750 likes | 1.27k Views
Suyun halleri. Buz. Katı. Enerji (Isı). Sıvı. Su. Gaz. Enerji (Isı). Su buharı. Solunum yollarındaki su. Üst havayolları, solunum havasını ısıtır ve nemlendirir. Su buharı. Nemlendirme işlemi, solunum havasına su buharı katılarak yapılır.
E N D
Suyun halleri Buz Katı Enerji (Isı) Sıvı Su Gaz Enerji (Isı) Su buharı
Solunum yollarındaki su Üst havayolları, solunum havasını ısıtır ve nemlendirir. Su buharı Nemlendirme işlemi, solunum havasına su buharı katılarak yapılır. Hastanelerde ise nemlendirme, solunum havasına ; - Su buharı - Aeresoller - Saline eklenerek yapılmaktadır. Aeresol / Damlacık Su
Mutlak ve bağıl nem Mutlak nem (mg/l) Spesifik bir gaz hacmindeki su buharının kitlesi olup, ısının bir fonksiyonu Bağıl nem (%) Verilen ısıda maksimum mutlak nemin yüzde ile ifade edilen su buharı miktarıdır
Çiğ noktası (Dew point) (oC) Bir gazın, bağıl nem oranının % 100 olduğu sıcaklık noktasıdır. Bu derecenin altında, su buharı yoğunlaşarak sıvı hale geçer.
Nem ve Isı Çiğ Noktası = 37 oC Çiğ Noktası = 20 oC Bağıl nem : %86 Bağıl nem : %100 Bağıl nem : %100 51 mg/l 44 mg/l 40 oC 37 oC 20 oC I S I T M A S O Ğ U T M A 27 mg/l
İzometrik Satürasyon Sınırı(ISB) Gazların alveol koşullarına ulaştığı nokta 37 oC % 100 BN
Havayolu defansı Hareket Yönü MUKOSİLİER TRANSPORT SİSTEMİ Jel ( Mukus) Silia Akışkan tabaka Silia Hücresi Goblet Hücresi * Submukozal Gland *Williams, 1996
Havayolu defansı Silialı epitel hücreleri Akışkan tabaka Jel tabaka
Silial hareket İleri vuruş (1-3) Mukusu yayma ve genişletme Mukusu germe ve birbirine geçirme İleriye taşıma Geriye vuruş (4-8) Mukusu serbest bırakma Akışkan tabaka ile birlikte kıvrılma İlk pozisyona geri dönme
Mukosilier transport sistemi * *Courtesy of Spinger - Verlag, 1992
Mukosilier transport sistemi Nazofarinksten respiratuar bronşiollere kadar uzanır Silialar, 5-6 mikron uzunluğunda Uçlarında mukusu tutmak için özel yapılar var Dakikada 1000 defa hareket ederler Mukusu dakikada 12-15 mm ilerletir Bir kişi günde 100 ml mukus üretir
Mukosilier transport sistemi Mukus, kontaminantları yakalar ve pasifize eder Silialar, kontaminantları yukarıya taşır * *Courtesy of Spinger - Verlag, 1992
Mukosilier transport sisteminin bozulması Silianin hareket frekansı Mukus kalınlığı Akışkan tabakanın derinliği Akışkan tabaka incelir ve silia geri hareket edemez Jel tabaka nem kaybeder ve kalınlaşır Mukus tıkaçları oluşur,bakteri kolonizasyonu için ideal ortam sağlanır Hava yolları açıklığı ve akciğer kompliansı etkilenir Hücre hasarı oluşur
Solunum yollarının fonksiyonu İnspiryumda ; Isıtma Nemlendirme Ekspiryumda ; Isı korunur Nem korunur Savunma Mukosilier transport sistemi Sekresyon ve kontaminantlar temizlenir
İnspiryum Nazo / Oro farinks 32°C 31 mg/L, % 90 BN ODA HAVASI 22°C 10mg/L, % 50 BN Trakea 36 °C 42 mg/L, % 100 BN Akciğerler 37 °C 44 mg/L, % 100 BN
Entübasyon Endotrakeal tüp By-pass Mekanik temizlik İnspire edilen partiküllerin filtrasyonu Muko-silier sistem fonksiyonerliği Kuru ve soğuk tıbbi gazların humidifikasyonu Riskli akciğer
Isı-nem değişimi İnspirasyon Sekresyonları kurutur Mukosilier aktiviteyi yavaşlatır Ekspirasyon Isı kaybı Nem kaybı Mukozalarda kuruma Solunum yoluyla günde 1470 J ısı ve 250 ml su kaybedilir
Humidifikasyon Yapay hava yolu ile ventile edilen hastalarda, inspire edilen gazlara, su baharı ve zaman zaman ısı ilave edilmesidir
İdeal nemlendirici Fonksiyonel Otomatik Güvenli Ekonomik Hafif (Solunum devresi ile uyumlu) Minimal enfeksiyon riski İdame edilebilir olmalı Seç ve Unut !...
