500 likes | 1.56k Views
Hemiskite reakcii se procesi vo koi nastanuvaat hemiski promeni na elementite ili soedinenijata {to se u~esnici vo toj proces.
E N D
Hemiskite reakcii se procesi vo koi nastanuvaat hemiski promeni na elementite ili soedinenijata {to se u~esnici vo toj proces. -Deka vo eden sistem se odviva hemiska reakcija najlesno }e prepoznaeme ako vo tekot na procesot se izdvojuva gas, se promenuva bojata na rastvorot ili se dobiva cvrst talog-toa se vizuelni hemiski promeni -Vo hemiskite reakcii imame supstanci {to se prisutni na po~etokot na hemiskata reakcija i tie se narekuvaat REAKTANTI, i supstanci {to se dobivaat na krajot od hemiskata reakcija, tie se narekuvaat PRODUKTI HemiskiReakcii
HemiskiReakcii • Supstanci {to reagiraatnapo~etokotnareakcijata-reaktanti • Supstanci {to se dobivaatprihemiskatareakcija-produkti • Reaktantitepretrpuvaathemiskipromeniipritoa se dobivaatprodukti-toa e hemiskareakcija • saharozaToC---> jaglerod + voda • reaktantprodukti reaktant produkt
Da zapomnime: Hemiskite reakcii se opi{uvaat preku hemiski ravenki. Od levata strana na hemiskata ravenka se pi{uvaat hemiskite formuli ili simboli za reaktantite, a od desnata strana se pi{uvaat hemiskite formuli za produktite. Kaj hemiskite ravenki, brojot na soodvetnite atomi od levata i desnata strana na ravenkata mora da bide identi~en. Matemati~ki ka`uvame deka hemiskite ravenki mora da bidat izedna~eni. Za taa cel, pred hemiskite formuli i simboli na reaktantite i produktite se stavaat soodvetni stehiometriski koeficienti. Stehiometriskite koeficienti ni ka`uvaat kolku molovi od dadenata supstanca u~estvuvaat vo hemiskata reakcija. Primer: reakcija na dobivawe na voda od vodorod i kislorod. 2H2 + O2 = 2H2O Hemiskata ravenka ni ka`uva deka vo ovaa reakcija 2 mola vodorod reagiraat so 1 mol kislorod i pritoa se dobivaat 2 mola na voda.
Stehiometriski koeficienti reaktanti produkti
Vidovi na hemiski reakcii • Reakcii na kombinirawe ili sinteza • Reakcii na razgraduvawe • Reakcii so precipitacija (formirawe talog) (toa se reakcii na istisnuvawe) • Reakcii na neutralizacija • kiselini • bazi • Reakcii na formirawe na kompleksni • soedinenija • Oksido-redukciski reakcii
Reakcii na sinteza -formirawe na novo soedinenie od poednostavni soedinenija ili elementi Primer: 2H2 + O2 = 2H2O Reakcii na razgraduvawe (dekompozicija) -razgraduvawe na edno slo`eno soedinenie na sostavnite komponenti od koi toa soedinenie e izgradeno Primer: NH4Cl (zagrevawe) = NH3 + HCl
Reakcii na precipitacija (ili reakcii na jonska izmena) -naj~esto se prosledeni so formirawe na talog -se reakcii koga od dve soedinenija (naj~esto od jonski tip) {to se vo rastvor se dobiva novo soedinenie koe {to e vo vid na te{ko rastvorliv talog (precipitacija), ili nov tip na jonsko soedinenie (jonska izmena) 1.Primer za reakcija na precipitacija: AgNO3 + NaCl = AgCl + NaNO3 Bel talog 2. Primer za reakcija na jonska izmena
