16 Mayıs 2011, Pazartesi ∙ 14.00 ∙ Celal Bayar Üniversitesi

1. PANEL 16 Mayıs 2011, Pazartesi ∙ 14.00 ∙ Celal Bayar Üniversitesi

2. Doç. Dr. Hatice ŞAHİN Aylin ÇEPİŞ Gizem YILMAZ Verda SİGURA Yrd. Doç. Dr. Refet POLAT Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN Uzm. Kıvanç HEKİM Panelistler

3. Engelsiz İzmir Üniversiteleri Ege Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İzmir Ekonomi Üniversitesi Yaşar Üniversitesi İzmir Üniversitesi Gediz Üniversitesi İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Doç. Dr. Hatice ŞAHİN

4. Amacımız? İzmir Üniversiteleri Platformu’nun 2011 yılı teması olan “engellilik” konusunda; - Üniversiteler arasında kavramsal dil birliği oluşturma - Engelli öğrenci birimlerinin kurulmasını - güçlenmesini sağlama - Birim çalışmaları konusunda deneyim paylaşımı - Belirlenen ortak amaçlar doğrultusunda işbirliği yapma Doç. Dr. Hatice ŞAHİN

5. Panel Programı • Engelliliği Nasıl Algılıyoruz? - Sorumluluklar ve Çözümler • - Engelliliğe Yaklaşımlar - Engelli Hakları • - Engelli Öğrenci Birimleri - Örgütlenme, Beklentiler, Güçlükler • - Engellilik ile İlgili Mitler ve Gerçekler Doç. Dr. Hatice ŞAHİN

6. Engelliliği Nasıl Algılıyoruz? Doç. Dr. Hatice ŞAHİN

7. Engelliliği Nasıl Algılıyoruz? - Engellilik tanımı ve sınırları - Engellilik atomu a) Birey b) Kurum ve kuruluşlar c) Toplum Doç. Dr. Hatice ŞAHİN

8. Sorumluluklar ve Çözümler - Engelli birey • Kendini bilme • Birey olma • Üretkenlik ve motivasyon - Aileler • Engelliliği kabul • İstismar - bakım aylığı • Eşitsizlikleri derinleştirme - Toplum • Erişilebilir sosyal yaşam • Yasal düzenlemeler ve izlem Doç. Dr. Hatice ŞAHİN

9. Panel Programı - Engelliliği Nasıl Algılıyoruz? - Sorumluluklar ve Çözümler - Engelliliğe Yaklaşımlar - Engelli Hakları - Engelli Öğrenci Birimleri - Örgütlenme, Beklentiler, Güçlükler - Engellilik ile İlgili Mitler ve Gerçekler Doç. Dr. Hatice ŞAHİN

10. Engelliliğe Yaklaşımlar Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

11. Ahlaki Model - Engelliliğin ahlaki çöküntüden kaynaklandığı, insanın içindeki “şeytanın” veya “ahlaksızlığın” dışa vurumu olduğu kabul edilmiştir - Engelli birey, engeli nedeniyle büyük bir utanç yaşamış; suçlanmış ve hatta cezalandırılmıştır - Engelli bireylerin bedenlerine şeytanın ve kötü ruhların egemen olduğuna inanıldığından, fiziksel ve duygusal şiddete maruz bırakılmışlardır Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

12. Tıbbi Model - Tıp ve rehabilitasyon alanındaki gelişmelerle birlikte engellilik bir hastalık / patoloji olarak görülmeye başlanmıştır - Bireye değil de patolojiye odaklanan bakış açısı nedeniyle engelli bireyler «normal» olmayan, aciz ve bu nedenle de yardım edilmesi gereken bireyler olarak damgalanmıştır Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

13. Sosyal Model - Engellilik; bireyden değil, toplumun gerekli hizmetleri sun(a)mamasından kaynaklanmaktadır - Engelli bireyin toplumsal yaşama tam katılım ve kendi yaşamı üzerinde söz sahibi olma hakkı toplum tarafından engellenmektedir Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

14. Engelli Hakları Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

15. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi Madde 5 - Ayrımcılık Yapılmaması ve Eşitlik 1. Taraf Devletler herkesin hukuk önünde ve karşısında eşit olduğunu ve ayrımcılığa uğramaksızın hukuk tarafından eşit korunma ve hukuktan eşit yararlanma hakkına sahip olduğunu kabul eder.   2. Taraf Devletler engelliliğe dayalı her türlü ayrımcılığı yasaklar ve engellilerin herhangi bir nedene dayalı ayrımcılığa karşı eşit ve etkin bir şekilde korunmasını güvence altına alır.   3. Taraf Devletler eşitliği sağlamak ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak üzere engellilere yönelik makul düzenlemelerin yapılması için gerekli tüm adımları atar.   Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

16. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi Madde 24 - Eğitim 3. Taraf Devletler engellilerin toplumun eşit üyeleri olarak eğitime tam ve eşit katılımlarını kolaylaştırmak için yaşamı ve sosyal gelişim becerilerini öğrenmelerini sağlar. Bu amaçla aşağıda belirtilen tedbirleri alır:  (a) Braille ve diğer biçemlerdeki yazıların okunmasının öğrenilmesi, beden dilinin ve alternatif iletişim araçları ve biçimleri ile yeni çevreye alışma ve bu çevrede hareket etme becerilerinin öğrenilmesi, akran desteği ve rehberlik hizmetlerinin kolaylaştırılması;  (b) İşaret dilinin öğrenilmesine, işitme ve konuşma engellilerin dilsel kimliğinin gelişimine yardımcı olunması; Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

17. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi (c) Görme, işitme veya hem görme hem işitme-konuşma engellilerin özellikle çocukların eğitiminin en uygun dille, iletişim araç ve biçimleriyle, onların akademik ve sosyal gelişimini artırıcı ortamlarda sunulmasının sağlanması.  4. Taraf Devletler bu hakkın yaşama geçmesini sağlamak için, engelli olanlar dahil olmak üzere, işaret dilini ve Braille alfabesini bilen öğretmenlerin işe alınması ve eğitimin her düzeyinde çalışan uzmanların ve personelin eğitimi için uygun tedbirleri alır. Söz konusu eğitim engelliliğe ilişkin bilincin artırılmasını, alternatif iletişim araç ve biçimleri ile destekleyici eğitim tekniklerinin ve materyallerinin kullanılmasını içermelidir. Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

18. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi 5. Taraf Devletler engellilerin genel yüksek okul eğitimine, mesleki eğitime, erişkin eğitimine ve ömür boyu süren eğitime ayrımcılığa uğramaksızın diğer bireylerle eşit koşullar altında erişimini sağlar. Taraf Devletler bu amaçla engellilerin ihtiyaçlarına uygun makul düzenlemelerin yapılmasını temin eder. Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

19. Anayasa Madde 10 -Kanun önünde eşitlik - Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. - (Ek fıkra: 12/9/2010-5982/1 md.) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. - Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

20. Türk Ceza Kanunu Madde 122 - Ayrımcılık Kişiler arasında dil, ırk, renk, cinsiyet, özürlülük, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım yaparak; a) Bir taşınır veya taşınmaz malın satılmasını, devrini veya bir hizmetin icrasını veya hizmetten yararlanılmasını engelleyen veya kişinin işe alınmasını veya alınmamasını yukarıda sayılan hallerden birine bağlayan, b) Besin maddelerini vermeyen veya kamuya arz edilmiş bir hizmeti yapmayı reddeden, c) Kişinin olağan bir ekonomik etkinlikte bulunmasını engelleyen kimse hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir. Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

21. Türk Ceza Kanunu Madde 278 – Suç Bildirmeme (1) İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) İşlenmiş olmakla birlikte, sebebiyet verdiği neticelerin sınırlandırılması halen mümkün bulunan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır. (3) Mağdurun on beş yaşını bitirmemiş bir çocuk, bedensel veya ruhsal bakımdan özürlü olan ya da hamileliği nedeniyle kendisini savunamayacak durumda bulunan kimse olması halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza, yarı oranında artırılır. Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

22. Özürlüler Kanunu Madde 15 - Eğitim ve Öğretim - Hiçbir gerekçeyle özürlülerin eğitim alması engellenemez. Özürlü çocuklara, gençlere ve yetişkinlere, özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve özürlü olmayanlarla eşit eğitim imkânı sağlanır. - Özürlü üniversite öğrencilerinin öğrenim hayatlarını kolaylaştırabilmek için Yükseköğretim Kurulu bünyesinde araç - gereç temini, özel ders materyallerinin hazırlanması, özürlülere uygun eğitim, araştırma ve barındırma ortamlarının hazırlanmasının temini gibi konularda çalışma yapmak üzere Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Merkezi kurulur. Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

23. YÖK Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği Madde 12 - Yükseköğretim kurumları özürlü öğrenci birimlerinin görevleri Özürlü öğrencilerin eğitim, öğretim, burs, idari, fiziksel, barınma, sosyal ve benzeri alanlarla ilgili ihtiyaçlarını tespit etmek ve bu ihtiyaçları üniversitede bulunan diğer birimler veya daire başkanlıkları ile eşgüdüm içerisinde karşılamak, Özürlü öğrencinin eğitim ortamının uygunlaştırılması, özürlülere yönelik araç gereç temini, özel ders materyallerinin hazırlanması, özürlülere uygun eğitim, araştırma ve barındırma ortamlarının düzenlenmesi konularında çalışmalar yapmak, Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