Minimum nem düzeyi American National Standarts Institute Z79.9 ISO 8185 AARC Clinical Practice Guideline 30°C’ de minimum 30 mg H2O/L su buharı
Akışkan su ve su buharı Nebülizörler, su damlacıkları (aeresoller) oluşturarak, bakteri ve virüslerin transportuna izin verir. Humidifier’ler ise solunum havasına su buharı oluşturur. Su buharı ile patojenlerin taşınması mümkün değildir. Aeresoller : 1 - 40 µ Bakteriler : 0,2 - 10 µ Virüsler : 0,017 – 0,3 µ Su buharı : 0,0001 µ
Optimal humidite Mukosilier aktivitenin devamlılığı Nem kaybının önlenmesi
Optimal humidifikasyon Solunum gazlarının ısıtılması ve nemlendirilmesi ile Sekresyonların aspire edilmesini kolaylaşır Mukus klirensi artar Hava yollarının açıklığı korunur Solunum işi ve enerji tüketimi azalır Enfeksiyon riski azalır Gaz alış-verişi sürdürülür
Yetersiz humidite Enfeksiyon riski artar Solunum iş yükü artar Küçük hava yolları obstrükte olur Hücre hasarı gelişir
Yetersiz humidite ET tüp içinde mukus kurur. Solunum yollarındaki toplanmış sekresyonlar kurur. Mukosilier aktivite yavaşlar.
Yetersiz humidite ve disfonksiyon Mukus içerisindeki nem azalır. Akışkan tabakadaki nem azalır. Mukozadan ısı kaybı olur.
Yetersiz humidite ve disfonksiyon Isı ve nem kaybı olur Kalın mukus ve mukosilier aktivitede yavaşlama olur Havayollarının temizliği kesintiye uğrar Silialar durur Hücre hasarı gelişir Düşük komplians ve FRC Atelektazi Şantlaşma
Yetersiz humidite Silia destrüksiyonu Mukus bezlerinde hasar Silindirik ve küboid epitelin düzleşmesi ve dezorganizasyonu Bazal membranın dezorganizasyonu Sitoplazma ve nukleus dejenerasyonu Hücre deskuamasyonu Mukozal ülserasyon Hasar sonrası reaktif hiperemi Histopatolojik lezyonlar
Disfonksiyonun derecesi Nem oranı Zaman
Mukus hareketini engelleyen faktörler 3 saat boyunca kuru hava inhalasyonu trekeal mukus akımının tamemen durmasına yol açar. Yüksek oksijen derişimi Endotrekeal tüp kafı Pozitif basınçlı ventilasyon İnhalasyon anestetikleri
Endikasyonları Artifisyel hava yolu ile mekanik ventilasyona gereksinim duyan tüm hastalar American Association for Respiratory Care (AARC)’re göre ; Mekanik ventilasyon uygulanan her hasta, solunum devresinde bulunan bir ısı-nem değiştirici veya bir ısıtmalı humidifier yolu ile ısıtılmış ve nemlendirilmiş hava almalıdır.
Humidifikasyon araçları Aktif humidifier’ler Isıtmalı humidifier (HH) Pasif humidifier’ler Isı-nem değiştiriciler (HMEs) Filtreler Kombine
Yapay burun çeşitleri Filtreler Antimikrobiyal bariyer Isı nem değiştiriciler(HMEs) Nemlendirici En düşük volüm ve direnç Kombine HMEs + Filtreler Nemlendirme+filtrasyon En yüksek volüm ve direnç
Yapay burun 20 yıllık geçmiş İlk önce anestezide, daha sonra yoğun bakımda Giderek artan oranda kullanılmakta Piyasada 30’dan fazla model var Seçim çeşitli parametrelere göre
Yapay burunun mekanik etkileri Ölü boşlukta artış İnspiratuar dirençde değişiklik yok Ekspiratuar dirençde artış İntrensik PEEP Dinamik hiperinflasyon Hastaya ventilatörün basabildiği hacimde azalma İnspiratuar iş yükünde artış *Critical Care,3: 77-82, 1999
Yapay burun çeşitleri HME HHME HME-F HHME-F
HME ve Aktif HME Filtre Isıtıcı Ünite Isıtıcı yüzey Hasta Gaz devresi Su Membran Hasta HME
Yapay burun MV’na 5 günden fazla gerek duyanlar kritik hasta olarak değerlendirilir AC fonksiyonları düzelmezsa HH’ye geçilmelidir 5.günde weaninge başlanılırsa direnç ve ölü boşluktaki artma nedeni ile spontan solunuma geçiş güçleşebilir Humidifikasyonun performansında klinik değerlendirme süreyi uzatmada kullanılabilir İmalatçılar 24 saatte değiştirilmesini önermektedirler Ekipman kontamine yada günde 4’ten fazla değişmesi gerekiyorsa aktif humidifikasyona geçilmeli
HME-Booster Aktif HME’ye benzerler Booster Goore-tex membranı ile kaplı pasif humidifier ve hasta arasında bir küçük elemandır 3–4 mg H2O/l katkı sağlar
High flow nemlendiriciler Paas-over humidifierler Wick humidifierler Bubble humidifierler Isıtıcı element Su rezervuarı Isı kontrol birimi Gaz / sıvı ara yüzeyi + + +
Katkılı nemlendiriciler (HHMEs) Kalsiyum klorid Lityum klorid Lityum bazı psikiatrik bozuklukların tedavisinde kullanılmakta Lityum kullanan hastalarda, lityum klorid içeren HHMEs kullanıldığında, ilacın kan düzeyi yükselebilir. Nem miktarını artırmak için higroskopik katkılar kullanılmaktadır.
HMEs kontraendikasyonları Koyu, kanlı sekresyon Vucut ısısı < 32 °C Spontan dakika ventilasyonu > 10 L/min. Ekspire edilen tidal volüm, inspire edilenin %70’inden daha az ise (kaçağı olanlar)
HMEs değişimi Her gün Her hafta 155 hasta, MV (> 48 saat) Verimlilik ve etkinlik Rezistansın artması Bakteriyel kolonizasyon VAP gelişim sıklığı HMEs değişim sıklığı, 1 ve 7 gün arasında güvenli *Thomachot L., Crit Care Med 2002 Vol. 30, No. 1