Krachtgerichte Basismethodiek

1. Krachtgerichte Basismethodiek Nijmegen, 2010 www.werkplaatsoxo.nl

2. Opzet van de basistraining Inleiding in de krachtgerichte basismethodiek Werkrelatie & Krachten inventariseren (KI) Doelen stellen & Hulpbronnen Teamkracht-Bespreking (TKB) Verbinden & verdiepen

3. Eindopdracht basistraining & certificering Een ingevulde Krachteninventarisatie die voldoet aan de kwaliteitsbeoordeling Een bijbehorend Actieplan dat voldoet aan de kwaliteitsbeoordeling Een beschrijving van de eigen persoonlijke en professionele ontwikkeling; Samenwerkingsproces met de cliënt Het eigen leerproces tijdens deze training. Aanwezigheid (7 dagdelen)

4. Inleiding in de krachtgerichte basismethodiek

5. Zes principes van Krachtwerk

6. Sociale kwaliteit is de mate waarin: mensen kunnen participeren in het sociale, economische en culturele leven en in de ontwikkeling van hun gemeenschap, zodanig dat dit gunstig doorwerkt op hun welzijn en zelfrealisatie, waardoor zij ook weer invloed uit kunnen oefenen op de condities van hun bestaan

7. Sociale kwaliteit & risicofactoren • Laag inkomen, schulden • Laag opleidingsnivo • (eerdere) huisuitzetting • Instabiele woon-werkgeschiedenis • Belastende familiegeschiedenis • Negatieve jeugdervaringen • Mishandeling • Relatieconflicten • Weglopen van huis • Sociaal isolement Samenleving Sociaal- economische zekerheid Sociale cohesie Kwaliteit van leven Gemeenschap groepen Instituties • Voogdij & uithuisplaatsing • Detentieverleden • Ontslag uit institutie • Slechte toegang tot zorg • Alleen & Ouder & Man • Ineffectieve coping • Lichamelijke problemen • Psychische problemen • Alcohol en drugmisbruik Sociale inclusie Sociale empowerment individu  J. Wolf 2008

8. Huiselijk geweld & risicofactoren • Laag opleidingsnivo • Werkeloosheid • Laag inkomen, schulden • Afhankelijke verblijfsstatus • Acceptatie van huiselijk geweld • Traditionele denkbeelden over man-vrouwverhoudingen • Zwakke sociale bindingen Samenleving Sociaal- economische zekerheid Sociale cohesie • Eerder partnergeweld • Vijandig communicatiepatroon • Korte duur van de relatie • Aantal & aanwezigheid kinderen • Ontbreken sociale steun Huiselijkgeweld Gemeen- schap Instituties • Jonge leeftijd • Negatieve jeugdervaringen • Antisociale persoonlijkheidstrekken • Beperkte sociale vaardigheden • Depressie, angst, middelengebruik • Slechte gerapporteerde lichamelijke gezondheid • Ontbreken van beleid huiselijk geweld • Slechte toegang tot voorzieningen • Geringe responsiviteit van voorzieningen Sociale inclusie Sociale empowerment individu  J. Wolf 2008

9. Sociale kwaliteit & beschermende factoren • Inkomen • Huisvesting • Werk/ dagactiviteiten • Opleiding • Veiligheid • Vertrouwen in medemensen • Respect voor autonomie • Positieve relaties • Gedeelde waarden, normen & identiteiten • Veilig en gezond woon- en leefklimaat Samenleving Sociaal- economische zekerheid Sociale cohesie Kwaliteit van leven Gemeenschap groepen Instituties • Vertrouwen in instituties • Toegang tot zorg & maatschappelijke instituties • Toegang tot informatie en rechten • Zelfvertrouwen • Gezondheid • Competenties • Veerkracht • Passende materiële en immateriële hulp Sociale inclusie Sociale empowerment individu  J. Wolf 2008

10. Burgerschap en afgeleide methodische uitgangspunten Wederkerigheid in de relatie: sturen en gestuurd worden Rechten, ook plichten en verantwoording afleggen Serieus nemen én aanspraken ter discussie stellen Respect en acceptatie, maar ook confrontatie

