Tatrzański Park Narodowy

1. Tatrzański Park Narodowy Jeden z 23 parków narodowych na terenie Polski. Utworzony z dniem 1 stycznia 1955 przez rozporządzenie Rady Ministrów z 30 października 1954 r.

2. Zwierzęta Z tatrzańskich ssaków warto wymienić kozice, świstaka (które wytworzyły w Tatrach podgatunki: kozicę tatrzańską i świstakatatrzańskiego), a w niższych partiach jelenia, sarnę, rysia i łasicę oraz niedźwiedziabrunatnego. Wśród ptaków króluje orzełprzedni, charakterystyczny jest też pomurnik, gniazdujący w wyższych partiach gór. Można go rozpoznać po czerwonych skrzydłach i niezwykłych zdolnościach wspinaczkowych.

3. Kozica tatrzańska Kozica, żywy symbol Tatr, na stałe wpisała się w świadomość mieszkańców Podhala jako przykład swobody i umiłowania gór. Łowy na nią stanowiły spełnienie marzeń i pragnień kolejnych pokoleń myśliwych. Była i wciąż jest bohaterką ludowych gadek i opowieści, piosenek oraz pieśni, motywem malowideł na szkle, rzeźb i płaskorzeźb. Od niej wywodzą się lokalne nazwy: Kozi Wierch, Kozia Dolina, Kozi Grzbiet itp. Dla obu transgranicznych tatrzańskich parków narodowych - polskiego TPN oraz słowackiego TANAP - powstałych w połowie minionego wieku kozica stała się godłem i zarazem nadrzędnym celem ochrony.

4. Świstak tatrzański Świstak tatrzański – endemiczny podgatunek świstaka występujący w Tatrach. W przeszłości był zwierzęciem łownym, a w XIX w. jego liczebność drastycznie spadła. Obecnie należy do najrzadziej występujących zwierząt kręgowych w Polsce i podlega tu ścisłej ochronie gatunkowej. Chroniony jest także prawnie na Słowacji. Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce, oraz Polska Czerwona Księga Zwierząt określa świstaka tatrzańskiego jako gatunek silnie zagrożony, zaś Czerwona lista dla Karpat dla Polski nadaje mu oznaczenie „CR” – gatunek skrajnie zagrożony. Jest to zwierzę stosunkowo słabo poznane. Jest roślinożercą aktywnym latem. Żyje w terytorialnych klanach rodzinnych w górach od regla górnego do piętra turniowego .

5. Tatry i Tatrzański Park Narodowy Tatrzański Park Narodowy znajduje się na terenie województwa małopolskiego, na granicy ze Słowacją. Park obejmuje najwyższe i jedyne w Polsce góry typu alpejskiego. Jest jednym z największych parków narodowych w Polsce (obszar ponad 2100 ha). Najwyższym szczytem polskiej części Tatr są Rysy (2499 m n.p.m.). Krajobraz Tatr Wysokich cechują ostre szczyty i granie oraz liczne kotły z jeziorami zwanymi "stawami". Największymi stawami Tatr są Morskie Oko (prawie 35 ha powierzchni i około 50 m głębokości) i Wielki Staw. Liczne potoki i wodospady stanowią dodatkowe walory krajobrazowe Tatr. Największym wodospadem jest Wielka Siklawa (70m).Najbardziej znanymi charakterystycznymi gatunkami fauny tatrzańskiej są kozice i świstaki. Żyją tu także niedźwiedzie, jelenie, sarny, rysie, wilki i borsuki.

6. Ciekawostki o Tatrzańskim Parku NarodowymNa terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego znajduje się nie tylko najwyższy szczyt w Polsce (Rysy, 2499 m n.p.m.), ale również największe jezioro oraz największy wodospad. Największym jeziorem jest Morskie Oko, położone w Dolinie Rybiego Potoku. Jego powierzchnia wynosi 34,93 ha. Największy wodospad na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego to natomiast Siklawa, spadająca z progu Doliny Pięciu Stawów Polskich do Doliny Roztoki. Na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego znajduje się ponadto około 650 jaskiń. Oczywiście zdecydowana większość z nich nie jest udostępniona do zwiedzana przez turystów. Ci, którzy jednak chcą poznać tatrzańskie jaskinie, mogą odwiedzić jaskinię Mroźną (w Dolinie Kościeliska) oraz jaskinię Raptawicką, Mylną oraz Smoczą Jamę w Wąwozie Kraków. Największą jaskinią jest natomiast Wielka Śnieżna – Wielka Limanowa, której długość korytarzy w sumie liczy około 18000 metrów. Jej głębokość wynosi 814 metrów.

