Download
1 / 8
90 likes | 336 Views
Frumlag. Fallorð í nefnifalli: Ég les Stýrir persónu sagnar: Við lesum/þið lesið Táknar geranda, þann sem aðhefst, er eða verður það sem sögnin segir: Ég les. Umsögn. Sögn er kjarni hverrar setningar, engin setning er án sagnar.
E N D
Frumlag • Fallorð í nefnifalli: Ég les • Stýrir persónu sagnar: Við lesum/þið lesið • Táknar geranda, þann sem aðhefst, er eða verður það sem sögnin segir: Ég les EPE ísl 202
Umsögn • Sögn er kjarni hverrar setningar, engin setning er án sagnar. • Allar sagnir sem mynda merkingarlega heild nefnast sagnliður og sagnliður nefnist líka umsögn: Ég ætla að fara að reyna að lesa bókina • Ein umsögn er í hverri setningu en umsögnin getur verið samsett úr mörgum sögnum og þá eru margar hjálparsagnir á undan aðalsögn en hún er síðust í samsettri umsögn. EPE ísl 202
Andlag • Andlag (andl.) er setningarhluti sem stendur með áhrifssögn og fer á eftir henni í beinni orðaröð. Andlag er yfirleitt fallorð í aukafalli: Ég les bókina • Sumar sagnir taka með sér tvö andlög, stýra tveimur föllum. Oft er þá fyrra andlagið kallað óbeint andlag: Ég gaf öndunum brauð EPE ísl 202
Sagnfylling • Áhrifslausar sagnir eins og vera, verða, heita og þykja taka með sér sagnfyllingu (sf.). • Sagnfylling er ævinlega fallorð, nafnorð eða lýsingarorð í nefnifalli. • vera læknir þykja minnugur heita Jón EPE ísl 202
Forsetningarliður • Forsetning ásamt þeim orðum sem hún stýrir falli á nefnist forsetningarliður (fsl.). Nafnorð fylgir nær ævinlega forsetningu og fall þess stýrist af henni: um hest / frá hesti / til hests • Ýmis ákvæðisorð, einkunnir, geta einkennt nafnorðið en saman mynda nafnorð og ákvæðisorð þess forsetningarlið: um gamla góða hestinn minn EPE ísl 202
Atviksliður • Atviksliður (al.) er setningarliður sem er oft eitt atviksorð. Atviksorðinu getur fylgt annað atviksorð til nánari fyllingar. syngur afar vel • Atviksorð einkenna mest sagnir: syngur vel, kemur oft, fer út, er úti. • Áhersluatviksorð herða eða draga úr merkingu lýsingarorða: afar fallegur, geysilega virðulegur. EPE ísl 202
Einkunn • Einkunn (eink.) er fallorð sem stendur sem ákvæðisliður eða ákvæðisorð en ákvæðisorð nefnast þau orð sem standa með öðrum orðum og segja nánar til um einkenni þess orðs. • Einkunnir raðast kringum nafnorð í þessari röð: ófn., áfn., to., lo.+, no., efn. • allra þessara fjögurra góðu stráka minna EPE ísl 202
Eignarfallseinkunn • Nafnorð í eignarfalli sem stendur með öðru nafnorði er nefnt eignarfallseinkunn: dóttir skólastjórans, sonur prestsins, eigandi bílsins • Eignarfallseinkunn stendur á eftir nafnorðinu sem hún einkennir eins og eignarfornafn. EPE ísl 202