11. Herstel is Leven in veiligheid Een zingevend bestaan en hoop en perspectief op de toekomst En, voortvloeiend uit de condities van sociale kwaliteit: Het leven zoveel mogelijk in eigen hand, vertrouwen in eigen kunnen en bestaansvoorwaarden (inkomen, woonruimte et cetera) Verbinding met anderen Een positieve identiteit, eigenwaarde en zelfvertrouwen Toegang tot instituties en rechten

12. Herstel is ook Het opnieuw ontwaken van hoop. Ophouden met ontkennen en durf hebben om je leven onder ogen te zien. Een ontwikkeling van stilstand en terugtrekking naar ontmoeting en actieve participatie. Actieve coping in plaats van passieve aanpassing. Een omslag in de manier waarop je jezelf ziet en het terugkrijgen en ‘claimen’ van een ‘gevoel van zelf’. Een verschuiving van vervreemding naar een zingevend en goed leven. Een complexe en non-lineaire reis. Herstellen kun je niet alleen, maar gebeurt in interactie met anderen

13. Herstel betekent niet dat: Iemand vrij is van problemen, geweld of trauma, of daar niet langer mee worstelt. Iemand niet langer hulp en ondersteuning nodig heeft Iemand per sé geheel zelfstandig in haar/zijn behoeften en/of die van belangrijke anderen in haar omgeving kan voorzien.

14. Het leven als een reis • HERSTEL ALS • UITKOMST • HERSTEL ALS PROCES

15. De werkrelatie, respect & vertrouwen

16. Een effectieve werkrelatie is: Vertrouwenwekkend en trouw Doelgericht en zingevend Wederkerig en grenzenstellend Authentiek Versterkend en voedend

17. De kwaliteit van de communicatie in de werkrelatie hangt sterk af van: De mate waarin de hulpverlener zich bewust is van de soorten relaties in het hulpverlenerscontact en wanneer en hoe zij/hij met de cliënt binnen welke soort relatie communiceert. De bereidheid en bekwaamheid van de hulpverlener om – als eenzijdig sturen en ingrijpen nodig is – haar/zijn handelwijze ten overstaan van de cliënt op basis van argumenten te legitimeren en haar/hem de gelegenheid te geven om ‘terug te praten.’

18. Wat ik heb meegemaakt. Zij zeggen ik wil niks. Soms je moet beetje uitlokken uit kokon. Je moet uitleggen. Je moet bedenken wat kan werken. Ze moeten doen wat past bij dat persoon. Ze moeten denken wat past bij die mens.

19. De complete boodschap Het ik-gedeelte verwijst naar het weergeven van de eigen ervaring als hulpverlener (wat doe jij met mij): “Ik word er bang van”, “Ik heb daar last van”, enzovoorts. Het jij-gedeelte legt het contact met de ander en slaat op de waarnemingen die je als hulpverlener doet: “Ik zie dat jij …” Het wij-gedeelte maakt de ervaring gemeenschappelijk, geeft verbinding: “Ik begrijp het niet, kun je me dat uitleggen?”, ”Ik wil met jou …”, “Laten we met elkaar …”

20. Hoe je als hulpverlener hoop en perspectief kunt (blijven) geven: Er zijn en hoop opbouwen Respect tonen Focus op het positieve Vier alle successen Bemiddelen en bemoeien Help cliënten aan die doelen te werken die belangrijk voor hen zijn Geef mensen meer keuzemogelijkheden Stimuleer leren Stimuleer een toekomst buiten het hulp- en zorgsysteem

21. Krachten inventariseren

22. “Ik weet wel wat er allemaal mis is gegaan. Ik heb ook al vaak genoeg gehoord dat het aan mij ligt. Het is belangrijk dat hulpverleners de positieve, gezonde kant van cliënten laten zien”. (Cliënt PerspeKtief)

23. Zoek de zevende dwerg

24. Vormen van kracht Persoonlijke kwaliteiten ( ik ben) Talenten en vaardigheden ( ik kan) Omgevingskrachten ( ik heb) Interesses en aspiraties ( ik wil ) En ook: Wat mensen hebben geleerd over zichzelf, anderen en de wereld in het proces waarin zij zich te weer hebben gesteld tegen mishandeling, isolement, dakloosheid en trauma. Trots dat zij het hebben overleefd.

