Örgütlerde Moral Ölçümleri ve Düzeyini Yükseltici Önlemler

1. Örgütlerde Moral Ölçümleri ve Düzeyini Yükseltici Önlemler Yrd. Doç. Dr. Fahrettin Eldemir

2. 1- Moralin Tanımı ve Etkileri A- Moralin tanımı ve özellikleri a- bireye sürekli moral sağlayacak koşullar b- morali etkileyen grup koşulları c- genel olarak grup moralinin bileşkeleri B- Moralin etkileri C- Grup morali üzerine etki yapan grup dışı etmenler a- örgüt yapısının etkileri b- gözetim şeklinin moral üzerine etkisi c- çalışma koşulları d- iş tatmini e- personelin işyeri dışındaki yaşamı • D – İş grubu açısından morali etkileyen etmenler • 2- Moralin Ölçülmesi

3. 1- MORALİN TANIMI VE ETKİLERİ • Moral: Bir insana veya insan grubuna hakim olan iklim ve atmosfer diyebiliriz. • Dinamik bir kavramdır, onu yüksek tutmak için devamlı özen gereklidir. • İşletme örgütünü oluşturan grup atmosferi içerisinde, bireyler ortak bir amaca doğru beraberce çalışmak zorundadır. Dolayısıyla takım ruhunun geliştirilmesi işbirliğinin sağlanması gerekmektedir. • Birey, yaşamını sürdürecek, kişisel değer bütününü sağlayacak ve ileriye ait umutlarını gerçekleştirecek bir işyerinde çalıştığına inanmalıdır.

4. 1- MORALİN TANIMI VE ETKİLERİ • Bireysel değerler, iş grubunun değerleriyle uyuşmalı ve grup beraberce ortak gayeye doğru yürümelidir. • Morali etkileyen unsurlar : • Grup üyelerinin hangi ölçüde ortaklaşa bir amaca sahip oldukları, • Ortak amacın üyelerin kişisel amaçlarına ne ölçüde hizmet edeceği, • Bu amacın gerçekleştirilebilirliği

5. 1- MORALİN TANIMI VE ETKİLERİ • Kuvvetli bir moral duygusu bileşenleri: • Beraberlik ruhu, • Direngenlik • Öndere hayranlık ve Canlılık • Zayıf bir moral duygusu bileşenleri: Duygusuzluk, çekişmeler, çekememezlik ve kötümserlik • Örgütün amaçlarını gerçekleştirmeye çalışan personele kendi kişisel amaçlarını da gerçekleştirme olanağı verilirse, yüksek moral duygusu kazandırabilecektir.

6. 1- MORALİN TANIMI VE ETKİLERİ • Birlik ve beraberlik duygusu 3 belirgin özelliklere sahiptir. • Grup üyeleri, «ben» den ziyade «biz» i düşünürler. • Kendi aralarında bir yarışma ve yardımlaşma havası mevcuttur. • Üyelerin birinin başarısı, hepsinin sağlamış oldukları bir başarı olarak gösterilmektedir. • Grup içerisinde bir çalışma neşesi ve canlılığı vardır. Elde edilen her arzu tatmin edilme duygusu ile kabul ve hayranlık kazanır. Böylece, grup birliği ve bağlılığı ortaya çıkarılır.

7. Moralin Etkileri • Tecrübeler moral etkilerinin iş verimliliğini her zaman olumlu ya da olumsuz yönde etkilemez. Örneğin, mutsuz olan işçiler her zaman en verimsiz kişilerdir demek yanlıştır. Verimlilik bir çok bileşene sahiptir. • İşi yapanın, yaratılan işte payının ve yeteneğinin rolü büyük olduğu zaman moralin verime etkisi fazladır. • Düşük moral düzeyi işletmeyi dolaylı yollardan zarara sokacaktır. Bu dolaylı yollardan birisi, toplu halde direnmeler ve grevlerdir. • Düşük moral seviyesinin işletme örgütüne vereceği zararlar şu şekildedir: işçiler üzerinde bedensel rahatsızlıklar, işten ayrılmalar ve iş yerlerinde devamsızlık

8. Grup Morali Üzerine Etki Yapan Grup Dışı Etmenler • Başlıca etmenler şu şekildedir: • Örgüt Yapısı, • Gözetim Şekli, • Çalışma Koşulları, • İş Tatmini • İş Görenin İş yeri dışındaki yaşamı

