ÖĞRETİM PROGRAMLARI GELİŞTİRME

1. ÖĞRETİM PROGRAMLARI GELİŞTİRME Dündar UYAR İlköğretim Müfettişleri Başkan Yardımcısı

2. TEMEL KAVRAMLAR • 1 – EĞİTİM VE AMACI : • EĞİTİM : • Yeni kuşakların, toplum yaşayışında yerlerini almak için hazırlanırken, gereken bilgi, beceri ve anlayışlar elde etmelerine ve kişiliklerini geliştirmelerine yardım etmek etkinliği, • Önceden belirlenmiş amaçlara göre insanların davranmalarında belli gelişmeler sağlamaya yarayan plânlı etkinlikler dizisi, • Belli bir konuda , bir bilgi ya da bilim dalında yetiştirme ve geliştirme, • Her kuşağa, geçmişin bilgi ve deneylerini düzenli bir biçimde aktarma ve kazandırma işi,

3. eğitim (devam) • Eğitim ruhbilimi, eğitim felsefesi, eğitim tarihi, öğretim programları, özel ve genel öğretim yöntemleri, öğretim teknikleri, yönetim, denetim vb. eğitim ve öğretim alanlarını kapsamak üzere öğretmen, yönetici ve eğitim uzmanı yetiştirmek amacıyla ilgililer için düzenlenen bütün kurslara ve kurslarla ilgili bilimsel çalışmalara verilen genel ad. • Kişinin, içinde yaşadığı toplumun olumlu değerlerine göre, yeteneklerinin, tutumunun ve öbür davranış biçimlerinin geliştirilmesi sürecidir. • Kişilerin, sosyalleşmesi ve en elverişli düzeyde kişiliklerinin gelişmesi için, seçilmiş ve denetlenmiş bir çevrede ( özellikle okullarda) yapılan sosyal bir süreçtir.

4. Eğitim bir süreçtir • Okulda yapılan eğitim öğrenciyi konu alır • Eğitim, öğrencilerin davranışlarında değişiklik yapmayı amaçlar • Davranışlardaki değişiklik, yaşantılarla olur • “ Eğitim, bireyin davranışlarında, kendi • yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik • değişme meydana getirme sürecidir.”

5. Bin yıl sonrasını düşünüyorsan eğer, tohum ek, On yıl sonrası ise tasarladığın, ağaç dik, Ama yüz yıl sonrası için, halkı eğitmeye gayret et, Bir kez tohum ekersen bir kez ürün alırsın, Bir kez ağaç dikersen on kez ürün alırsın,x Yüz kez olur bu ürün, eğitilirse ulus, Birisine bir balık verirsen, doyar bir defalık, Balık tutmayı öğret doysun ömür boyunca. Kuan – Tzu

6. EĞİTİMİN AMACI • Yeni kuşaktaki bireylere kültürel mirası aktararak, onları yetişkinler toplumuna uyuma hazırlamak,(bilgiye önem veren görüş) • İnsan aklını disiplin altına almak ve disiplinli düşünmeye alıştırmak, • Öğrenme rast gele değil,plânlı olmalı. Öğrenmede ilgi, amaç, zekâ, alışkanlık, değer duygusu ve kültür, temel öğedir. • Okul demokratik yöntemle yönetilmeli.Öğrenciler birlikte yaşamayı kolaylaştırıcı, kişi ve toplum haklarına saygılı, karşılıklı dayanışmayı sağlayıcı kuralları koymalı ve uygulamalıdır. • İnsanın kendi özünü tanımasına ve kurmasına ortam hazırlamalı ve insanı özgürlüğe ulaştırmalıdır. • Tüm yetenekler,( zeka ve karakter) bütünlük içinde geliştirilmeli

7. ÖĞRETİM VE AMACI Bireyin hayatı boyunca süren eğitiminin bir kısmı okulda, ya da sınıf ortamında plânlı ve programlı bir biçimde yürütülmektedir. Bu kesite “ öğretim” denmektedir. Belli bir alanda, belirli bir amaca göre o alanın gerektirdiği bilgileri öğretmek işi, eylemi ; tedrisat, talim, tedris. Öğrenmeyi kolaylaştıracak düzenleme, gerekli araçları ve gereçleri sağlamak,öğrencilere kılavuzluk etmek eylemi.