7. Rośliny Klimat Tatr, a co za tym idzie ich roślinność, charakteryzuje się piętrowością. Piętro najniższe, czyli piętro regla dolnego, porastają bory świerkowe z niewielką domieszką jodły, buka i jaworu. Regiel górny to prawie wyłącznie bór świerkowy, rzadko tylko występuje reliktowy bór limbowo-świerkowy. Piętro kosówki (1550–1800 m) porasta roślinność krzewiasta z przewagą kosodrzewiny. Piętro hal to murawy wysokogórskie z bogatą roślinnością alpejską. Można tu spotkać m.in. wiele gatunków goryczek, goździka lodowcowego, sasankę alpejską. W piętrze turni roślin jest niewiele, choć niektóre z nich są silnie przywiązane do tego piętra wysokościowego np. goryczka przezroczysta i jaskier lodnikowy.

8. MSZAKI Mszaki grupa roślin, charakteryzujących się przemianą pokoleń z dominacją gametofitu. Według wcześniejszych klasyfikacji, mszaki były wyróżniane jako gromada Bryophyta, obejmująca trzy klasy: glewiki, wątrobowce oraz mchy. Obecnie mszaki nie stanowią jednostki taksonomicznej. Dział botaniki badający mszaki to briologia.

9. ZNACZENIE MSZAKÓW • magazynowanie dużych ilości wody • ochrona gleby przed wysuszeniem i wypłukaniem • roślinność pionierska • stosowane do leków i kosmetyków • służą jako materiał opałowy

10. POROSTY Porosty (łac. Lichenes z gr. λειχήνα, leichena) – tradycyjna nazwa organizmów składających się z grzybów (Fungi) tworzących obligatoryjne symbiozy – głównie z prokariotycznymi cyjanobakteriami (Cyanobacteria) lub eukariotycznymi zielenicami (Chlorophyta). Jako samodzielna jednostka taksonomiczna, przestała istnieć w 1981 roku w wyniku zmian, wprowadzonych przez Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Botanicznej. Pojęcie to ujmowane jest obecnie w kategoriach ekologicznych (podobnie jak grzyby mikoryzowe), a nie systematycznych. Systematyka i nomenklatura porostów dotyczy ich komponentu grzybowego[1].

11. Chrobotek strzępiasty Chrobotek strzępiasty – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych. Dawniej zaliczany był do porostów. Rozmnażanie się Rozmnaża się wegetatywnie przez urwistki oraz fragmentację plechy. Apotecja pojawiają się rzadko. Wyrastają na górnej części podecjum (na obrzeżu "trąbki"), mają brązowy kolor i średnicę do 1,5 mm. Powstają w nich podłużne askospory o rozmiarach 8-14 × 34,4 μm Występowanie W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju. Rośnie na glebie lub na wilgotnych pniakach, szczególnie na wrzosowiskach i torfowiskach

12. SZAROTKA ALPEJSKA Szarotka alpejska (Leontopodium alpinum) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych (Asteraceae). Występuje w górach Europy. Jedyne naturalne stanowiska w Polsce znajdują się w Tatrach. • Pokrój • Niska roślina, cała pokryta gęstym, filcowatym kutnerem, który chroni ją przed zimnem, gorącem i nadmiernym parowaniem. • Łodyga • Ma 5–30 cm wysokości i nie rozgałęzia się. Pęd słabo ulistniony, nie tworzy rozłogów. • Liście • Wąskolancetowate, skrętoległe, zwężające się ku podstawie, szarawoniebieskie. Ich nasady zwężają się w niewyraźny ogonek liściowy. Przy ziemi występuje kępka liści różyczkowych szerszych nieco od liści łodygowych i mających dłuższe ogonki. • Kwiaty • Kwiatostan tworzą koszyczki zebrane w szczytowy baldaszkowy kwiatostan. Pod nimi występuje kilka liści tworzących okrywę podkwiatostanową (przez laików uważane są one za płatki korony). Są one dużo większe od liści łodygowych. Wewnątrz koszyczków kwiaty męskie, obrzeżone kwiatami żeńskimi. Pojedynczy kwiat żeński składa się z czteroząbkowej korony i słupka z długą szyjką i dwudzielnym znamieniem. Kwiat męski ma 5-ząbkową koronę i 5 pręcików o pylnikach zrośniętych w rurkę. Kielich przekształcony w puch kielichowy. • Owoc • Niewielkie jednonasienne niełupki (1 mm) z puchem kielichowym długości 3–4 mm.