Klaudia Gugulska kl. Va

1. TAJEMNICE KOSMOSU Klaudia Gugulska kl. Va

2. Kosmos Panuje pogląd, że Wszechświat powstał wskutek potężnej eksplozji, tzw. Wielkiego Wybuchu, przed około 10-15 miliardów lat. Cała istniejąca materia powstała w ułamek sekundy w nieskończenie małej przestrzeni, rozpraszając się we wszystkich kierunkach z niewiarygodnie wielką prędkością. W miarę rozszerzania się Wszechświata, wyrzucona w przestrzeń materia, rozgrzana pierwotnie do bardzo wysokich temperatur, zaczęła stygnąć. Podczas jej schładzania powstały cząstki elementarne, które łączyły się, tworząc protony i neutrony. Dokonywała się także synteza atomów wodoru i tlenu. Współczesny wszechświat składa się większości tych pierwiastków. Wszechświat rozszerza się nadal, jednakże pewnego dnia może zwolnić bieg i znieruchomieć poczym zacznie się kurczyć w ostateczną wielką Kontrakcję.

3. W gąszczu gwiazd Gwiazdy to ciała niebieskie. Pozostają one względem siebie nieruchome, jednak my nie zawsze widzimy je w tym samym miejscu. Ponieważ Ziemia obraca się wokół własnej osi oraz wokół słońca, wydaje się że gwiazdy zmieniają położenie na niebie zależnie od pory nocy i pory roku. Jak je odnaleźć? Bardzo dawno temu ludzie połączyli gwiazdy umownymi liniami i stworzyli GWIAZDOZBIORY. Niebo przypomina książkę z obrazkami, pełną fantastycznych stworzeń.

4. Zegar na niebie Gwiazda Polarna jest jedyną gwiazdą, która wydaje się tkwić nieruchomo ponad naszymi głowami, ponieważ leży dokładnie na osi Ziemi. Zawsze wskazuje północ. Wydaje się, że wszystkie gwiazdy kręcą się wokół niej. Przez tysiące lat Gwiazda Polarna wskazywała drogę wędrowcom. Nocą żeglarze ustalali kurs właśnie dzięki niej oraz niektórym gwiazdozbiorom, jak Wielka Niedźwiedzica. Ta ostatnia w ciągu doby wykonuje pełny obrót wokół Gwiazdy Polarnej, jej położenie na niebie pozwala więc w nocy określić godzinę.

5. Nasz sąsiad księżyc Księżyc jest ciałem niebieskim rozświetlającym nasze noce. Krąży wokół Ziemi i towarzyszy jej w drodze wokół Słońca. Obiegając Ziemię, obraca się jednocześnie wokół własnej osi, pokazując się nam zawsze z tej samej strony. Jednak, widziany z Ziemi, co noc zmienia swój kształt. Są to fazy. Dlaczego zmienia kształt? Gdyby Księżyc świecił własnym blaskiem, zawsze widzielibyśmy świetlistą kulę. Ponieważ jednak Księżyc tylko odbija światło słoneczne i obraca się wokół Ziemi, każdej nocy jest oświetlony inaczej.

6. Człowiek na księżycu Dawniej ludzie mogli oglądać księżyc tylko gołym okiem. Dopiero obserwując go przez lunetę, lepiej poznali jego powierzchnię. Ciemniejszym plamom nadawali poetyckie nazwy, jak „Ocean Burz” czy „Morze Spokoju”. W rzeczywistości nie są to jednak morza, lecz pokryte lawą równiny. Ludzie dostrzegli też jaśniejsze połacie poprzecinane łańcuchami górskimi i podziurawione kraterami. Później zapragnęli poznać niewidoczną stronę księżyca. Radziecki statek kosmiczny sfotografował ją w 1959 roku. Wreszcie ogromna rakieta, Saturn 5, Wyniosła w przestrzeń pojazd zdolny do wylądowania na księżycu, lądownik księżycowy Apollo I. ludzie wylądowali na naszym satelicie: 21 lipca 1969 roku, o godzinie 3.56 polskiego czasu.

7. Słońce, nasza gwiazda Słońce uformowało się z mgławicy, gigantycznego obłoku pyłu i gazu. Jak wszystkie gwiazdy, jest ogromną, bardzo gorącą kulą gazową, świecącą własnym światłem , w której wnętrzu bez przerwy zachodzi przemiana wodoru w hel. Słońce wydziela niewiarygodne ilości energii. Przeżyło już połowę swojego życia, a jego rezerwy pozwolą mu świecić jeszcze przez pięć miliardów lat.

