1 . Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2014-2016

1. 1.Wiedza o językuStudia Podyplomowe„Polski Język Migowy”2014-2016 Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW e-mail: m.r.swidzinski@uw.edu.pl Konsultacje (pok. 1):śr14.00-15.00, sob (w dniach zjazdów) Strona przedmiotu — szukaj pod: http://www.mswidz.republika.pl/

2. 2 Wykład 1: Co to jest język naturalny?

3. Warunki zaliczenia 3 Praca zaliczeniowa: czerwiec 2016. Forma: zestaw 9 pytań – jeden do wyboru. Pytania testowe i otwarte, teoretyczne i praktyczne, dotyczące polszczyzny i PJM. Rozwiązania wysyłane elektronicznie. Po ocenie – możliwa popraw(k)a.

4. Cele 4 wprowadzenie w świat lingwistyki teoretycznej, pokaz narzędzi opisu lingwistycznego, przedstawienie zdyscyplinowanego opisu gramatycznego polszczyzny, dyskusja problemów opisu języków wizualno-przestrzennych, dyskusja: PJM a polski foniczny.

5. Program 5 • Co to jest język naturalny? • Aparat pojęciowy analizy tekstu. • Poziomy struktury tekstu. • Derywacja i gniazda słowotwórcze. • Fleksja polska. • Elementarz składni. • Świat znaczeń: podstawy leksykologii. Leksykografia. • Komunikacja językowa. • Inne.

6. Literatura 6 EJO: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański. Wrocław 1993. Grzegorczykowa R.: Zarys słowotwórstwa polskiego: słowotwórstwo opisowe, wyd. 3 popr. , Warszawa 1979. Milewski T.: Językoznawstwo, Warszawa 1965 [lub wyd. następne].

7. Literatura 7 Świdziński, M.: Elementy gramatyki opisowej języka polskiego, Warszawa 1997 [dostępne w internecie]. Świdziński, M.: „Języki migowe”. [W:] Podstawy neurologopedii. Red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska. Opole 2005. 679-692 [dostępne w internecie].

8. Literatura 8 • Świdziński, M.: „Jak Głusi przyswajają język: o językach migowych i miganych”. [W:] Język migowy we współczesnym szkolnictwie na świecie i w Polsce. Red. I. Grzesiak. Wydawnictwo Stanisław Sumowski. Malbork 2007. 16-24 [dostępne w internecie]. • Świdziński, M., Mikulska, D.: „Reprezentacja linearna tekstu Polskiego Języka Migowego. [W:] Studia nad kompetencją językową i komunikacją niesłyszących. Red. M. Świdziński i T. Gałkowski. Warszawa 2003. 31-58.

9. Nauka empiryczna 9 Przedmiot opisu: pewien wycinek rzeczywistości. Cel opisu: zbudowanie teorii lub modelu. Przedmiot językoznawstwa (= wycinek rzeczywistości): język naturalny.

10. Co to jest język (naturalny)? 10 umiejętność ludzka??? urządzenie do komunikacji??? jakieś znaki???

11. Definicja 11 Język naturalny – dwuklasowy system znaków wykorzystywany przez daną grupę społeczną do komunikacji uniwersalnej. Terminy wymagające objaśnienia: znak, system, dwuklasowość, grupa społeczna, komunikacja uniwersalna.

12. Znak 12 Językoznawstwo — działsemiologii. Znak: element rzeczywistości istotny nie ze względu na swoje cechy zewnętrzne, ale ze względu na inny element rzeczywistości, do którego się odnosi.

13. Przezroczystość znaku 13 Znak ma dwie strony: formę i treść. Dwa typy znaków: a. znaki naturalne, b.znakikonwencjonalne. Język naturalny — pewienzbiór znaków.

14. System 14 System znaków(intuicyjnie): zbiór znaków konwencjonalnych obsługujący ten sam wycinek rzeczywistości. Opozycja: różnica formy, z którą skorelowana jest ściśle określona różnica treści lub funkcji. [Seryjność opozycji: powtarzanie się danej różnicy formy w serii par znaków.] System znaków: zbiór znaków zopozycją.