8. PROGRAM • Öğrenci davranışlarının istenen yönde oluşturulması için yapılan etraflı plânlama sürecidir. • Bir okulda ya da okullarda ne öğretilmesi gerektiğine ilişkin organize kararları içeren bir dokümandır.

9. EĞİTİM PROGRAMI Bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı, Millî Eğitimin ve kurumun amaçlarının gerçekleşmesine dönük tüm faaliyetlerdir. ( Öğretim, ders dışı kol faaliyetleri, özel günlerin kutlanması, geziler, kısa kurslar, rehberlik, sağlık vb. hizmetler bu çerçeve içine girer.)

10. ÖĞRETİM PROGRAMI Eğitim programı içinde ağırlık taşıyan bu kesim, genellikle belli bilgi katagorilerinden oluşan ve bir kısım okullarda beceriye ve uygulamaya ağırlık tanıyan, bilgi ve becerinin eğitim programlarının amaçları doğrultusunda ve plânlı bir biçimde kazandırılmasına dönük bir programdır.

11. DERS PROGRAMI Öğretim programlarında yer alan “bilgi katogorilerinin, disiplinlerin” ve faaliyet alanlarının, eğitim amaçları ile ilişkili olan özel amaçlarını gerçekleştirmeleri için öğretim ilkelerini, konuların alt başlıklarını ve değerlendirme esaslarını içeren ve eğitim-öğretim programlarındaki esasları öğrenci davranışlarına dönüştüren programlardır.

12. EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME • Programın kapsadığı amaçların sağlıklı ve etkin bir şekilde tespit edilmesi ve gerçekleşmesi için faydalanılan esasları, prensipleri ve faaliyetleri operasyonel anlamda ele alan bir çalışmadır. • Okulun, okul içinde ve dışında öğrenmeyi gerçekleştirmek üzere sarf ettiği gayretlerin tümüdür. • Okulun rehberliği altında çocukların kişisel anlamdaki yaşantılarının geliştirilmesidir. • Bir eğitim kurumunun zaman, mekan ve araç-gereçler yönünden sağladığı öğretim imkânlarının gerçekleşmesidir.

13. PROGRAM GELİŞTİRME : Gerek okul içinde ve gerek okul dışında, M.Eğitimin ve okulun amaçlarını etkinlikle geliştirmek ve gerçekleştirmek üzere düzenlenen muhteva ve faaliyetlerin, uygun yöntem, teknik ve araç-gereçlerle geliştirilmesine yönelmiş koordine çabaların tümüdür. • Program düzenlemede ; • Millî Eğitimin amaçları • Okulun ya da eğitim kademesinin amaçları • Dersin amaçları • Konunun amaçları dikkate alınır.

14. PROGRAMIN BOYUTLARI HEDEF DEĞERLENDİRME MUHTEVA SÜREÇ

15. HEDEF BELİRLEME Hedef, varılmak istenen nokta olarak tanımlanabilir. Toplumun ya da kişinin bulunduğu durumu ya da düzeyi yetersiz görmesi, daha üst düzeye, duruma ulaşmayı istemesi, hedeflerin belirlenmesinde etkili olabilir. Bulunulan konumdan kurtulup bir üst düzeye yükselmek için, hali hazırdaki davranışlardan kurtulup istendik yani o konuma yükseltici davranışlarla donanmak gereklidir. Hedefin istenilen davranışlarla donanmış olması yeterli değildir. Ayrıca eğitimle kazandırılabilir olması da gereklidir. Tüm hedefler nitelik ve nicelik açısından değişebilirler.

16. HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLAMASI • Bilişsel Alan zihinsel öğrenmelerin çoğunlukta olduğu ve zihinsel yetilerin geliştirildiği alandır.(bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme alt basamaklarıdır.) • Duyuşsal alan sevgi, korku, nefret, ilgi, tutum ve güdülenmişlik gibi duygusal yönlerin baskın olduğu alandır.Bu alanda bireyin özellikleri ön plândadır.(alma, tepkide bulunma, değer verme, örgütleme ve kişilik haline getirme basamaklarından oluşur). • Devinişsel(psikomotor)alan zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren becerilerin baskın olduğu alandır. Bu alanda beceriler ön plândadır.(algılama, kurulma, kılavuzla yapma, mekanikleşme, beceri haline getirme, uyum ve yaratma alt basamaklarıdır.

