1.21k likes | 3.5k Views
OVER KANSERLERİ. Prof. Dr. Özcan Balat. OVER KANSERİ. Tüm kanserlerin %3’nü oluşturur Kanser ilişkili ölümler arasında 5. sıradadır (akciger, meme, kolorektal,pankreas) En sık 2. jinekolojik malignitedir Bir kadının ömür boyu over kanserine yakalanma tahmini riski %1.4-1.7 kadardır.
E N D
OVER KANSERLERİ Prof. Dr. Özcan Balat
OVER KANSERİ • Tüm kanserlerin %3’nü oluşturur • Kanser ilişkili ölümler arasında 5. sıradadır • (akciger, meme, kolorektal,pankreas) • En sık 2. jinekolojik malignitedir • Bir kadının ömür boyu over kanserine yakalanma tahmini riski %1.4-1.7 kadardır. • Over kanseri ortalama tanı yaşı 63’tür www.seer.cancer.gov
OVER KANSERİ • Overyan kitlelerin %80’i benigndir. • Malign overyan kitlelerin %80’i postmenapozaldir • Over kanserinin %1’den azı 20 yaşından önce görülür • Over kanserinin tanı sırasında %80’i pelvis dışına ilerlemiş yani ileri evredir • Yeni tedavi yaklaşımlarına rağmen 5 yıllık sağkalım ancak %39 kadardır
OVER KANSERİ • Epitelyal over tümörleri • Germ hücreli tümörler • Sex-cord stromal tümörler
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • En sık görülen ovaryan neoplazmdır • Tüm ovaryan kitlelerin %65’ini ve kanser olgularının %90’nını oluşturur. • Over çölemik epitelinden köken alır • Bu tümörler hücre yapısı ve davranış paternine göre; • Benign • Borderline (düşük malign potansiyelli) • Malign
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ Benign tümörlerdetek sıralı epitel vardır nükleer tabakalanma ve atipi yoktur Borderline tümörlerde papiller formasyon vardır epitel proliferasyonu mevcuttur artmış mitotik aktivite nükleer atipi gerçek stromal invazyon yoktur Malign tümörlerde gerçek stromal invazyon
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • Risk faktörleri: • Yaş (40 yaşın üzerinde olmak) • Beyaz ırk • Aile hikayesi • Nulliparite • İnfertilite • Erken menarş-geç menapoz • Çevresel faktörler (?)
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • Koruyucu faktörler: • Yüksek parite • Oral kontraseptif kullanımı • Laktasyon • Histerektomi • Tüp ligasyonu
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • Aile Öyküsü • Yeni tanı almış olguların %5-10 kadarında mevcuttur • 1. derece 1 akrabasında over kanseri olan bir kadının ömür boyu over kanseri olma riski %5 iken 1. derece 2 akrabasında olanın ise %7’dir, 3 akrabasında olanda % 40 risk vardır • Herediter over kanserine yatkınlık yapan 2 grup vardır • BRCA-1 ve BRCA-2 mutasyonları • Herediter non-polipozis kolorektal kanser (HNPCC) (Lynch II sendrom)
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ Aile Öyküsü • BRCA 1: • 17. kromozom uzun kolu • Görevi ; • Hücresel proliferasyon regulasyonu • DNA hasarına karşı oluşan hücresel cevabın düzenlenmesi • 100’den fazla mutasyon tanımlanmıştır • İlk olarak 1990’da tanımlanmış
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ Aile Öyküsü • BRCA 2 • İlk defa 1995’te tanımlanmış • 13. kromozom uzun kolu • Erkek meme kanserleri için BRCA 1’e göre daha çok risk taşır • Taşıyıcıları için artmış pancreas, prostat, larenks ve oküler kanser riski mevcut
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ Aile Öyküsü
