Suyun Serüveni

2. Suyun Serüveni Sıvı hâlde bulunan yeryüzü suları güneş enerjisinin etkisiyle hâl değiştirerek su buharı olarak atmosfere yükselir. Atmosfere yükselen su buharı soğuk hava tabakasıyla karşılaşırsa küçük su damlacıklarına dönüşür.Su buharı ve damlacıklar bulutları oluşturur.Hava soğumaya devam ederse damlacıklardan binlercesi birleşerek su damlalarını oluşturur.

3. Su damlaları ağırlaşır ve havada asılı duramaz hâle gelir. Yağmur şeklinde yeryüzüne düşer. Bu tanecikler diğer kristallerle birleşerek büyür.Böylece bulutlar tarafından tutulamayacak kadar ağırlaşarak kar şeklinde yeryüzüne düşer.

4. Bazı günler bol su buharı taşıyan nemli hava yeryüzüne yakın yerlerde küçük su damlacıkları oluşturur.Çok küçük olan bu su damlacıkları havada asılı kalır.Bu hava olayına sis adı verilir

5. Su, bir hâlden başka bir hâle geçerek yeryüzü ile hava küre (atmosfer)arasında dolanır.Suyun yeryüzü ile hava küre arasında devam eden bu dolanımına su döngüsü denir Bulutlardaki su yağışlar şeklinde yeryüzüne iner. Yeryüzüne inen su emilerek yer altı sularına Su buharı yükseldikçe soğur ve bulutlar oluşur. yer altı suları Güneş’in etkisiyle kara ve denizlerin yüzeyindeki su buharlaşır. SU DÖNGÜSÜ

6. Su döngüsünün devam etmesi için sürekli buharlaşma olması gerekir. Yeryüzündeki bu buharlaşmayı sağlayan enerjinin güneşten geldiğini biliyorsunuz.Dünyamızvar olduğundan beri Güneş, yeryüzündeki suları, buharlaştırarak su döngüsünün devamlılığı sağlanır.

7. GÜNEŞ BİZE ÇALIŞIR Rüzgâr, petrol, kömür, akarsular ve doğal gaz, yaşamımızı kolaylaştırmak için kullandığımız bazı enerji kaynaklarıdır. Bunların yanı sıra canlılık faaliyetlerimizi devam ettirebilmek için gerekli olan enerjiyi besinlerden karşılarız. Bu besinlerin bir bölümü bitkisel kaynaklıdır. Tüm bu enerjilerin kaynağı Güneş’tir. Güneş, bizim ısı ve ışık kaynağımızdır. Güneşçevresineenerji yayar. Bu enerji ışınlarla yayılır.

8. ISI VE SICAKLIK • Isı ve Sıcaklık Farklıdır Sıcaklıkları farklı olan maddeler birbirine temas ettiğinde ısı alışverişi olur. Söz gelimi sıcaklıkları farklı olan suları karıştırdığımızı düşünelim. Sıcak su ısı verir, soğuk su ısı alır. Bu olay her ikisinin sıcaklığı eşitlenene kadar devam eder.

9. YAZ MEVSİMİNDE GÜNDÜZ HAVA SICAK GECE İSE ILIKTIR

10. KIŞ MEVSİMİNDE GÜNDÜZ SOĞUK GECE ÇOK SOĞUKTUR

11. KAYNAMAKTA OLAN SU ÇOK SICAK OLDUĞU İÇİN DOKUNURSAK ELİMİZ YANABİLİR.

12. Isı ve Sıcaklık Farklı Mıdır? Sıcaklık ve ısı ifadeleri günlük hayatımızda birbirine sık sık karıştırılmaktadır. • Isı bir enerji türüyken sıcaklık termometreyle ölçülebilen bir değerdir. Sıcaklık enerji türü değildir.

13. Yakıtlarda Depolanmış Enerji Akarsuların gücünden yararlanmak için barajlarda depolanan su, hidroelektrik santrallerde elektrik enerjisi elde etmek için kullanılır. Akarsuların yağışlarla beslendiğini, yağışların ise su döngüsü nedeniyle oluştuğunu öğrenmiştik. Elektrik enerjisinin kaynağı da güneş enerjisidir.

14. MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Maddenin ayırt edici özellikleri vardır.Ayırt edici özellik,birmaddenin diğer maddelerden farklı olduğunu gösterir. Renk, koku, tat, sertlik gibi görülebilen veya hissedilebilen özelliklerin maddeleri ayırt etmemize yardımcı olduğunu daha önce öğrenmiştik. Ayrıca maddelerin kaynama, erime, donma noktaları ve yoğunluk gibi ayırt edici özellikleri de vardır.

15. Kaynama Noktası Bir maddenin sıvı halden gaz haline geçmesine kaynama noktası denir.Bu özellik sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Her sıvı aynı sıcaklıkta mı kaynar sorusuna cevap olarak; Isıtılan sıvıların sıcaklıkları ve buharlaşma hızı, kaynama başlayıncaya kadar artar. Kaynama süresince de bu sıcaklık sabit kalır. Bütün sıvıların kaynamaya başladığı sıcaklık farklıdır.Örneğin etil alkol 64C’de kaynarken su 100C’de kaynar.