24. YÖK Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği Bütün öğrencilerin adil ve doğru bir şekilde ölçme ve değerlendirmeye tabi tutulması, fırsat eşitliğini sağlamak ve eğitim sürecini özürlü öğrenciler için de anlamlı hale getirmek için; özürlü öğrencinin sınavlarla ilgili süre, mekân, materyal, refakatçi okuyucu sağlamak ve engelin doğasından kaynaklanan farklılıklara göre düzenleme yapmak, Üniversite yerleşkesinin ve yerleşkede bulunan yapılar ile açık alanların özürlü öğrenciler için ulaşılabilir olmasını sağlamak. Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

25. Yardım Temelli Yaklaşım / Hak Temelli Yaklaşım Tıbbi modelin hukuk alanına yansıyan boyutu olan yardım temelli yaklaşım, engelli bireyin aciz ve yardıma muhtaç kişi olarak görülmesinden kaynaklanmaktadır. Bu bakış açısı, zaten bireyin doğuştan ve sadece İNSAN olmaktan kaynaklanan haklarının «normal»ler tarafından kendisine BAHŞEDİLMESİ sonucunu doğurmaktadır. Yrd. Doç. Dr. Mine UZUN

26. Panel Programı - Engelliliği Nasıl Algılıyoruz? - Sorumluluklar ve Çözümler - Engelliliğe Yaklaşımlar - Engelli Hakları - Engelli Öğrenci Birimleri - Örgütlenme, Beklentiler, Güçlükler - Engellilik ile İlgili Mitler ve Gerçekler Doç. Dr. Hatice ŞAHİN

27. Engellilikle İlgili Temel İlkeler Verda SİGURA

28. Engellilikle İlgili Temel İlkeler Üniversitelerimizde, engellilikle ilgili göz önünde bulundurmamız gereken 5 tane temel ilke vardır: Karar mekanizmalarına dahil edilme: Engelli öğrencilerimizin onlarla ilgili konularda karar süreçlerine dahil edilmeleri gerekir. Eşitlik: Engelli öğrencilerimizin diğer öğrencilerle eşit koşullarda öğrenimlerini sürdürebilmelerine imkan sağlayacak düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. İzolasyonla mücadele ve entegrasyon: Ayrı kampüste değil, bütünleşik yaşamlar. Engelli öğrencilerimizin gruplaştırılarak bir araya toplanmaları değil, kampüs yaşamına entegre edilmeleri gerekmektedir. Erişilebilirlik / ulaşılabilirlik ve Engelsiz Üniversite: Haktır, ayrıcalık değildir. Bireysel farklılıklara saygı: Her engelli bireyin, aynı engel türüne sahip bile olsa, ihtiyaçları kendine özgüdür. Verda SİGURA

29. Biyopsikososyal Model Yaklaşım İnsan Hakları Temelli Ayrımcılığa Karşı - Bireyin işlevselliği - Evrensel - Birleştirici model - Bağlam-kaynaştırma - Kültürel uygunluk - Uygulamaya dönük - Yaşamboyu Verda SİGURA

30. Verda SİGURA

31. Verda SİGURA

32. Engel Grupları • Engelli, doğuştan veya sonradan meydana gelen hastalıklar veya kaza sonucu oluşan sakatlıklar (vücudun görsel/işlevsel/zihinsel/ruhsal farklılıkları) öne • sürülerek, toplumsal/yönetsel tutum ve tercihler sonucu yaşamın birçok alanında • kısıtlanan, engellerle karşılaşan kişi demektir. Engel Grupları şu şekilde sıralanabilir: • - Bedensel • - Görme • - İşitme • - Konuşma ve dil sorunları • - Psikiyatrik/psikolojik sorunlar • - Dikkat eksikliği ve hiperaktivite • - Öğrenme güçlükleri • - Nörolojik bozukluklar • - Otizm-asperger • - Diğer engel grupları: Süreğen hastalıklar Verda SİGURA

33. Engelleri Kaldırmaya Yönelik Fiziksel Düzenlemeler Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

34. Fiziksel Düzenlemeler - İmar konusunda engelleri kaldırmaya yönelik yapılan çalışmalar illerde belediyeler tarafından yapılmaktadır - İzmir’de, İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği’nde yapılması gereken fiziksel düzenlemeler belirlenmiştir - 3194 sayılı İmar Kanunu ve Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında 3030 Sayılı Kanunun Uygulanması İle İlgili Yönetmeliğin 8. maddesi gereği hazırlanan bu yönetmelik, İzmir Büyükşehir Belediyesi belediye ve mücavir alan sınırları içinde uygulanır Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

