Mühendislik Etiği

1. Mühendislik Etiği Bölüm-1: Etiğe Giriş Cengizhan İpbüker - Çiğdem Göksel Muhetik_2009-01

2. Etik Yaşam • Etik bir yaşam, bireylerin eşit söz hakkına sahip olduğu, değer koruyan, dürüst, şeffaf, çağdaş, açık araştırma ve bilgi toplumu oluşturmanın temel koşuludur. Muhetik_2009-01

3. Etik Yaşam “Kişinin yaşantısını, insanın değerinin ve etik değerlerin bilgisinden kaynaklanan bir inancı belirliyorsa, ancak o zaman yaşantısı etik bir yaşantıdır.”İonna Kuçuradi İnsanın bütün eylemleri yönetilir. Tekbaşına kendi yönetiyorsa etik bir eylemdir. Muhetik_2009-01

4. Etik Yaşam “İnsanlar arasındaki ilişkilerin ve eylemlerin küresel ölçekte gerçekleşebilmesi için, üzerinde asgari müştereklerinde uzlaşabileceğimiz bir normatif zemin kurmak zorundayız. İşte bu görev söz konusu olduğunda, insan eylemlerinin evrensel ölçekte geçerli ilkeleri ve iyi bir hayatın var olabilme koşulları üzerinde bir uzlaşma sağlama bakımından gerekli argümanları temin etme görevi en başta Etiğe düşmektedir.” Anne Marie Pieper Muhetik_2009-01

5. Etik Yaşam Bir insan, “iyi” olanın kendisine artık doğmatik biçimde emredilmesini istemediği zaman, yani; düşünce açısından olgunlaştığında, hem kendi çıkarlarıyla hem de başkalarının yargılarıyla kendi arasında bir mesafe koyarak bir insan topluluğu ya da tüm insanlar için hangi amaçların “iyi” diğer bir deyişle elde etmeye değer amaçlar olduğuna kendi karar verdiğinde Etik bir Yaşama adım atmış demektir. Muhetik_2009-01

6. İnsanlığın sosyal ve kültürel evrimi • Antik çağdan 20. Yüzyılın başına insanlığın cevap aradığı sorular. (“halis problemler” veya felsefenin ölümsüz problemleri) • Ne bilebiliriz?-bilgi metafiziği • Ne yapmamız gerek? ahlak metafiziği • Ne umabiliriz?- din metafiziği • İnsan nedir ?- insan metafiziği Muhetik_2009-01

7. Çağdaş medeniyet olgusu • Toplumların kültürel, ahlaki ve sosyal üst yapısı yaşadıkları çağın temel felsefi disiplininden etkilenir. Muhetik_2009-01

8. Antik çağ medeniyeti • Eskiçağa damgasını vuran temel felsefi disiplin ontolojidir. • Eskiçağ medeniyetlerine göre “herşeyin ölçüsü insandır, doğadadır.” • Eskiçağda insanlar kozmolojik bir temellendirmeye dayalı olarak bir yarar etiğinin, mutlulukçu etiğin savunucusu olmuşlardır. Aristoteles M.Ö.384-322 Sokrates M.Ö.470-399 Muhetik_2009-01

9. Ortaçağ medeniyeti • Ortaçağa egemen olan felsefi disiplin teoloji ve metafiziktir. • Ortaçağ medeniyetlerine göre “herşeyin ölçüsü tanrıdır” • Ortaçağda insanlar teolojik bir temellendirme üzerinde dinsel etiğin savunucuları olmuşlardır. Aziz Thomas Aquinas (1225-1274) Ibni Sina (980-1037) Muhetik_2009-01

10. Yakınçağ medeniyeti • Yakınçağda etkili olan felsefi disiplin epistemolojidir. • Yakınçağda ortaya çıkan medeniyetlere göre “herşeyin ölçüsü akıl ve bilgidir” • Empirizm ve rasyonalizm akımlarının etkili olduğu bu çağ değerler etiğinin ortaya çıktığı bir aydınlanma çağı olarak da nitelendirilmektedir. Immanuel Kant (1724-1803) Bertrand Russell (1872-1970) Muhetik_2009-01

11. İnsanlığın binlerce yıllık sosyal ve kültürel evriminin ve birikimlerinin bir sonucu olarak21.Yüzyılda gelinen nokta: Doğaya ve çevreye duyarlı, hukukun üstünlüğüne ve insan haklarına saygılı, barışçı, uygar, demokratik, laik bir Araştırma ve Bilgi Toplumu Muhetik_2009-01

12. Araştırma ve bilgi toplumu insanının belirgin “davranış özellikleri” • Aklın bilgiye dayalı kullanımı, • Fiziksel kuralları yaşam içinde kullanma... • Yaratıcılık, • Bilgiyi yeni bilgiler üretmek için kullanma... • Geleceği hesaba katma, öngörüde bulunma, • Su kaynaklarının bilinçli kullanımı, organik tarıma yönelme... • Sonuçlar hakkında kestirimler yapabilme, • Nükleer enerji kullanımından geri durma... • Evrensel olanı önemseme, • Etnik, feodal, yerel bakış açılarından sıyrılma... • Barıştan, insan haklarından yana olma... • Proaktif olma, insiyatif kullanma, Muhetik_2009-01