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • Aile Öyküsü • Herediter BRCA I mutasyonuna sahip olguda 70 yaşında meme kanseri oluşma riski %36- 85, over kanseri oluşma riski %16- 63, her iki taraflı meme kanseri oluşma riski % 64 • -Herediter BRCA II mutasyonları için benzer yüzdeler. Olgularda over kanseri görülme riski azalmakta -%16-27, prostat, pankreas, mesane, mide ve cilt kanserleri görülme sıklığı artmakta
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ Aile Öyküsü • 50 yaşından önce over kanseri gelişen kadında herediter olma ihtimali yüksektir. • Herediter over kanserleri normale göre 10 yıl daha erken görülebilmektedir. • Sporadiklere benzer şekilde seröz tip predominansı mevcuttur ve ileri evre tanı sıklığı daha fazladır Clin Cancer Res. 2008 Jun 15
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • Aile Öyküsü • Herediter olanlar görülme yaşı baz alındığında daha ileri grade olma eğilimindedir • BRCA 1 ve 2 için gen analiz testleri mevcuttur • Genetik danışmanlık verilmelidir Clin Cancer Res. 2008 Jun 15
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • HNPCC (Lynch II) • Familyal kolon kanseri (Lynch-I ) ile birlikte over, endometrium, gastrointestinal ve ürogenital kanserler • mevcuttur • Pek çok gen sorumlu tutulmuştur
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • Etiyoloji • Sürekli ovulasyon hipotezi • Gonadotropin hipotezi • Pelvik kontaminasyon hipotezi
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ Histolojik Tip Hücre Yapısı Sıklığı Seröz Endosalpingeal %75 Müsinöz Endoservikal %10 Endometrioid Endometrial %10 Şeffaf Hücreli Müllerian %2 Brenner Değişici %1 Mikst Epitelial Mikst %1 İndiferansiye Anaplastik %1
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ Semptomlar • Premenopozda düzensiz kanamalar • Bası semptomları • Alt karın distansiyonu • Disparoni • Akut ağrılar • Asite bağlı distansiyon • Omentum ve bağırsak metastazına bağlı distansiyon • Postmenopozal kanama
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ Bulgular ; • Pelvik muayenede solid, düzensiz fikse kitle • Üst abdominal kitle • Asit • Postmenopozal hastalarda palpabl overler • Plevral effüzyon
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ TANI • Fizik muayene • Ultrasonografi • Tümör markerları • Servikal sitoloji • Düzensiz mens, postmenopozal kanama • şikayeti olan hastalarda endometrial örnekleme • Pelvik kitlesi olmayan asitli hastalarda KC ve • pankreas patolojilerinin araştırılması • Kesin tanı için laparatomi
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • TARAMA • Ailesel over kanseri sendromu olan hastalardayıllık; • rektovajinal pelvik muayene • TV USG • CA 125 takibi önerilir
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • Ailesel over kanseri sendromu olan hastalara • BRCA 1 ve 2 için genetik testler ve danışmanlık • Çocuk isteğini tamamlayan kadınlarda Profilaktik bilateral ooferektomi (menapoz ve osteoporoz riski açıklanarak) • Oral kontraseptif kullanımı önerilebilir • Kemoprofilaksi halen araştırma konusudur
TANI TVS görüntüleme yöntemleri arasında en iyi,en tutarlı ve en ucuz modalite olup diğer görüntüleme yöntemlerini ilave etmek için yeterince kanıt yok.
