CBC و ABG نمونه گیری وتفسیر

2. CBC وABG نمونه گیری وتفسیر گردآورنده: لیلا میدانی تابستان89

3. CBC(Cell Blood Count) • یکی از آزمایش های معمولی که برای تمام بیماران قبل از عمل جراحی به عمل می آید، انجام آزمایش CBC می باشد. گاهی در حین عمل برای تعیین میزان خونریزی و ترانسفوزیون انجام این آزمایش ضروری ست.

4. تکنیک گرفتن نمونه CBC: 1- یک ورید مناسب انتخاب و با پنبه و الکل ضدعفونی می شود. 2- یک سی سی خون از بیمار گرفته می شود. 3- خون داخل ظرف سیتراته ریخته و خوب مخلوط می شود. 4- برچسب مشخصات روی نمونه الصاق می شود و به آزمایشگاه ارسال می شود.

5. Hematology

6. تفسیر CBC: 1_ بر اساس میزان Hbبه وجود آنمی در بیمار پی می بریم. در صورتی که Hbزیر 10 باشد عمل الکتیو بیمار کنسل می باشد، مگر بیماران CRF و زمانی که MCH, MCV, Hb پائین باشد، احتمال وجود فقر آهن یا تالاسمی مطرح است؛ در صورت عدم پاسخ به درمان فقر آهن نیاز به آزمایش های دقیق تر می باشد. هنگام خونریزی بر اساس میزان Hb و HCT ، نیاز به درمان با خون محاسبه می شود. یک واحد خون Hb را یک عدد بالا می برد.

7. 2_ بررسی میزان پلاکت خون جهت کنترل خونریزی های حین عمل بسیار ضروری ست، در صورت وجود ترمبوسایتوپنی جراحی بیمار کنسل می شود مگر جراحی اسپلنکتومی. 3_ بررسی ائوزینوفیل محیطی از نظر وجود آسم یا حساسیت شدید مهم می باشد زیرا میزان آن در آسم فعال افزایش می یابد.

8. pH: • اسیدیته مایعات بدن تاثیر فراوانی روی توانایی و فعالیت سلول های بدن دارد. اگر pH از حالت طبیعی خارج شود، فعالیت آنزیم ها و ترکیب اکیسژن با خون تغییر می کند. pH بازتابی از غلظت یون H مثبت است. -Log H= pH

9. مکانیزم های فیزیولوژیک تعادل اسید و باز: • سیستم تامپونی (بافر) • سیستم تنفسی • سیستم کلیه

10. سیستم تامپونی (بافر): • سیستم بافری شامل مواد شیمیایی ست که در چند دقیقه pH را خنثی می کند. بافرها دارای یک جزء اسیدی و یک جزء بازی هستند. جزء اسیدی از افزایش سریع pH جلوگیری می کند و جزء نمکی کاهش سریع آن را تعدیل می کند. = مهمترین بافر بدن بی کربنات است.HCO3¯ H2CO3

11. سیستم تنفسی: • عملکرد فوری در اصلاح اختلال اسید و باز دارد و با تغییرpH الگوی تنفسی (تعداد و عمق تنفس) تغییر می کند. • Co2+ H2o H2co3 H + Hco3¯ H2co3 Co2 + H2o • Co2 افزایش دفعخون H + Hco3 کاهش به وسیله دفع ریوی Co2 میزان این گاز در بدن تنظیم می شود، بنابراین Paco2 نشانه تغیرات تنفسی ست.

12. سیستم کلیه: • از طریق اسیدهای متابولیک باعث دفع ادرار اسیدی می شود.

13. تغییرات متابولیک: • اسیدوز متابولیک بستگی به میزان اسیدهای موجود در خون نظیر اسیدلاکتیک، اسید پیروویک، اسید سولفوریک، اسید سیتریک و ... دارد. • با پیشرفت میزان این اسیدها، غلظت یون بی کربنات در خون کاهش پیدا می کند بنابراین از pH خون کاسته می شود. pH اسید خون Hco3¯ اسید متابولیک pHHco3¯ اسید متابولیک یا افزایش باز کشنده است. 7.8< pH <6.9

14. ABG(Atrial Blood Gass) • یکی از آزمایشهایی که برای بررسی وضعیت pH بدن انجام می شود، آزمایش ABG می باشد.

15. اندیکاسیونهای ABG : • مشکلات حاد تنفسی • اختلالات اسید و باز مثل شوک، نارسایی کلیه، مسمومیت • تعیین شنت های قلبی راست به چپ • ارزیابی کلی وضعیت تنفس جهت ارزیابی های شغلی و تحقیقات تنفسی • بررسی مددجویان نیازمند به راه هوایی مصنوعی • بررسی وضعیت تهویه و تنفس بیماران تحت ونتیلاتور

16. موارد ممنوعیت ABG : • ناهنجاری های شریانی • مشکلات انعقادی • وجود عفونت فعال در مسیر شریان • تست آلن منفی • خون شریانی معمولا از شریان های رادیال، براکیال و فمورال تهیه می شود.