15. Minimalny system znaków 15

16. Minimalny system znaków 16

17. System znaków drogowych X 5 0 50 17

18. Język polski jako system znaków 18 dom : domy, kot : koty, mysz : myszy,... kot : kota, murarz : murarza, monter : montera,... budować : budował, hodować : hodował, pracować : pracował,... budować : budowanie, grać : granie, słuchać : słuchanie,... w : we, od : ode, przez : przeze;...

19. Opozycje 19 • Poziome : Uniesioneznaczystój : jedź • Poziome : Opuszczoneznaczy................... • Okrągłe niebieskie : Kwadratowe niebieskie ..... • Okrągłe niebieskie : Okrągłe czerwone ..... • Trójkątne : Kwadratowe ..... • Strzałka w prawo : Krzyżyk ..... • Plansza barwna : Plansza szara .....

20. Opozycje 20 Pojedyncza : Mnoga(= Liczba) Mianownik : Dopełniacz(= Przypadek) Bezokolicznik : Forma osobowa(= Bezokolicznikowość) Czynność : Nazwa czynności(= Gerundialność?) Bez –e : Z –e(= Wokaliczność?)

21. Dwuklasowość 21 Znaki klasy A(pierwsza przymiarka) dom, domy, kot, koty, mysz, myszy, kot, kota, murarz, murarza, monter, montera, budować, budował, hoduje, hodował, pracuje, pracował, budowanie,granie, słuchanie,...

22. Dwuklasowość 22 Znaki klasy B • Murarz nie hoduje kota. • Pracował monter. • budowanie murarza • Czy jedziemy? • Wczoraj padało. • matki przełożone • Pracował monter, ale ponieważ wczoraj padało, a murarz nie hoduje kota, budowanie murarza trwało parę godzin.

23. Dwuklasowość 23 Klasa A:znaki proste—słowa(uwaga: jest to rozwiązanie prowizoryczne). Zbiór znaków prostych — słownik. Klasa B:znaki złożone: konstrukcje zbudowane ze znaków prostych lub złożonych. REKURENCJA!!!

24. Opozycje w zbiorze znaków klasy B 24 • Jedziemy. : Czy jedziemy?, Wczoraj padało. : Czy wczoraj padało?, Jaśśpi.: Czy Jaśśpi?,... • lekarz dentysta : lekarz dentysty, panu Janowi : panu Jana, matki przełożone : matki przełożonych,... • John hit Paul. : Paul hit John., The boy kissed the beggar. : The beggar kissed the boy., Garfield swallows Mickey. : Mickey swallows Garfield,...

25. Opozycje w zbiorze znaków klasy B 25 • Zdanie oznajmujące : Zdanie pytajne(= Modalność) • Fraza z przydawką apozycyjną : Fraza z przydawką dopełniaczową(= Typ podrzędnika) • Pozycja podmiotu : Pozycja dopełnienia(= Diateza)

26. Gramatyka 26 Nie wszystkie kombinacje znaków dają poprawny znak złożony: *Murarz nie hoduje kot. *Pracował montera. *budowanie murarz *Jedziemy czy? * Wczoraj będzie padało. Definicja wszystkich poprawnych połączeń znaków:gramatyka.

27. System dwuklasowy znaków 27 System dwuklasowyznaków — para: <Słownik,Gramatyka>. Słownik: zbiór słów (prowizorycznie!) Gramatyka: zbiór instrukcji tworzenia // rozkładania wyrażeń.

28. Ograniczoność i uniwersalność 28 Użytkownicy języka naturalnego: określona populacja(zwykle etniczna). Język naturalny — komunikacyjnie nielokalny: służy do porozumiewania się o wszystkim.

29. Podsumowanie 29 • Językoznawstwo – nauka empiryczna. Dział semiologii. • Przedmiot: języki naturalne. • Znaki konwencjonalne. Opozycje. System. • Znaki proste i znaki złożone. Dwuklasowość. • Język – para <Słownik, Gramatyka>. • Populacja rodzimych użytkowników. • Komunikacyjna uniwersalność języka naturalnego.