Reakcii na neutralizacija: Se reakcii pome|u kiselini i bazi pri koi kako produkti se dobivaat sol i voda • Kiselini -se • Supstanci {to davaat • H+joni koga se rastvoreni vo voda • Bazi -se • Supstanci {to davaat OH- joni • koga se rastvoreni vo voda
kiselina + baza ---> “sol” + voda H2SO4 + 2KOH ---> K2SO4 + 2H2O Zabele{ka: Koga se nao|aat rastvoreni vo voda, najgolem del od kiselinite bazite i solite ne opstojuvaat kako molekuli, tuku tie se disocirani na joni. Onie kiselini bazi i soli {to vo voden ratsvor se potpolno disocirani na joni se nare~eni JAKI kiselini i jaki bazi. HCl (voda) ---> H+ + Cl- Procesot na razlo`uvawe na edno soedinenie na joni NaOH (voda) ---> Na+ + OH- vo prisustvo na voda se vika disocijacija K2SO4 (voda) ---> 2K+ + SO42-
Najgolem del odkiselinite, baziteisolite se Elektroliti, a toazna~i • Nivnite vodeni rastvori sproveduvaat elektri~na energija poradi prisustvoto na joni • Jak elektrolit-celosno joniziran vo rastvorite • Slab elektrolit -delumno joniziran vo rastvorite • Ne-elektroliti -nejonski rastvori, postojat kako rastvoreni molekuli vo voda, primer Alkohol vo voda
Elektri~naspovodlivostna ~istavoda, vodata e mnoooogu slab elektrolit
Reakcii na formirawe na kompleksni soedinenija Kompleksnite soedinenija (naj~esto se oboeni)se poseben tip na hemiski supstancii koi poka`uvaat isklu~itelno golema stabilnost i te{ko disociraat vo vodeni rastvori Primer: 6KCN + FeCl3--->K3[Fe(CN)6] + 3KCl kalium heksacijanoferat (III)
Oksido-redukciskireakcii ili REDOKS Reakcii
Zo{to se bitnioksidoredukciskitereakcii? Eve samonekoiodpozna~ajniteredoksprocesizadaimamepodobrapretstava -Di{eweto -Procesitenakorozija -Gorewetonagorivata -Reakciitevo `iviteorganizmiprisintezatana ATP isintezatanakislorodvorastenijata -Dejstvotonalekovitevrzraznitemikroorganizmipriraznitebolesti -Dejstvotonapesticiditevrz {tetnicite -...
[to se toa oksido-redukciski reakcii? Za razlika od jonskite reakcii, ili reakciite na neutralizacija, kaj koi ne doa|a do promena na valentnosta na u~esnicite vo hemiskite reakcii, kaj oksido-redukciskite reakcii doa|a do promena na valentnosta na najmalku dva atomi od u~esnicite vo hemiskata reakcija. -Primer • 2Fe3+ + Sn2+ -> 2Fe2+ + Sn4+ -Vo ovaa reakcija `elezo (iii) + kalaj (ii) reagiraat razmenuvaat elektroni pritao se dobivaat kako produkti `elezo (ii) + kalaj (iv). Vkupniot polne` od levata i desnata strana mora da bide ednakov (vo slu~ajov toj e 8+). -Zna~i kaj oksido-redukciskite reakcii doa|a do RAZMENA (primawe i oddavawe) na elektroni pome|u reaktanite vo taa hemiska reakcija
Zapamtiva`no!Brojotnaoddadeni (ispu{teni) elektronivoednaoksido-redukciskareakcija MORA da bide ednakov so brojotnaprimenielektroni! Toa e taka zatoa {to ne mo`eelektroniteslobodnodaopstojuvaatvoprostorotkakonezavisni~esti~ki.Procesotnaoddavawenaelektroni se vika OKSIDACIJA, dodekaprocesotnaprimawenaelektroni se narekuva REDUKCIJA Tamukade {to imaoksidacija, moradaimairedukcija! So drugizborovi, Akoimameednasupstanca {to }e ispu{tielektroni, MORA daimaidrugasupstanca {to }e giprii tie elektroni! Ednobezdrugo ne odi.