16. Erime ve Donma Noktası Bir katı ısıtılırken sıcaklığı artar. Belli değere ulaşınca da erimeye başlar. Erime süresince bu sıcaklık sabit kalır. Sabit kalan bu sıcaklığa erime sıcaklığı denir. Katıların belli bir erime sıcaklığı vardır. Katı, tamamen eriyinceye kadar sıcaklığı da sabit kalır. Söz gelimi buz erirken sıcaklığı değişmez.Katının miktarı, erime sıcaklığını değiştirmez; yalnızca erime süresini etkiler.

17. Yoğunluk • Yüzen ve Batan Maddeler Yoğunluğu suyun yoğunluğundan büyük olan maddeler su içinde batarken yoğunluğu küçük olan maddeler yüzer. Taşın suda batmasının sebebi yoğunluğunun sudan büyük olmasıdır. plastik tahta taş demir

18. Yoğunluk Hesaplama Bir maddenin yoğunluğunu hesaplamak için kütle ve hacim değerlerinin bilinmesi gerekir. Kütlenin, hacme oranı yoğunluğu verir. kütle yoğunluk= hacim eşitliği ile bulunur.

19. ISI MADDELERİ ETKİLER • Isı Alır Genleşir,Isı Verir Büzülür Maddelere verilen ısı, sıcaklığı artırırken maddelerin boyutlarında da değişime neden olur. Isının etkisiyle maddelerin boyutlarındaki bu değişime genleşme diyoruz. Maddeler ısıtılınca ne kadar genleşirse ısıtılmadan önceki sıcaklığına döndüğünde o kadar büzülür. Genleşme miktarı maddenin cinsine bağlıdır.

20. Gazlar ve katılar gibi sıvılar dagenleşir. Sıvıların genleşme özelliğinden yararlanılarak termometreler yapılmıştır.

21. Soba ilk defa yakılırken boruları, kalorifer yanarken de bağlantı yerleri çıtırdar. • Ağzına kadar suyla dolu çaydanlıktaki su kaynamaya başladığında taşar. • Termometrenin sıvısı sıcaklık arttıkça yükselir. • Kavanoz kapakları ısıtılınca daha kolay açılır. • Gözlük çerçevelerine camlar, çerçeve ısıtıldıktan sonra takılır.

22. Buharlaşma ve Yoğuşma Suyun buharlaşması da bir hâl değişimidir. Su buharlaşırken ısı alışverişi olur. Sıvılar ısının etkisiyle buharlaşıp gaz hâline geçer.

23. Sıvılar Her Sıcaklıkta Buharlaşır Mı? Buharlaşma her sıcaklıkta gerçekleşir.Sıcaklık yükseldikçe sıvıların buharlaşması hızlanır. Buharlaşmanın sıvıların yüzeyinden olduğunu unutmayalım.

24. Kaynama Sıvının sıcaklığı belli bir noktaya ulaştığında her yerinden kabarcıklar çıkmaya başlar. Örneğin, ısıtılan suyun sıcaklığı arttıkça buhar oluşumu hızlanır. Bir süre sonra kabın içinde kabarcıklar oluşmaya başlar. Sıcaklık 100 °C‘a yaklaşınca suyun her yerinden kabarcıklar çıkmaya başlar. Bu kabarcıklar suyun yüzeyine ulaşarak havaya karışır. Sıvının her yerinden kabarcıklar hâlinde hızlı buharlaşması olayına kaynama denir.

25. Soğuk kış günlerinde pencere camına soluğumuzu verdiğimizde, camın yüzeyi buğulanır. Bu olay su buharının yoğuşmasından başka bir şey değildir. Yoğuşma da buharlaşma gibi bir hâl değişimidir. Öyleyse yoğuşmada da ısı alışverişi vardır.

26. KAYNAMA BUHARLAŞMA • Her kaynama, aynı zamanda bir buharlaşmadır. • • Kaynama, belli sıcaklıkta gerçekleşir. • • Sıvının her yerinde gaz hâline geçiş • vardır. • Kaynama süresince sıcaklık • değişmez. • Sıvı, ısı alarak gaz hâline geçer. • Buharlaşma, her sıcaklıkta gerçekleşir • Buharlaşma, sıvının yüzeyinde olur. • Buharlaşan sıvının sıcaklığı değişebilir.

27. Erime ve Donma Maddeler, bulundukları ortam ile ısı alış verişine girerek hâl değiştirmeye başlar. Katı maddelerin ısı alarak sıvırhâle geçmesine erime adı verilir. Tersinesıvıhâldeki maddelerin ısı vermesi sonucu katı hâle geçmesi olayına ise donma denir.Isı alan madde erimeye, ısı veren madde de donmaya başlar.