9. Örgüt Yapısı • Plansız çalışmak, örgüt içindeki hiyerarşik belirsizlik morali olumsuz etkiler. Örneğin, astlar birden fazla üste bağlı olmaları durumunda kimden emir alacaklarını ve hangisinin öncelikli olduğunu bilemezler. • Örgütlerde morali azaltan diğer unsur da şirket iriliğidir. Amirle yüz yüze ilişkiler güçleşmekte, lider havası hissedilememekte bu da morali bozmaktadır. Küçük organizasyonlarda, bu sebeple moral daha iyi olabilmektedir. • Çok büyük yönetsel firmalarda ‘Merkezkaç Örgütlenmesi’ ile Üst Yöneticiler, bu sıkıntıyı yetkileri astlara devrederek aşmaya çalışmaktadır.

10. Gözetim Şekli • Ücret ve terfilerin dağıtımı • Alt kademelerdeki yakın temas • Sembollerle statü eşleştirilmesi

11. Çalışma Koşulları • İş Güvenliği • Isı ışık Havalandırma sistemlerine sahip temiz ve tertipli iş ortamları

12. İş Tatmini • Zevkle çalışan iş arkadaşları • Eser meydana getirme • İhtiyaçları karşılayacak ücretlendirme • Otomasyon ve monotonluğun negatif etkisi

13. İş Görenin İş yeri dışındaki yaşamı • Çevresel ve sosyal etmenler (Tembellik İşe Karşı ilgisizlik gibi negatif tavırlar) • Yaş Durumu • Orta Yaş : İşlerine daha çok bağlı • Gençler : İlgi çekici uğraşlar ve eğlence • Yaşlılar : Emniyette

14. İş grubu açısından morali etkileyen etmenler • Gruplar da birer örgüttürler. • Grubun boyutu • Yarışma • Kişisel Çekicilik • Üyelerin Benzerliği • Komşuluk • Karşılıklı Çıkar ve Güven • Gençler İçin Eğitsel Gruplar • Tartışma Çalışmaları – OAP

15. MORALİN ÖLÇÜLMESİ • Moral Ölçümünde kullanlılan yöntemler : • İstatistik ve görüşme yöntemi • Soru dizini hazırlama yöntemi • Sosyometrik yöntem

16. İstatistik ve Görüşme Yöntemi • İş değerleme ve iş analizi • Aynı işi yapan kişilerin aldıkları ücret ile kıyaslama • Ücret artış oranının karşılaştırılması ( Ekonomik Veriler) • İzinler • Disiplin Cezaları • Karşılıklı sohbet toplantıları düzenleme ve görüşme (Yanlış yorumları önlemek amacıyla)

17. Soru dizini hazırlama yöntemi • Moral düzeyinin derecelerini gösteren sorular sorulur • En yüksek moral düzeyine en düşük puan verilir • Nesnel bir yöntemdir • Uygulaması ve yorumu çok kolaydır • Çok işçiye uygulanırsa bilgisayarlarda değerlendirilir

18. Sosyometrik yöntem • Gruptaki her bireyin biçimsel olmayan mevkiini, grup üyelerinin birbirine olan bağlılığını şekil üzerinde gösterme yöntemidir. • Örnek Sorular : • Kimlerle çalışmayı yeğlersiniz ? • Öğle yemeğini kimlerle yemek istersiniz ? • İyi bir yönetici kim olmalıdır ?

19. Morali Yüksek Düzeyde Tutmayı Sağlayacak Önlemler • Personelin işinden duyduğu tatmin derecesi • Personelin üstüne karşı davranışı • Personelin işinde ilerlemek arzusu • Personelin iş arkadaşlarıyla geçinme durumu

20. Moral Düzeyini Yükseltin Hareket Biçimleri • Her bireye görevinin nasıl yapıldığı konusundaki kanaatler bildirilmelidir. • Değişiklikler hakkında önceden bilgiler verilmelidir. • Yeteneklerden maksimum istifade • Görevlerde ve kurallarda adaletli ve insaflı davranma • Kendi görevini başkasına yüklemek duygusuyla mücadele edilmesi

21. S