Zasupstancata {to ispu{tilaelektronivelimedeka se OKSIDIRALA, dodekazasupstancata {to primilaelektroivelimedeka se REDUCIRALA. Me|utoa, supstancata {to se oksidirala(taa {to oddalaelektroni) pretstavuvaREDUKCISKO SREDSTVO! Toa e taka zatoa {to elektronite {to taasupstancagiispu{tila, go reduciraledrugiotreaktant (supstanca) voreakcijata! Po analogija, supstancata {to se reducirala(taa {to primilaelektroni) e OSKIDACISKO SREDSTVO, zatoa {to primaj}ielektroni, taasupstancaovozmo`iladrugiot partner vooksido-redukciskatareakcijada se oksidira! Oksidacija supstancata A ispu{ta (gubi) elektroni A e redukcisko sredstvo Redukcija supstancata B prima elektroni B e oksidacisko sredstvo
Primer zaoksido-redukciskareakcijarastvorawenametalencinkvoHCl Zn + 2HCl -> Zn2+ + H2 +2Cl- Znose oksidiral doZn2+ (ispu{til 2 elektroni) H+se reduciral do H2(primil 2 elektroni) (hlorot ne ja promenil svojata valentnost, i pred i posle reakcijata ostanal so valentnost -1. Toj nitu se oksidiral nitu se reduciral)
Drug primer zaoksido-redukciskareakcija-cinkovaplo~kapotopenavorastvornabakarnijoni
Tret primer: formirawe na voda od H2 i O2 2H2 + O2---> 2H2O ova e edna oksido-redukciska reakcija Vo nea imame dve polureakcii H2 – 2e- ---> 2H+ reakcija na oksidacija O2 + 4e- ---> 2O2- reakcija na redukcija
Izramnuvawenaoksido-redukciskiteravenki -Pravila- 1. Valentnostanasekoj element voslobodna (atomarna ) sostojba e NULA 2. Koga e vosoedinenija, kislorodotima (naj~esto) valentnost -2 3. Koga e svrzanvosoedinenija, vodorotima (naj~esto( valentnost +1 4. Halogeniteelementikoga se svrzaniimaatvalentnostod -1; 5. Koga se svrzanivosoedinenija, alkalnitemetali (Na, K, Cs, imaatvalentnost +1, a zemnoalkalnite (Mg, Ca, Sr+2) 6. Priizramnuvawenaredoksreakciite, najprvogi pi{uvamevalentnitebroevina site reaktantiiprodukti, ipotoagledamekoireaktantitesigipromenilesvoitevalentnosti. Potoapravimeednostavnamatemati~kaoperacija so celdavidimekolkav e brojotnaispu{teniiprimenielektroni. Toa }e ne dovede do situacijakakopolesnomatemati~kidajaizramnimeravenkata.
Primer zaizramnuvawenaredoksreakcii -Redoksreakcijaodnajednostavenvid-reagirawenametalennatrium so gasovithlor, oksido-redukciskoizramnuvawe • 2Nao + Cl2o = 2Na+1Cl-1 • Nao -1e => Na+1 2 • Cl2o +2e => 2Cl-1 1 Najmal zaedni~ki sodr`atel za 2 i za 1 e 2 2
Primerizaredoksreakcii-da se izedna~at • CuS + HNO3 -> Cu SO4 + NO + H2O • Fe + CuCl2-> FeCl2 + Cu • H2 + O2-> H2O
Zo{to se bitnioksidacisko-redukciskitereakciiceliot `ivotinarastenijataikaj `iviteorganizmi e povrzanneizbe`no so odvivawenaredoksreakci, beznivnema `ivot!