25. Krachten in kaart brengen Aanwezige krachten, talenten en mogelijkheden om het leven naar eigen wens in te richten. De wensen en ambities met het oog op de nabije toekomst. De persoonlijke en sociale hulpbronnen in het verleden

26. Een goede inventarisatie van krachten: Is volledig, gedetailleerd en specifiek Toont een doorlopend proces, wordt regelmatig geactualiseerd en aangevuld Wordt op ongedwongen wijze uitgevoerd Volgt het tempo van de cliënt Gebruikt de woorden van de cliënt en is in de ‘ik-vorm’ Is positief geformuleerd (geen ‘niet’ formuleringen)

27. De tien leefgebieden Veiligheid & bescherming tegen geweld Wonen & dagelijks leven Financiën & sociale zekerheid Kinderen & opvoeding (Ex-)partner Sociale relaties Activiteit, werk & leren Vrije tijd & recreatie Gezondheid & zelfverzorging Zingeving

28. Werkblad krachteninventarisatie

29. Krachtgerichte benadering van problemen Problemen worden niet genegeerd, maar gezien in de context van wat belangrijk is voor de cliënt Problemen worden benoemd in simpele taal (geen vakjargon). Een beoordeling van de fysieke, psychische, cognitieve toestand is aan de orde voor zover die de situatie verheldert. Problemen die herstel in de weg staan worden aangepakt. Elke hulpverlener heeft de professionele verantwoordelijkheid om de ondergrens van wat toelaatbaar is te bewaken (dus soms ingrijpen).

30. Doelen & Actieplan

31. Een lange termijndoel: Raakt aan de ‘passie’ van een persoon. Het is een uitspraak (passion statement) die de diepste wensen, dromen en verlangens van een persoon weerspiegelt. Is afgeleid van de wensen uit de Krachteninventarisatie. Is geschreven in de eigen woorden van de cliënt. Is precies zoals de cliënt het bedoelt en begrijpt, staat op zich niet ter discussie maar wordt geaccepteerd, onderzocht en uitgewerkt.

32. Taken van de hulpverlener bij het formuleren van lange termijn doelen Help cliënten hun doelen concreet te maken. Help cliënten doelen te formuleren die belangrijk en betekenisvol zijn. Help cliënten te geloven dat zij ook de eerste stappen kunnen zetten op weg naar het doel. Help cliënten met het formuleren van doelen die doel en richting aan de werkrelatie geven. Help cliënten bij het opdelen van een lange termijndoel in kleinere, meetbare stappen en activiteiten (Actieplan).

33. Stel je voor dat je wakker wordt en er tijdens je slaap een wonder is gebeurd. Je probleem is opgelost. Omdat je sliep weet je niet dat het probleem verdwenen is, maar je merkt dat er iets anders is. Wat is het eerste teken waardoor je weet dat er een wonder is gebeurd?

34. Doelen stellen Smart Specifiek Meetbaar Acceptabel Realistisch Tijdsgebonden • Fuzzy • Feestelijk • Uitdagend • Zuiver • Zinnig • Yes! Het belangrijkste: het zijn de doelen van de cliënt, in de taal van de cliënt en het leidt tot succes-ervaringen.

35. Een Actieplan is een formulier met: Een uitspraak die het lange termijndoel van de cliënt samenvat – wat? Ruimte voor het opdelen van dit doel in kleinere, meetbare stappen en activiteiten – hoe? Een kolom waarin de verantwoordelijkheid voor deze activiteiten wordt toegewezen aan de cliënt, de hulpverlener of anderen – wie? Een kolom waarin aangegeven wordt wanneer een stap daadwerkelijk afgerond moet zijn – wanneer? Ruimte voor de ondertekening door de cliënt en de hulpverlener Ruimte voor aantekeningen over de voortgang van het Actieplan

36. Een Actieplan

37. Hulpbronnen aanboren

38. Het aanboren en versterken van hulpbronnen is lastig te doen vanuit een kantoor. Daarom werken cliënt en hulpverlener bij voorkeur in de natuurlijke omgeving van de cliënt.

