1 / 27

IZLUČIVANJE - EKSKRECIJA

IZLUČIVANJE - EKSKRECIJA. Tokom metaboličkih reakcija u organizmu nastaju štetni produkti. Uklanjanje tih produkata iz organizma naziva se ekskrecija ili izlučivanje. Životinjski i ljudski organizmi posjeduju specijalizirane organe za ekskreciju.

milek
Download Presentation

IZLUČIVANJE - EKSKRECIJA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. IZLUČIVANJE - EKSKRECIJA

  2. Tokom metaboličkih reakcija u organizmu nastaju štetni produkti. Uklanjanje tih produkata iz organizma naziva se ekskrecija ili izlučivanje. Životinjski i ljudski organizmi posjeduju specijalizirane organe za ekskreciju. Krajnji produkti metabolizma nastaju u stanicama. To su: CO2 i H2O – od ugljikohidrata; Od bjelančevina nastaju – amonijak, a kod složenih organizama urea i mokraćna kiselina. Prema tome iz organizma uzlučuju se: ugljični dioksid, amonijak, urea, mokraćna kiselina i njene soli.

  3. Tipovi organa za ekskreciju Kod jednostaničnih organizama izlučivanje se vrši putem čitave površine, hranjive vakuole i specijalizirane stanične organele – kontraktilne vakuole. Kontraktilna vakuola se sastoji od kružno postavljenih kanalića sa centralnom dupljcom. Kanalići stalno pulsiraju pri čemu se pune i prazne.

  4. Ekskretorne vakuole • Neki jednoćelijski organizmi nemaju posbne organe za izlučivanje nego tu funkciju obavljaju organele koje se nazivaju EKSKRETORNIM VAKUOLAMA.

  5. Protozoa – kontraktilne vakuole (uloga, građa i funkcija) • Spongia – amebocite u mezogleji, paragastralna duplja, oskulum • Coelenterata – hidrolimfa

  6. PROTONEFRIDIJE • Najjednostavnije organe za izlučivanje kod višećelijskih životinja imaju pljosnate gliste. To su protonefridije ili jednostavne cjevčice (čiji se jedan kraj otvara prema vani, a drugi je vezan prema unutrašnjim dijelovima tijela) iz kojih se ekskrecija vrši u spoljašnju sredinu.

  7. Amfioksus (protonefridije u parovima raspoređene okolo ždrijela, a izlijevaju se u škržnu duplju)

  8. METANEFRIDIJE • Kod prstenastih glista skoro na svakom segmentu tijela nalazi se pojedan par ekskretornih organa – metanefridija.

  9. MALPIGIJEVI SUDOVI • Kopneni zglavkari imaju poseban sistem organa za izlučivanje to su Malpigijevi sudovi. Izlučivanja iz ovih cjevčica se izlijevaju u crijevo i zajedno sa izmetom vani u spoljašnju sredinu. • Zglavkari koji žive u vodi imaju izmjenjene metanefridije, u obliku tzv. “viličnih žlijezda”. • Organizmi koji imaju malpigijeve sudove kao organe za izlučivanje su: stonoge, pauci, insekti,...

  10. Kičmenjaci - bubrezi Kod raznih grupa kičmenjaka bubrezi su drugačiji, no svi imaju osnovnu gradivnu i funkconalnu jedinicu koja se zove nefron. Kod sisavaca i čovjeka ekskrecija je najsloženija. Manji dio metaboličkih produkata izbacuje se putem znoja, nesvarena hrana putem crjeva, a najveći dio štetnih metabolita putem bubrega.

  11. Organi za ekskreciju kod čovjeka Bubrezi – ren Mokraćovod – ureter Mokraćna bešika – vesica urinaria Mokraćna izvodna cijev – urethra.

  12. Bubrezi - ren parni, oblika graha, veličine 11×6×2,5 cm, oko 150 grama. U bubrege dolazi bubrežna vena i bubrežna arterija.

  13. Na uzdužnom presjeku tri zone: • spolja omotač – od vezivnog i masnog tkiva. • bubrežna kora – (cortex renis) u kojoj su smještena malpigijeva tjelašca i početni dijelovi bubrežnih kanalića. • U centru bubrežna srž – medulla renis.