17. Hiçbir hedef bütünüyle bilişsel, duyuşsal ya da devinişsel alana giremeyebilir. Yalnız, hedefin bilişsel özellikleri ağır basıyorsa bilişsel, duyuşsal özellikleri ağır basıyorsa duyuşsal, devinişsel özellikleri ağır basıyorsa devinişsel olarak sınıflanmaktadır.

18. HEDEF BELİRLERKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • Hedef cümlelerin sonunda , ...bilgisi, ...becerisi, gücü, yeteneği gibi kelimelerden biri bulunmalıdır. Bilişsel ve devinişsel alanla ilgili hedef cümlelerinin sonunda “bilme” fiili ile biten bir kelime bulunabilir.Ör: Matematik dersinde 4 işlemden faydalanarak problem çözebilme. Veya ; Matematik dersinde 4 işlemden faydalanarak problem çözme yeteneği. • Hedefler öğrenci davranışlarına dönüştürülebilecek ve öğrenme özelliğini belirtebilecek nitelikte yazılmalıdır. ( Okutmak, yaptırmak gibi değil. Bunlar öğretmenin yapacakları ya da okulun görevleridir. Hedef olamaz.) • Hedefler öğrenme ürününü dile getirmelidir. (Öğrenir, yapa gibi süreci ifade etmemeli, kullanabilme ve yapabilme ifadesi kullanılmalıdır)

19. Hedef Yazma ( devam) 4. Konu başlıkları hedef olamaz. Çünkü bu tür anlatımlar davranışa dönüştürülemez. Ayrıca hangi konuda davranışların bulunduğu bu ifadelerden çıkarılamaz. 5. Hedefler kapsamlı ve aynı zamanda sınırlı olmalıdır. Yani bir hedef bir öğrenme ürününü ifade etmelidir. “Duygu ve düşüncelerini yazılı ve sözlü olarak anlatabilme” ifadesi kapsamlıdır. Fakat bir öğrenme ürününü meydana getirmemektedir. Çünkü sözlü anlatım ayrı bir öğrenme ürünü, yazılı anlatım da ayrı bir öğrenme ürünüdür. 6. Hedeflerin hangi konu içeriği ile ilgili olarak gerçekleştirileceği belirtilmelidir.“Kavramların anlamı bilgisi”, “Bilimsel yöntemi kullanabilme” gibi ifadeler eksiktir. Oysa Fen Bilgisinde geçen temel kavramların anlam bilgisi, Psikolojide kişiyi tanıma tekniklerini kullanabilme , gibi olmalıdır.

20. Hedef Yazma ( devam) 7. Hedefler binişik olmamalı, tamamlayıcı yani bitişik olmalıdır. Bir hedefin kapsamı diğer hedefin kapsamına girmemelidir. Ör.”Toplumun bir öğesi olduğunu bilip kurallara isteyerek uyma” gibi bir ifade hedef olamaz. Çünkü bu ifadede “toplumun öğesi olmanın bilgisi”, “ kuralları benimseme” ve “bu kuralları uygulama” gibi üç ayrı basamakta ve iki ayrı alanda hedef özellikleri vardır. Oysa bir hedefin kapsamının bittiği yerde, diğer hedefin kapsamı başlamalıdır. 8. Hedefler, hangi alanla ilgili olarak yazılıyorsa o alanın niteliklerine ve basamaklarına uygun olmalıdır. Bilişsel basamaklar ağır basıyorsa bilişsel, duyuşsal basamaklar ağır basıyorsa duyuşsal olmalı. 9. Hedefler birbirini destekler nitelikte ve nicelikte olmalıdır. Ayrıca bir ders için belirlenen hedefler, diğer derslerdeki hedeflerle çelişmemelidir. Bunun yanı sıra, dersin hedefi, okulun, M.Eğitimin ve devletin uzak hedefleri ile çelişmemelidir.

21. Hedef Yazma ( devam) 10. Ders düzeyinde yazılan hedefler, ünite ve 1,2,3,4 saatlik ders için belirlenirken kapsam ve sınırlılık açısından daralabilir. Örnek : Ders düzeyinde “ Günümüz Türkçesiyle yazılmış düzeyine uygun bir metni anlayabilme” Ünite düzeyinde “Günümüz Türkçesiyle yazılmış düzeyine uygun bir hikayeyi anlayabilme” Bir ya da iki saatlik ders düzeyinde “Ömer Seyfettin’in Forsa adlı hikayesini anlayabilme