Jerzy Spława-Neyman

Jerzy Spława-Neyman • 1894-1981

Pochodzenie • Urodził się 16 kwietnia 1894 r. w Bendery na pograniczu Rosji i Rumunii; • Jego rodzicami byli: Czesław Neyman i Kazimiera Lutosławska; • Miał starszego o 16 lat brata i dwie siostry, które zmarły zanim on przyszedł na świat; • znany był jako Spława-Neyman(w wieku 30 lat porzucił pierwszy człon), oraz jako Yuri Czeslawovich (rosyjska wersja).

Dzieciństwo • Jako dziecko mieszkał w wielu miejscowościach, m.in.: Bendery, Melitopol (Krym), Symferopol (Krym); • do wieku 10 lat miał guwernantkę, potem uczęszczał do gimnazium - w wieku 10 lat mówił 5-cioma językami: polski, ukraiński, rosyjski, francuski, niemiecki; • w 1906 r. jego ojciec zmarł na zawał serca, a on z matką przenieśli się do rodziny w Charkowie.

Edukacja • Gimnazium w Charkowie; • 1912-1916 -studiował (i ukończył) matematykę na uniwersytecie w Charkowie; • 1924 r. - uzyskał doktorat na Uniwersytecie Warszawskim, praca na temat zastosowania prawdopodobieństwa do eksperymentów w rolnictwie; • 1925-1926 - University College w Londynie; • 1926- w Paryżu uczęszczał na wykłady, które prowadzili: Borel, Lebesgue, Hodmard; • w czerwcu 1927 r. otrzymał habilitację.

Ukierunkowanie kariery • Lebesgue „Lecons sur l’integration et la recherche des fonctions primitives” - natchniony tą publikacją napisał pracę na temat całkowania, dzięki której wygrał Gold Medal w lipcu 1915 r. • Nauczyciel prawdopodobieństwa Aleksander Bernstein namówił go do przeczytania „The Grammar of Science” - Karl Pearson. Później Neyman komentował to w ten sposób:

We were a group of young men who had lost our belief in orthodox religion, not from any sort of reasoning, but because of the stupidity of our priests. [But] we were not freed from dogmatism and were prepared in fact to believe in authority, so far as it was not religious. The reading of The Grammar of Science...was striking because...it attacked in an uncompromising manner all sorts of authorities. ...At first reading it was this aspect that stuck us. What could it mean? We were not used to this tone in any scientific book. Was the work a hoax and the author a scoundrel on a grand scale? But our teacher, Bernstein, had recommended the book; we must read it again.

Love... • Rewolucja Październikowa i wojna przyniosły biedę i ubóstwo - Neyman zachorował na gruźlicę i musiał wyjechać do Krymu na leczenie... • W 1919 r. w czasie podróży na Krym poznał rosyjską dziewczynę - Olgę Solodovnikovą. Kiedy Neyman powrócił do Charkowa, Olga też przyjechała, zostali przyjaciółmi, a później 4 maja 1920 r. wzięli ślub...

Praca zawodowa • w latach 1917-1921 wykładał na Politechnice Charkowskiej; • w 1921 r. po podpisaniu pokoju w Rydze, wrócił do Polski i podjął pracę w Instytucie Badań Rolnictwa w Bydgoszczy; • w latach 1929-1932 wykładał na Uniwersytecie Warszawskim; • współpracował z Instytutem Spraw Społecznych, zajmując się sprawami ubezpieczeń społecznych;

Praca zawodowa-cd. • współpracował z Głównym Urzędem Statystycznym i różnymi instytucjami rolniczymi; • we wrześniu 1925 r. przyjechał do Londynu, aby pracować z Karlem Pearsonem, poznał wtedy syna Karla-Egona Pearsona; • w czasie pobytu w Paryżu dostał list od Egona Pearsona z propozycją badań nad budową testów statystycznych-w 1927 r. napisali pierwszą wspólną pracę.

Praca zawodowa-cd. • w 1926 r. wrócił do Polski i wykładał w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i na Uniwersytecie Jagiellońskim; • w 1928 r. został kierownikiem Laboratorium Biometrycznego Instytutu im. Nenckiego oraz kierownikiem Laboratorium Statystycznego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; • w latach 1928-1933 Neyman i Egon Pearson napisali wiele ważnych prac na temat testowania hipotez, m.in. On the problem of the most efficient tests of statistical hypotheses(1933)

Praca zawodowa-cd. • w 1934 wyjechał do Londynu i prowadził wykłady na londyńskim University College do 1938 r.; • od 1938 r związany na stałe z Uniwersytetem Kalifornijskim w Berkeley, gdzie zorganizował Laboratorium Statystyczne, które w 1955 r. osiągnęło znaczące rozmiary i zostało wyodrębnione jako osobna katedra; obecnie jest jednym z największych w świecie ośrodków statystyki teoretycznej.

Here, a wilful, persistent and distinguished director had succeeded, step by step over a fifteen year period, against the wish of his department chairman and dean, in converting a small ‘laboratory’ or institute into, in terms of numbers of student taught, an enormously expensive unit; and he then argues that the unit should be renamed a ‘department’ because no additional expense will be incurred.

Laboratorium Statystyczne • podstawy teorii testowania hipotez; • badania nad teorią testów nieparametrycznych, teorią wielkich prób, teorią funkcji decyzyjnych; • zastosowania statystyki m.in. w meteorologii karcinogenezy, w rozwiązywaniu problemów dotyczących zanieczyszczenia srodowiska; • z inicjatywy Neymana od 1945 r. co 5 lat odbywają się „Berkeleyskie Sympozja Statystyki Matematycznej i Rachunku Prawdopodobieństwa”

Dorobek naukowy • obejmuje ponad 160 pozycji literatury, w tym szereg monografii z dziedzin: statystyki matematycznej, teorii pobierania prób, teorii eksperymentu, procesów stochastycznych, teorii epidemii, astronomii, biologii, ubezpieczeń społecznych, filozofii przyrody... • uzyskał 5 doktoratów honorowych w Chicago, Berkeley, Sztokholmie, Warszawie i Indian Statistical Institute; • zdobył Guy Medal of the Royal Statistical Society w 1966 r. oraz Medal of Science w 1969r.

Członkostwo • od 1968 r. był członkiem komitetu redakcyjnego Zastosowań Matematyki; • był honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Matematycznego; • należał do US National Academy of Science; • był członkiem zagranicznym PAN i Szwedzkiej Akademii Nauk.

Zmarł 5 sierpnia 1981 r. w Berkeley, USA

Bibliografia • http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Nayman.html • http://www.mrs.umn.edu/~sungurea/introstat/history/w98/Jerzy_Neyman.html • http://dynaweb.oac.cdlib.org:8088/dynaweb/uchist/public/inmemoriam/inmemoriam1985/@Generic_BookTextView/6528#X • Encyklopedia Statystyków

Dziękuję za uwagę!

Jerzy Spława-Neyman