraživanje i strategijski i specijalistički obavještajni odjel. • Ured evropske policije EUROPOL je već organizaciono ugrađen u glavni štab NICS-a. Također, dva službenika NCIS-a su smještena i rade u Hagu u skladu sa ministarskim sporazumom o osnivanju sjedišta EUROPOL-a u tom gradu. • Međunarodna divizija koordinira i upravlja mrežom oficira za saradnju u borbi protiv droge u Evropi (DLOS) koji rade izvan britanskih ambasada i sarađuju blisko sa nacionalnim službama za sprovođenje zakona zemalja domaćina. Pored toga, Divizija je povezana sa svjetskom mrežom za borbu protiv droge. Ovdje je vrlo značajno apostrofirati da je Britanski biro Interpola smješten unutar ove Divizije. Na taj način omogućuje NCIS-u da ima direktnu vezu sa 176 zemalja članica Interpola. Zavisno od potrebe, Glavni štab NCIS-a preuzima sedam prekomorskih oficira za saradnju koji su postavljeni iz inostranstva i djeluju kao centralne osobe za komunikaciju. • U NCIS-u je uspostavljeno i nekoliko jedinica koje su zadužene za problematiku organiziranog kriminala, ekonomski kriminal, droge i posebne oblike kriminala uključujući i fudbalsko nasilje. • U tom cilju je formirano pet regionalnih ureda i to u: Londonu, Birmingenu, Mančesteru, Bristolu i Vejkfildu. Njihov rad nadzire Divizija za Veliku Britaniju, koja, također, uključuje Ured za saradnju sa Škotskom i Irskom. Divizija je trenutno locirana u Londonu.

24. Jedinica za organizirani kriminal strateškog, specijalističkog i obavještajnog rada je odgovorna za prikupljanje, analiziranje i dostavljanje obavještajnih podataka o organiziranom kriminalu i aktivnostima. • U nadležnosti jedinice za droge je snabdijevanje strategijskim, odnosno relevantnim obavještajnim podacima policijskih službi i pojedinih vladinih odjela o trgovini drogama; • U 1994. godini otkriveno je 12 do 18 tajnih laboratorija kojom prilikom je zaplijenjeno i oduzeto droge u vrijednosti nekoliko desetina miliona funti, dok je veliki broj lica uhapšen, čime je onemogućena dalja distribucija na tržište droga. • Jedinica za posebni kriminalitet bavi se borbom protiv pedofilijskog kriminala, proizvodnje i distribucije pornografskog sadržaja koji uključuje djecu. • Osim toga, postoji jedinica za borbu protiv fudbalskog huliganstva. Ona raspolaže bazom podataka o licima koja su evidentirana kao organizatori nasilja na fudbalskim utakmicama, kao i o grupama koje putuju na stadione u Velikoj Britaniji i u inostranstvo.

25. Kako se radi o obavještajnoj službi, njena unutrašnja organizaciona struktura je uspostavljena na način da omogući uspješno funkcioniranje svih elemenata. Njen organigram je obrazovan na principu odjeljenja - ureda za kadrove, za kontraobavještajnu zaštitu, za specijalnu zaštitu, odjeljenje za zahtjeve i produkciju, za funkcije u okviru kojeg posebno mjesto i značaj ima analitička služba. • Tajna obavještajna služba zapošljava oko 2000 lica, sa godišnjim budžetom oko 150 miliona funti (121 miliona dolara).

26. Pregled centralnih i regionalnih tijela i službi koje su na raspolaganju policijskim snagama • NCIS; • Regionalni kriminalistički odjel: najsposobniji detektivi čija je aktivnost usmjerena na evidentirana kriminalna lica i grupe koje izvršavaju teška krivična djela; • Nacionalna služba za identifikaciju: odgovorna Metropolitskoj policiji; u okviru centra ove službe nalazi se preko 5 miliona dosijea, kao i oko 6,5 miliona kompleta otisaka papilarnih linija; • Državna policijska evidencija: evidencija o nestalim i traženim licima; krivična evidencija; kao i evidencija o registraciji motornih vozila.

27. Služba za forenzičke nauke: laboratorijska ispitivanja tragova pronađenih na licu mjesta; • Filijala za razvoj policijske nauke: djeluje u okviru MUP, aktivno se uljučuje u istraživanja sa posebnim akcentom na razvoj najsavremenije opreme koja se koristi za obavljenje policijskih poslova; • Ured za ozbiljne prevare: istraživanje i krivično gonjenje ozbiljnih prevara, osobito onih iz privrednog kriminala; • Policijsko žalbeni ured: nezavisna organizacija. Nadgleda i ukoliko ima potrebe provodi istrage povodom žalbi građana na postupanje policijskih službenika.

28. Hvala na pažnji!!!!