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİTÜMÖR MARKERLARI • CA 125 • CA 19-9 • CA 15-3 • CA 72-4 • LSAS (lipid associated sialik asit) • LPA (lizofosfatid asit) • OVX-1 • OSTEOPONTİN
CA 125 • Over kanseri değerlendirilmesinde en yaygın kullanılan tümör belirtecidir • Yüksek moleküler ağırlıklı müsin yapıda bir glikoproteindir. • Epitelyal over tümörlerinde yükselir
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİCA 125 • İleri evre olguları %90‘da artar • düşük sensitivite (stage 1 olguların yalnız %50 ‘sinde artar) • düşük spesifisitesahip çünkü pek çok jinekolojik ve non jinekolojik durumda artar
CA 125 • Endometrial, fallop tüpü, germ hücreli, servikal, pankreatik, meme, kolon kanserlerinde de artar • Benign durumlar (endometriosis, fibroidler, PID, adenomyosis, fonksiyonel over kistleri, gebelik) da da artar • Diğer hastalıklar (renal,kalp, karaciğer) da da artar • Normal kadınların %1’inde de yüksek • Normal değer<35 • Benign durumların çok azında >100-200
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİ • Metastaz yolları; • Transçölemik (en sık) • Hematojen • Lenfatik sistem
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİCERRAHİ EVRELEME (TEDAVİ) 1- Her türlü serbest sıvı sitolojik değerlendirmeye gönderilir 2- Serbest sıvı yok ise 50-100 ml SF ile yıkama sıvısı alınır 3- Saat kadranı yönünde kalın barsaklar incelenir 4- Trietz ile çekum arası ince barsak kısmı incelenir 5- Periton yüzeylerindeki şüpheli alanlardan ve yapışıklıklardan biyopsi alınır
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİCERRAHİ EVRELEME (TEDAVİ) 6- Diyaframdan dil basacağı ile kazıma şeklinde sitoloji örnek alınır 7- İnfrakolik omentektomi yapılır 8- Pelvik ve paraaortik lenf nodları değerlendirilir 9- TAH+BSO yapılır 10- Appendektomi yapılır
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİFIGO EVRELEMESİ Evre I :Overde sınırlı tümör Ia ; Tek overde sınırlı, asit yok, kapsül sağlam Ib ; Tümör heriki overde, asit yok, kapsül sağlam Ic ; Tümör bir yada iki overde, malign hücre içeren asit yada yıkama sıvısı var, kapsül rüptüre
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİFIGO EVRELEMESİ Evre II : Pelvik yayılımlı bir yada iki overi içeren tümör IIa ; Uterus ve/veya tubalara yayılım ve/veya metastaz IIb ; Diğer pelvik dokulara yayılım IIc ; IIa veya IIb tümör ile birlikte rüptüre kapsül ve (+) sitoloji
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİFIGO EVRELEMESİ • Evre III : Bir yada iki overi içeren tümör ile birlikte pelvis dışına peritoneal yayılım ve/veya (+) retroperitoneal lenf nodu tutulumu. K.c. İnce barsak veya omentuma histolojik olarak kanıtlanmış yüzeyel yayılımın olması
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİFIGO EVRELEMESİ • III A nodlar negatif, peritoneal yüzlerde mikroskopik tutulum, küçük pelvise sınırlı tm • IIIB nodlar negatif, peritoneal yüzlerde <2 cm implantlar • IIIC nodlar pozitif veya abdominal implantlar >2c
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİFIGO EVRELEMESİ • Evre IV : Uzak metastaz .[plevral effüzyonda (+) sitolojinin gösterilmesi K.c. Parankim metastazlarının mevcudiyeti
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİTEDAVİ • Cerrahi • Kemoterapi • Radyoterapi • İmmunoterapi • Hormon tedavisi
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİTEDAVİ • Borderline tümörlerde temel tedavi primer tümörün rezeksiyonudur • Evre Ia ve Ib G1 tümörlerde cerrahi yeterlidir (Fertilite koruyucu cerrahi yapılabilir) • Evre Ia ve Ib G 2-3 ve Evre Ic tümörlerde cerrahi + kemoterapi • İleri evrelerde ise sito-reduktif cerrahi (debulking) + kemoterapi
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİTEDAVİ • Sitoredüksiyon; • 1cm’den büyük rezidü tümör kalmayacak şekilde kitlesizleştirmedir • ileri evre hastalıkta sağkalımın en iyi göstergesidir • Geride bırakılan tümör hücrelerinin volümü değil en büyük rezidünün çapı prognozu belirler
EPİTELYAL OVER TÜMÖRLERİTEDAVİ • Kemoterapi: • İleri evre hastalarda en çok tercih edilen kombinasyon Karboplatin+Paklitaksel • 3 haftada bir, 6 kür verilir • Neoadjuvan KT, yeterli sitoredüksiyon yapılamayacak hastaya preoperatif uygulabilir • İntraperitoneal KT, postoperatif cisplatin ve paklitaksel • Yeni kombinasyonlar deneme aşamasında (gemsitabin,….)