17. تکنیک گرفتن نمونه ی ABG : از ساده ترین محل های گرفتن این آزمایش استفاده از شریان رادیال است: 1- مچ دست را به صورت هیپراکستانسیون قرار می دهیم؛ 2- پوست را با الکل ضدعفونی می کنیم؛ 3- یک سرنگ 2 سی سی را با هپارین آغشته می کنیم و تمام هپارین آن را خالی می کنیم؛

18. 4- سرنگ را مانند مداد در دست گرفته، با زاویه ی 60 درجه درحالی که سوراخ سوزن به سمت بالاست و شریان به وسیله دو انگشت دست دیگر لمس می شود، به آرامی وارد شریان می شویم و به محض ورود خون به داخل سرنگ، از پیشروی بیشتر سرنگ جلوگیری می کنیم. 5- نیمی از حجم سرنگ را از خون شریانی پر می کنیم و سوزن را خارج می کنیم. 6- محل پانکچر را به مدت 5 دقیقه فشار می دهیم تا دچار هماتوم نشود؛ 7- روی سرنگ برچسب مشخصات چسبانده و نمونه را در اولین فرصت به آزمایشگاه می فرستیم.

19. نکات مهم در نمونه گیری ABG: • پس از گرفتن نمونه ABG باید سرنگ کاملا هواگیری شود، زیرا وجود حباب هوا میزان O2 و CO2 را تغییر می دهد. • هپارین اسیدی ست، بنابراین باید فقط سرنگ را با آن آغشته کرد؛ در غیر این صورتpH و Pa CO2 را تغییر می دهد. • در صورتی که انجام آزمایش بیش از 15دقیقه طول بکشد، جهت کاهش متابلیسم و مصرف O2 و تولید CO2 باید نمونه داخل ظرف یخ گذاشته شود. • حداقل حجم مورد نیاز برای آزمایش 1 سی سی می باشد و حتما باید نیمی از حجم سرنگ از خون پر شود.

20. مشخصات روی برچسب نمونه: • نام و نام خانوادگی بیمار • نوع نمونه( شریانی یا وریدی) • درجه حرارت بیمار • درصد اکسیژن دمی • تعداد تنفس بیمار • شماره پرونده

21. خواندن ABG: • 1- تعیین وضعیت اکسیژناسیون • 2- تغییرات pH • 3- تغییرات Pa CO2 • 4- میزان Hco⁻3 • 5- BE (Bass Excess) • 6- اسیدوز یا الکالوز حالت جبران شده دارد یا خیر

22. تعیین وضعیت اکسیژناسیون با مشاهده pa O2 وo2 sat انجام می شود. pa O2 میزان اکسیژن محلول خون است که در هایپرترمی کاهش پیدا می کند. • میزان طبیعی ← 80_100 میلی متر جیوه • هایپوکسی خفیف ← 60_79 میلی مترجیوه • هایپوکسی متوسط ← 40_59 میلی متر جیوه • هایپوکسی شدید ← کمتر از 40 میلی متر جیوه o2 sat یا درصد اشباع هموگلوبین به منحنی تجزیه اکسی هموگلوبین بستگی دارد و وقتی زیر 80 میلی متر جیوه است احتمال وریدی بودن خون زیاد است.

23. pH بیانگر میزان غلظت یون هیدروژن است. < pH <7.45 7.35 pH <7.35 اسیدوز pH>7.45 الکالوز

24. Pa CO2 45 < Pa CO2<35 Pa CO2<35mm Hg الکالوزتنفسی Pa CO2>45mm Hg اسیدوز تنفسی • تغییرات Pa CO2 با pH نسبت عکس دارد.

25. Meq/lit26 < Hco⁻3 <22 Hco⁻3 <22 اسیدوز متابولیک Hco⁻3 >26 الکالوز متابولیک • تغییرات Hco⁻3 با pH نسبت مستقیم دارد.

26. BE تجمع اسید یا باز غیر فرار در خون است و نشان دهنده ی اسیدوز یا الکالوز متابولیک است. BE <-2 اسیدوز متابولیک BE >+2 الکالوز متابولیک

27. تفسیر ABG: • الف: بدون جبران • ب: جبران ناقص • ج: جبران کامل

29. مکانیزم های جبرانی فعال شده اما موفق به اصلاح pHنشده است.

30. pH طبیعی اماPa CO2 با Hco⁻3غیر طبیعی است.

31. مثال جبران کامل: • pH= 7.42 • Pa CO2 =50 mm Hg • Hco⁻3=32 meq/lit آلکالوزمتابولیک با جبران کامل اسیدوز تنفسی

32. مثال بدون جبران: • pH= 7.32 • Pa CO2 =40 mm Hg • Hco⁻3=18 meq/lit اسیدوزمتابویک

33. اختلالات مرکب اسیدو باز: • اسیدوز تنفسی(COPD) + الکالوز متابولیک(استفراغ) • اسیدوز تنفسی(ایست قلبی) + اسیدوز متابولیک(اسهال) • اسیدوز متابولیک(CRF) + الکالوز متابولیک(استفراغ) اگر Pa CO2 با Hco⁻3 در جهت مخالف باشند، بیمار دچار عدم تعادل مرکب است.

34. مثال: • pH= 7.30 • Pa CO2 =52mm Hg • Hco⁻3=18 meq/lit اختلال میکس اسیدوز

35. مثال جبران ناقص: • pH= 7.48 • Pa CO2 =33mm Hg • Hco⁻3=18 meq/lit الکالوز تنفسی همراه با اسیدوز متابولیک

36. منابع: • اصول بیهوشی میلر2007/ترجمه: دکتر امید مرادی مقدم • بیهوشی انتخاب اول/ مولف: دکتر آرمان آژیر • مراقبت های ویژه در ICU/ مولف: ملاحت نیکروان مفرد • مراقبت های پرستاری ویژه در بخش های دیالیز، CCU و ICU/ مولف: معصومه ذاکری مقدم_ منصوره علی اصغرپور

37. با تشکر