  14. GLUKOZA Dovodna arteriola AMINO-KISELINE VITAMINI Na, Cl Na uz aldosteron Odvodna arteriola H2O Voda uz vazopresin Na Cl Voda uz vazopresin voda K voda voda voda

  15. Stvaranje mokraće – primarna i sekundarna mokraća • U stvaranju mokraće učestvuju svi dijelovi nefrona. • U Malpigijevom tjelašcu pod dejstvom krvnog pritiska vrši se filtracija krvne plazme. • Kroz zid kapilara prolaze sve molekula čija je masa ispod 10 000, a one sa masom većom od 200 000 ne prolaze. • Ova tečnost u početnom dijelu nefrona nema krvnih ćelija i bjelančevina i naziva se primarna mokraća. • U toku 24 h nastane je oko 180 l • Poslije toga reapsorpcijom od primarne mokraće nastaje sekundarna mokraća.

  16. Reapsorpcija je proces ponovnog vraćanja korisnih materija iz tubula kanalića u krv. • U početnom dijelu nefrona vraćaju se: glukoza, aminokiseline, proteini, vitamini, neorganske soli i dr. zajedno sa njima prelazi i voda. • U Henlijevoj petlji stvara se hipotonična mokraća jer se aktivno izlučuje Na. • U završnom dijelu tubula dolazi do dalje reapsorpcije nekih materija i vode, ali i do sekrecije nekih materija u lumen kanalića. • Ovako kanalić zadržava korisne a izlučuje štetne materije. • Prolaskom mokraće kroz sabirne kanaliće stvara se hipertonična mokraća – sekundarna mokraća. • Ona ima trostruko veći osmotski prtisak od krvne plazme.

  17. Sastav mokraće ili urina (1 500 mL)

  18. Mokraća Gustina 1,010 – 1,030. pH 4,8 – 7,4 Boja od urobilinogena Karakterističan miris potiče od uree, a od nje nastaje NH3. Od neorganskih tvari: hloridi, fosfati, karbonati, i sulfati Na, K, Ca i Mg. Od organskih tvari: urea, hipurna kiselina, kreatinin, soli mokraćne kiseline, žučne boje. Čovjek dnevno izluči 1200 – 1500 cm3. Sastav mokraće – ogledalo rada unutrašnjih organa.

  19. Regulacija pH i osmotskog pritiska krvi • Osnovni mehanizam homeostaze krvi je ekskretorni sustav. • pH krvi je 7,4 a bubrezi tome doprinose na više načina: • Ukoliko u oranizam unosimo kisele produkte povećava se i njihova ekskrecija. • Slično je i sa bikarbonatnim jonima. • Ako je suviše karbonata izlučuju se, ako je premalo onda se sintetiziraju. • Regulacija osmotskog pritiska: • ako se poveća količina unesene voda, onda se ona više izlučuje a mokraća je razrijeđena. • Ako se izgubi veća količina vode (npr. znojenje), količina mokraće se smanji i ona je hipertoničnija.

  20. Regulacija stvaranja izlučivanje mokraće • Nervna regulacija: • Preko nerava regulira se količina mokraće tako što oni djeluju na protok krvi kroz bubrege (vazodilatacija i vazokonstrikcija). • Humoralna regulacija: • Najači uticaj na stvaranje mokraće ima ADH. Pojačano stvaranje ovog hormona – smanjuje izlučivanjem mokraće jer on povećava sposobnost reapsorpcije. • Kada se u mokraćnoj bešici nakupi 250 – 300 cm3 mokraće nastaju kontrakcije mišića detrusora koji izaziva istiskivanje mokraće. • Regulacija mokrenja je pod kontrolom vegetativnog nervnog sistema. • Simpatikus puni mokraćnu bešiku • Parasimpatikus izaziva njeno pražnjenje. • Centar za inervaciju bešike je u slabinskom dijelu kičmene moždine.

  21. Uloga kože u izlučivanju • Uloga kože ostvaruje se lučenjem znoja i loja. • Znoj je sličan mokraći po sastavu. Sadrži vodu, NaCl, ureu, soli mokraćne kiseline. • Količina izlučenog znoja zavisi od spoljašnjih faktora. • Lojne žlijezde izlučuju loj kojim se premazuje površina kože. • Loj ima zaštitnu ulogu jer sprečava sušenje i pucanje kože.

More Related