2. Periode 1555-1588 De Republiek ontstaat

1. 2. Periode 1555-1588De Republiek ontstaat

2. 1. De Nederlanden vallen uiteen in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden

3. De Nederlanden komen in opstand • 1559: Filips II definitief naar Spanje • Margaretha van Parma landvoogdes • Raadgever kardinaal Granvelle

5. Problemen: • Hoge belastingsdruk • Centralisatie • Strenge godsdienstvervolging

6. Vragen om minder streng op te treden tegen ketters • Brieven uit het bos van Segovia • Smeekschrift (meer succes bij Margaretha)

7. Gevolg: • Houden van hagenpreken • Beeldenstorm (gestart in Vlaanderen)

8. Maatregelen: • Alva als landvoogd • Leger naar de Nederlanden • Raad van Beroerten

9. Egmont en van Horn terechtgesteld • WvO: stadhouder af en bezit verbeurd verklaard, vlucht naar Dillenburg

10. Geloof? • Eerst luthers, maar streng vervolgd • Daarna opkomst calvinisme, meeste aanhang

11. De Opstand begint Eerste successen: • 1568: WvO en broer Lodewijk vallen via Duitsland binnen • 1572: Geuzen – Den Briel

12. WvO: Wil Brussel, MAAR: katholieken in opstand

13. Lodewijk van Nassau: Vanuit Frankrijk, MAAR: Bloedbruiloft

14. Resultaat? • Alles behalve paar steden Holland van Spanje • Katholieken en Protestanten tegenover elkaar

15. Pacificatie van Gent: alle gewesten in opstand • 1576: Pacificatie van Gent • Niet-opstandige en opstandige gewesten willen Spaanse troepen weg • Godsdienstige verdraagzaamheid

16. Unies van Utrecht en Atrecht: de gewesten geraken verdeeld • Calvinisten baas in Vlaamse steden → Unie van Atrecht → Unie van Utrecht → Andere gebieden door Parma veroverd

18. De republiek ontstaat • 1580-1581 • WvO vogelvrij verklaard • 1581: Plakkaat van Verlatinghe

19. De Staten Generael van de geunieerde Nederlanden. • Allen dengenen die desetegenwoordighe sullen sien ofte hoorenlesen, saluyt. • Alsoo een yegelickkennelick is, dat een Prince van den lande van Godtgestelt is hooft over zijne ondersaten, om deselve te bewaren ende beschermen van alle ongelijk, overlast endegheweltgelijck een herder tot bewaernisse van zijne schapen: En dat d'ondersaten niet en sijn van Godt geschapen tot behoef van den Prince om hem in alles wat hy beveelt, weder het goddelick of ongoddelick, recht of onrecht is, onderdanig te wesen en als slaven te dienen: maer den Prince om d'ondersaten wille, sonderdewelckehyegeenPrince en is, om deselve met recht enderedene te regeerenende voor te staenende lief te hebben als een vader zijne kinderen ende een herder zijne schapen, die zijn lijf ende leven set om deslve te bewaren. En so wanneer hysulx niet en doet, maer in stede van zijne ondersaten te beschermen, deselvesoeckt te verdrucken, t'overlasten, heure oude vryheyt, privilegienende oude herkomen te benemen, endeheur te gebieden endegebruycken als slaven, moet ghehouden worden niet als Prince, maer als een tyranende voor sulxnae recht enderedenemagh ten minsten van zijne ondersaten, besondereby deliberatie van de Staten van den lande, voor egheenPrince meer bekent, maerverlaetenende een ander in zijn stede tot beschermenisse van henlieden voor overhooftsondermisbruyckenghecosen werden:

20. Nieuwe vorst nodig! Waarom? Steun in stijd tegen Spanje • Hertog van Anjou • Graaf van Leicester

21. 1588 • Zonder vorst verder • Ondersteund door ‘Deductie’ van Vrancken

22. 2. In de Republiek meer godsdienstvrijheid dan elders

23. Andersdenkenden geduld, maar geen gelijke rechten • Moeilijke kwestie, veel partijen tevreden te stellen • WvO voor religievrede MAAR: Strenge Calvinisten voeren boventoon

24. - Goed georganiseerd - Verantwoorden strijd tegen Filips II

25. Unie van Utrecht • Vrijheid van geweten voor allen • Vrijheid van eredienst enkel voor calvinisten • Staatskerk = Gereformeerde Kerk • Katholiek = geen openbare ambten

27. De situatie in Engeland • 1558: Elizabeth I • Voorgoed protestant • Dissidenten getolereerd MAAR?

29. Ruzie met paus SixtusV en Filips II Resultaat? 1588: Armada overwonnen door Engelsen

31. De situatie in Frankrijk • Al een geruime tijd onrust BV: Beeldenstorm en burgeroorlog

32. Bloedbruiloft moest rust brengen MAAR: brengt meer problemen

34. Bloedbruiloft tussen: Zus Karel IX en Hendrik van Navarra MAAR: Catharina de Medici

35. Opm: Karel IX Hendrik III Hendrik IV (=Hendrik van Navarra)

37. Maatregelen Hendrik IV • Zelf katholiek worden • Edict van Nantes • Centralisatie (Huis van Bourbon)

38. 3. Tijdens de Opstand begint de economische groei in de Noordelijke Nederlanden

39. De economische maatregelen van Filips II en Alva versterken het verzet • Versterken verzet tegen centralisatie • Belastingen naar oorlogen (NLD’en, Turken, Frankrijk) • Handelsblokkade tegen Frankrijk • Invoeren Tiende Penning op roerende goederen

41. In de Noordelijke gewesten begint tijdens de Opstand een economische groei • Groei steden • Groei ‘Oostzeehandel’ • Geen feodale traditie • Groei nijverheid

43. 1585: Val van Antwerpen → Afsluiten van Schelde → Vlucht naar het Noorden → Kapitaal en kennis mee

45. Ook bloei wol- en textielindustrie

46. Weinig concurrentie: • Engeland gericht op grootgrondbezit • Engeland focus op handel Levant • Frankrijk kampt met burgeroorlogen

47. Verdere bevordering: • Autonomie steden en gewesten (tol) • Beleid van kooplieden-regenten