13. Gelişmiş toplum insanının ön planda tuttuğu “Değerler” • Eleştiri yapma, özeleştiri sunma. • Kaos yaratan değil çözüm sunan. • Hesap verebilirlik, • Toplum çıkarlarını önemseme... • Sorumluluk, görev anlayışı, • Kamu hizmeti bilinci... • Aydınlanma, • Ekonomi politiğin tarihsel süreçleri hakkında bilgi... • Bilinçlilik, • Olayları nedensellik boyutunda kavrama... • Farkındalık, • Buzdağının altındaki büyük sorunları algılayabilme... • Değer korumayı isteme. • Etik bir yaşam özlemi. Muhetik_2009-01

14. Çağdaş yaşam standartlarında geri kalma, SALT Ekonomik yetersizlik, Teknolojik olanakların kısıtlılığı, Ulusal gelirin düşüklüğü, olarak algılanmamalıdır. Toplumlar, sosyal, kültürel ve düşünsel olarak da çağın gerisinde kalabilir. Muhetik_2009-01

15. Toplumları geri kalmaya zorlayan bazı “inanışlar” • Katı bireycilik, • Gemisini kurtaran kaptan anlayışı. • Şahsi menfaat (korku), • Haksız rekabet anlayışı, köşe dönmecilik. • Şikayet odaklı eleştiri, • Dedikodu, çekiştirme, karalama, iftira. • Emsalcilik, • Başkalarını örnek gösterip sorumluluktan sıyrılma. • Etnik ve yerel olanı önemseme, • Irkçılık , şövenizm ve feodalizm. • Bağnazlık, tutucu gelenekçilik, • Körü körüne inanç, Kadına şiddet. Muhetik_2009-01

16. Toplumları geri kalmaya zorlayan “Alışkanlıklar” • Toplumdan sürekli ayrıcalık talebinde bulunma, • Sorgulanmadan kabullenilen kaderci, otoriteye muhtaç yaşam, • İklimi gözardı ederek, sadece günlük hava durumuna odaklanarak yaşama anlayışı, • Büyük sorunları gözardı ederek sadece “şimdiye” ve “buraya” odaklı bir yaşam, • Taklite dayalı üretim felsefesi, • Salt tüketime dayalı ekonomik anlayış, • Değer tüketme. • ... Muhetik_2009-01

17. İç hesaplaşma (Self-rating) : • BU DEĞERLERİN FARKINDA MIYIM? • BU DEĞERLERDEN İÇSELEŞTİRDİKLERİM VAR MI? • BU DEĞERLERDEN HANGİLERİNİ ÖNEMSİYORUM???? • HANGİ DEĞERLERİN KORUNDUĞU BİR ORTAMDA YAŞAMAK (Çalışmak) İSTİYORUM? Muhetik_2009-01

18. İnsan TARAF olur. Neyin Tarafındayız? Tercih yapalım ve açıklayalım. ETİK Yaşam. “Değersiz” Yaşam. Araştırma ve Bilgi toplumu Çıkarcı toplum Muhetik_v12

19. Mühendislik <~> Etik Eğitimi • İhale bedellerini %80 kıran mühendisler bizim öğrencilerimiz??? • Rüşvet alan mühendisler bizim öğrencilerimiz?? • Çürük binaları inşa eden mühendisler bizim öğrencilerimiz??? • Çevreyi ve ormanları katlederek çarpık kentleşmeye göz yuman mühendisler, • Yaşam ve tarım alanlarının yokedilmesi pahasına kontrolsüz yapılaşmaya izin veren mühendisler, • Karbon emisyonunu artıran enerji yatırımlarını projelendiren mühendisler • HEPSİ BİZİM ÖĞRENCİLERİMİZ??? Muhetik_2009-01

20. Mühendislik <~> Etik Eğitimi • Nükleer politikaları üretenler mühendisler bizim öğrencilerimiz??? • Atom santralleri kuran, silahları üreten mühendisler bizim öğrencilerimiz??? • Bitkisel ürünlerin genetiği ile oynayan mühendisler bizim öğrencilerimiz??? • Ekolojik dengeyi bozan artıklar bizim öğrencilerimizin ürettikleri teknolojik artıklar??? Mühendislik ve bilimin ETİK kullanımı için öğrencilerimizi (mühendis adaylarını) mesleğe nasıl hazırlayabiliriz?? Muhetik_2009-01

21. Eğitim şart !.. Muhetik_2009-01

22. İnsan-Kişi-Birey-Vatandaş Immanuel Kant “İnsan yalnızca eğitim yoluyla insan olur. Eğitim onu nasıl şekillendirdiyse o sadece odur.” Muhetik_2009-01

23. Mühendislik Etiği Mühendislik Eğitimi (Teknik) Etik Eğitimi + Bilim ve Teknoloji Kavramsal Eğitim Örneklemeli Eğitim • Bilim tarihi • Bilim felsefesi • Büyük düşünürler • Etik ilkeler • Sürdürülebilirlik • Çevre ve ekoloji • Nano teknoloji • Nükleer silahlar • Kök hücre çalışmaları