Identify the oxidizing agent in the reaction: 2Al(s) + 6 H+ ==> 2 Al3+(aq) + 3 H2(g) Al, H+, Al3+, H2 Identify the oxidizing agent in the reaction:
Oxidation StatesRules for Assigning Oxidation States 1. zero for uncombined element 2. charge on monatomic ion 3. F is always -1; other halogens -1 except when combined with more electronegative halogen or oxygen
Oxidation StatesRules for Assigning Oxidation States 4. H is +1 except in metal hydrides, where H is -1 5. O is -2 except when combined with F (then +1 or +2) or in peroxides, -1. 6. sum of oxidation states equals charge on ion or molecule
Oxidation State What is the oxidation state of S in H2SO4? • H => +1 • O => -2 • neutral compound, thus sum equals zero • 4O => 4*-2 = -8 • 2H => 2*+1 = +2 • 0 = +2 + (x) + (-8) x = +6
Oxidation State What is the oxidation state of Cl in HClO4? • H => +1 • O => -2 • neutral compound, thus sum equals zero • 4O => 4*-2 = -8 • H => 1*+1 = +1 • 0 = +1 + (y) + (-8) y = +7
Activity Series of Metals • Highest metal in series is the most reactive • A reactive metal will react with ions of less reactive metal to produce ions of reactive metal and atoms of the less reactive metal
2Cu(s) + O2 (g) ---> 2CuO(s) The oxidation number of copper in the product is Cu(0), Cu(I), Cu(II) In the reaction, copper metal is reduced, oxidized, unchanged in oxidation state
Molarity The number of moles of solute per liter of solution. molarity => M moles of solute M = -------------------- liter of solution units => molar = moles/liter = M
EXAMPLE: Lye, which is sodium hydroxide, can be neutralized by sulfuric acid. How many milliliters of 0.200 M H2SO4 are needed to react completely with 25.0 mL of 0.400 M NaOH? 2 NaOH(aq) + H2SO4(aq) -----> Na2SO4(aq) + 2 H2O
EXAMPLE: Lye, which is sodium hydroxide, can be neutralized by sulfuric acid. How many milliliters of 0.200 M H2SO4 are needed to react completely with 25.0 mL of 0.400 M NaOH? 2 NaOH(aq) + H2SO4(aq) -----> Na2SO4(aq) + 2 H2O (25.0 mL NaOH) #mL H2SO4 = ----------------------
EXAMPLE: Lye, which is sodium hydroxide, can be neutralized by sulfuric acid. How many milliliters of 0.200 M H2SO4 are needed to react completely with 25.0 mL of 0.400 M NaOH? 2 NaOH(aq) + H2SO4(aq) -----> Na2SO4(aq) + 2 H2O (25.0 mL NaOH) (0.400 mol NaOH) #mL H2SO4 = --------------------------------------------- (1 L NaOH)
EXAMPLE: Lye, which is sodium hydroxide, can be neutralized by sulfuric acid. How many milliliters of 0.200 M H2SO4 are needed to react completely with 25.0 mL of 0.400 M NaOH? 2 NaOH(aq) + H2SO4(aq) -----> Na2SO4(aq) + 2 H2O (25.0 mL NaOH) (0.400 mol NaOH)(1 L) #mL H2SO4 = ------------------------------------------------------- (1 L NaOH) (1000 mL)
EXAMPLE: Lye, which is sodium hydroxide, can be neutralized by sulfuric acid. How many milliliters of 0.200 M H2SO4 are needed to react completely with 25.0 mL of 0.400 M NaOH? 2 NaOH(aq) + H2SO4(aq) -----> Na2SO4(aq) + 2 H2O (25.0) (0.400 mol NaOH)(1) (1 mol H2SO4) #mL H2SO4 = ------------------------------------------------------ (1) (1000) (2 mol NaOH)
EXAMPLE: Lye, which is sodium hydroxide, can be neutralized by sulfuric acid. How many milliliters of 0.200 M H2SO4 are needed to react completely with 25.0 mL of 0.400 M NaOH? 2 NaOH(aq) + H2SO4(aq) -----> Na2SO4(aq) + 2 H2O (25.0)(0.400)(1 mol H2SO4)(1000 mL H2SO4) #mL H2SO4 = -------------------------------------------------------- (1) (1000) (2) (0.200 mol H2SO4)
EXAMPLE: Lye, which is sodium hydroxide, can be neutralized by sulfuric acid. How many milliliters of 0.200 M H2SO4 are needed to react completely with 25.0 mL of 0.400 M NaOH? 2 NaOH(aq) + H2SO4(aq) -----> Na2SO4(aq) + 2 H2O (25.0)(0.400)(1)(1000 mL H2SO4) #mL H2SO4 = ------------------------------------------ (1) (1000) (2) (0.200)
EXAMPLE: Lye, which is sodium hydroxide, can be neutralized by sulfuric acid. How many milliliters of 0.200 M H2SO4 are needed to react completely with 25.0 mL of 0.400 M NaOH? 2 NaOH(aq) + H2SO4(aq) -----> Na2SO4(aq) + 2 H2O (25.0)(0.400)(1)(1000 mL H2SO4) #mL H2SO4 = ------------------------------------------ (1) (1000) (2) (0.200) = 25.0 mL H2SO4