8. Towarzysze Słońca Już starożytni dostrzegali na niebie błędnych wędrowców, którzy, z nocy na noc, zmieniają swoje położenie w stosunku do gwiazd, zbliżają się do nich, zatrzymują się, a następnie cofają. Nazywali ich gwiazdami wędrownymi lub planetami. Planety są ciałami niebieskimi, które krążą wokół gwiazd takich jak Słońce, same jednak nie świecą. Nasza Ziemia jest trzecią planetą od Słońca. W skład naszego Układu Słonecznego wchodzi gwiazda, czyli Słońce, dziewięć planet, tysiące odłamków skalnych, czyli planetoid, oraz lodowe bloki, komety. Wszystkie te ciała w swoim rytmie, krążą wokół słońca.

9. Czy Marsjanie istnieją? Mars, Wenus i Merkury, podobnie jak Ziemia, mają stałą skorupę. Przez długi czas chętnie wyobrażano sobie, że na Marsie mieszkają jakieś żywe istoty. Gdy statki kosmiczne „Viking” wysłane na Marsa w 1976 roku, zbadały tamtejszą glebę, kamienistą pustynię, nie odnalazły żadnych śladów życia. Wiadomo jednak, że przed milionami lat na planecie płynęła woda.

10. Planety z gazu i lodu Bardzo odległe od Słońca Jowisz, Saturn, Uran i Neptun są lekkimi, kolorowymi bańkami! Nie mają twardej skorupy tak jak Ziemia i trzy inne planety, są kulami gazowymi. Dlaczego mają tak piękne barwy? Z powodu oblekającej je grubej warstwy chmur wzburzonych gwałtownymi wiatrami. Planety te są otoczone wirującymi wokół nich pierścieniami, utworzonymi z pyłu i kamieni pokrytych lodem. Pierścień Saturna, najpiękniejszy z nich, można obserwować przez teleskop. Te planety mają swoje księżyce: Jowisz ma ich co najmniej 16, a Saturn aż 20! Pluton, maleńka bryła lodu i skał, ma tylko 1 księżyc, Charona.

11. Kosmiczni wędrowcy Niektóre ciała niebieskie niespodziewanie pojawiają się na niebie i równie nagle znikają. Są to komety i meteoroidy. Kometa jest krążącą wokół słońca bryłą skał i lodu. Gdy zbliża się do słońca, jej ogon, utworzony z gazu i pyłu, odbija promienie słoneczne.W tedy dopiero możemy ją zobaczyć. Później znika na wiele lat. Meteoroid jest kamieniem z kosmosu, który z ogromną prędkością wpada w atmosferę. W zetknięciu z powietrzem spala się, pozostawiając świetlistą smugę – meteor ten, zwany jest spadającą gwiazdą.

12. Kolebka gwiazd Pośród gwiazd znajdują się też ogromne chmury gazu i pyłu, ciemne lub świecące. Są to mgławice. Niektóre świecą, ponieważ oświetlają je ukryte za nimi bardzo gorące gwiazdy. Ich barwa zależy od wchodzących w ich skład gazów. Te, których nie oświetlają gwiazdy, pozostają ciemne i przesłaniają inne ciała niebieskie. Niebo zmienia się: w mgławicach jedne gwiazdy rodzą się, inne umierają. Życie gwiazd to bezustanna przemiana wodoru w hel.

13. Czy wiesz? PŁYWY MORSKIE Księżyc znajduje się tak blisko nas, że jego masa przyciąga wody oceanów, powodując pływy. Woda podnosi się i opada, w miarę jak Księżyc okrąża Ziemię. SŁOŃCE OBRACA SIĘ Wokół własnej osi obraca się w ciągu prawie 28 dni. W towarzystwie Ziemi obiega także naszą galaktykę, od swoich narodzin okrążyło ją 23 razy.

14. Czy wiesz? Szybka planeta Najbliższy słońca Merkury wiruje bardzo szybko: pełny obrót trwa 88 dni. Deszcz ognia W niektóre sierpniowe i grudniowe noce można zaobserwować prawdziwy deszcz spadających gwiazd, ponieważ Ziemia przechodzi wówczas przez rój meteorów. Są to pozostałości po wybuchu komety.

15. Bibliografia Diane Costa de Beauregard, Catherine de Sairigne-Bon „Niebo nad nami”