39. Soorten hulpbronnen Hulpbronnen in de omgeving Hulpbronnen in de sociaal-economische sfeer: school, opleiding, werk, woonruimte, et cetera Hulpbronnen in de relationele sfeer: kinderen, (ex-)partner, (schoon- familie, vrienden en kennissen, lotgenoten, buren, en; Hulpbronnen in de institutionele sfeer: maatschappelijke instanties & gespecialiseerde zorg (Jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg et cetera), maar ook justitie en rechtspraak. Individuele, persoonlijke hulpbronnen Hulpbronnen die persoon-eigen zijn: gezondheid, vaardigheden, humor et cetera

40. Beschermende factoren als hulpbron • Inkomen • Huisvesting • Werk/ dagactiviteiten • Opleiding • Veiligheid • Vertrouwen in medemensen • Respect voor autonomie • Positieve relaties • Gedeelde waarden, normen & identiteiten • Veilig en gezond woon- en leefklimaat Samenleving Sociaal- economische zekerheid Sociale cohesie Kwaliteit van leven Gemeenschap groepen Instituties • Vertrouwen in instituties • Toegang tot zorg & maatschappelijke instituties • Toegang tot informatie en rechten • Zelfvertrouwen • Gezondheid • Competenties • Veerkracht • Passende materiële en immateriële hulp Sociale inclusie Sociale empowerment individu  J. Wolf 2008

41. Waarom hulpbronnen gebruiken? Vergroten de mogelijkheid tot volwaardig burgerschap en meedoen in de samenleving Bieden individuele steun die aansluiten op wat iemand nodig heeft. Bevorderen participatie in een natuurlijke omgeving in plaats van in een institutionele omgeving. Bevorderen het ontstaan van persoonlijke relaties die langdurige ondersteuning bieden, soms zelfs een leven lang. Geven hoop en bevorderen herstel in plaats van ‘onderhoud’ en probleemmanagement. En: werken aan hulpbronnen maakt het werk van hulpverleners leuker en uitdagender!

42. Teamkracht-Bespreking (TKB)

43. Rondje succeservaringen

44. Stappen in een Teamkracht-Bespreking STAP 1: Rondje succeservaringen naar aanleiding van de vorige Teamkracht-Bespreking. STAP 2: Deel de Krachteninventarisatie uit en licht de situatie kort toe. STAP 3: Wat zijn de doelen van de cliënt en wat is de vraag van de hulpverlener? STAP 4: Wat is de huidige situatie en was is er al geprobeerd? STAP 5: Vragen ter verduidelijking uit het team t.a.v. de Krachteninventarisatie. STAP 6: Brainstormen. STAP 7: Verhelderende vragen door de hulpverlener. STAP 8: Wat gaat de hulpverlener doen met alle suggesties?

45. Het is wonderbaarlijk hoeveel beren hulpverleners op de weg menen te vinden. Als ervaringsdeskundige pleit ik ervoor dat de cliënt het recht heeft en misschen wel gestimuleerd moet worden om zijn grenzen op te zoeken en te leren wat wel en niet goed voor hem is.

46. Regels voor het geven van feedback Geef alleen feedback op gedrag dat te veranderen is. Begin positief, sluit aan bij het onderwerp. Zeg wat je ziet, voelt of hoort, gebruik daarbij ‘ik boodschappen’, zoals ‘Ik zie dat je hier niet graag over praat’. Vermijd het woordje ‘maar’, zoals: ‘Je doet het goed, maar...’. Vertel wat het gevolg is van het handelen van de ander, ben specifiek en concreet. Geef eventueel een suggestie of advies voor alternatief gedrag. Geef de ander vervolgens gelegenheid om te reageren, check of de ander zich in je waarneming herkent.

47. Regels voor het ontvangen van feedback Laat de ander uitpraten, ga niet direct in de verdediging. Vraag eventueel om verduidelijking. Beschouw de ontvangen feedback als een cadeautje, je kunt er van leren.

48. Veel plezier!