NON-EPİTELİAL OVER TÜMÖRLERİ Tüm over kanserlerinin %10 ’u oluşturmaktadır Germ hücre tümörleri Sex-kord stromal tm Lipoid hücreli tm. Sarkomlar Metastatik tümörler
Germ Hücreli Tümörler • Disgerminom (radyosensitif) (%40) • Endodermal sinüs tümörü (AFP salınımı patognomonik) (%22) • İmmatür Teratom (%20) • Embriyonel karsinom (nadir) • Koryokarsinom(nadir) (HCG salınır) • Poliembriyoma(nadir) • Mikst tipler (%10-15)
Germ Hücreli Tümörler • Primordial germ hücrelerinden köken alırlar • Tüm iyi ve kötü huylu over tümörlerinin % 20-25’i germ hücreli tümörlerdir • Germ hücreli tümörlerin % 3’ü maligndir • İlk iki dekatta tespit edilen over tümörlerinin % 70’i germ hücreli tümörlerdir ve 1/3’ü maligndir (ortalama yaş 19 dur) • Olguların % 75’ i Evre I dir.
Germ Hücreli Tümörler- Tedavi • Tek taraflı salpingooforektomi ve cerrahi evreleme yapılır (Çocuk arzu edenlerde) • Diğer hastalarda epitelial ovarian kanserde yapılan tedavi yapılır • Bleomisin, etoposid ve sisplatin (BEP) kombine kemoterapi tüm hastalara verilir (evre I grade I hariç)
Seks-kord stromal tümörler • Tüm over malignitelerinin %5-8’ini oluştururlar • Menarşdan önce çok nadirdir, çocukluk çağı kanserlerin % 5 ini oluşturur • Sex kordlarından, overin mezenkim ve stromasından oluşurlar • Fonksiyonel tümörlerdir (östrojen, progesteron, testosteron, kortizon salınır)
Seks-kord stromal tümörler A- Granuloza-stromal hücreli tümörler a) Granuloza hücreli tümör b) Tekoma-fibroma grubu B- Androblastomalar (Sertoli-leydig hüc. tümörler) C- Gynandroblastomalar D- Sınıflandırılamayanlar
Seks-kord stromal tümörlerGranulosa Hücreli Tümör • Her yaşta görülebilir ve hiperöstrojenizm vardır (juvenil ve yetişkin form) • Düşük grade’li bir biyolojiye sahiptir, yavaş gelişir (tanı sırasında %80-90 evre I) • Bilateral olma ihtimali %2’dir • Solid, sarı, yumuşak
Seks-kord stromal tümörlerGranulosa Hücreli Tümör • Call-Exner cisimciklerinin görülmesi tipiktir. • Püberte öncesi görüldüğünde periferik erken püberte (yalancı püberte prekoks) ile beraberdir. • E2 , progesteron , testosteron ; • FSH-LH
Seks-kord stromal tümörlerGranulosa Hücreli Tümör • Perimenopozal ve postmenopozal dönemde fraksiyone küretaj şarttır. • Fertilite korunmak isteniyorsa: USO + Cerrahi evreleme • GHT’de 5 yıllık sağ kalım • Evre I: %92-%100 • Evre II – III: %33 - %53