35. Belediyeler - Bu yönetmelik, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun (4.) maddesi ile Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkındaki 3030 Sayılı Kanunun (6.) ve Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında 3030 Sayılı Kanunun Uygulanması İle İlgili Yönetmeliğinin (8.) maddeleri gereğince hazırlanmıştır - Mevzuat ve standartlarda engelliler konusunda getirilen hükümlere uymak ve bunları uygulamakla yükümlüdür. Yörenin koşullarını göz önünde bulundurarak mevzuat ve standartlarda yer almayan hususlarda da engelliler ile ilgili önlemleri almaya yetkili ve sorumludur - Bu yönetmelik esaslarına göre yapılacak bütün uygulamalarda, Türk Standartları Enstitüsü standartlarına, uyulması zorunludur Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

36. Madde 47 - Kapılar / İzmir Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

37. Madde 47 - Kapılar / Yaşar Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

38. Rampalar / Ege Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

39. Rampalar / Gediz Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

40. Rampalar / İzmir Ekonomi Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

41. Rampalar / İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

42. Rampalar / Dokuz Eylül Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

43. Madde 48 - Asansörler Kullanılan tüm katlara hizmet verecek şekilde, yürürlükteki Türk Standartları Enstitüsü’nün standartları ve Asansör Yönetmeliği’ne uygun asansör tesisi zorunludur Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

44. Madde 66/A - Engelliler İle İlgili Genel Hükümler - Açık ve katlı otopark yeri olarak ayrılan alanın en az %2’si - Bina girişlerinde, eğimi %6’yı aşmayan rampa yapılacaktır - Basamaklar çıkıntılı yapılmayacak, genişliği 30 cm’den az ve rıht yüksekliği ise 15 cm’den fazla yapılmayacaktır - Asansörlerden en az bir tanesi bedensel engellilerin de kullanımını sağlayacak şekilde düzenlenecektir Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

45. Madde 66/B - Engelliler İle İlgili Genel Hükümler - WC’lerden en az birer adedi (bir kadın, bir erkek olmak üzere) yapılacaktır Yrd. Doç. Dr. Neslihan KOÇER

46. Engelli Öğrenci Birimlerinden Beklentiler Gizem YILMAZ

47. Engelli Öğrenci Birimleri - Üniversitelerdeki Engelli Öğrenci Birimleri, engelli ve diğer öğrencilere kolaylıkla ulaşılabilir durumda olmalıdır. Bu birimler, hem kendi çalışmalarını, hem de üniversitenin hizmetlerini engelli öğrencilere etkili bir biçimde aktarmalıdır - Öncelikli olarak Engelli Öğrenci Birimleri YÖK Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği’nin 9’uncu maddesinde düzenlenen görevlerini doğru biçimde yerine getirecek faaliyetlerini hızlandırmalıdır Gizem YILMAZ

48. Engelli Öğrenci Birimleri - Öğrencilerin ihtiyaçlarının saptanması amacıyla bilgi ve/veya yardım almak isteyen her engelli öğrenciyle bire bir görüşmeler yapmalı ve herkesin kendine özgü farklı ihtiyaçları olduğu gerçeğini göz önünde bulundurmalıdır - Her ders yılında en az bir kez üniversitedeki tüm engelli öğrencilerle toplantılar yaparak genel olarak beklenti ve ihtiyaçlar saptanmalıdır - Üniversitenin diğer birimleriyle toplantılar yaparak, bu ihtiyaçların karşılanmasını koordine etmelidir Gizem YILMAZ

49. Engelli Öğrenci Birimleri - Birimler, engelli öğrencilerin ders materyallerinin erişilebilir formatlarda sağlanması için gerekli tedbirleri almalı ve gerekli destek teknolojisi ürünlerinin edinilmesi yönünde çalışmalar yapmalıdır - Engelli öğrencilerin ders çalışmaları ve materyalleri daha kolay takip edebilmeleri amacıyla üniversitelerde engelli öğrencilerle çalışacak ücretli asistan öğrencilerin görevlendirmesini yapabilir Gizem YILMAZ

50. Engelli Öğrenci Birimleri - Her üniversitede farklı bir uygulama olmamalı, temel koşullar ve durumlar yönetmeliklerle belirlenmelidir - Birimlerin üniversitelerdeki erişilebilirlik konularını denetleyici bir sorumluluğu ve imza yetkisi olmalıdır. Örneğin; üniversiteye yeni bir bina yapılırken, erişilebilirlik kriterlerinin karşılanıp karşılanmadığının denetlenmesi önemlidir Gizem YILMAZ