E N D
SAINS SUKAN TAHAP II TOPIK 8 PSIKOLOGI SUKAN
KANDUNGAN • EMOSI DALAM SUKAN • KEBANGKITAN EMOSI (EMOTIONAL AROUSAL) • KEBIMBANGAN • KATA KENDIRI • IMAGERI DAN VISUALISASI • PERHATIAN DAN TUMPUAN • ULANGKAJI DAN PERBINCANGAN AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
OBJEKTIF 1.Menerangkan hubungkait kebimbangan dan kebangkitan emosi dan prestasi. 2.Menerangkan teknik-teknik yang boleh digunapakai untuk mengurangkan masaalah kebimbangan dan kebangkitan emosi 3.Menerangkan dan menggunakan teknik kata kendiri 4.Menerangkan dan menggunakan teknik visualisasi dan imageri 5.Menerangkan dan menggunakan teknik untuk meningkatkan konsentrasi AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.1 EMOSI DALAM SUKAN • Sedih, marah, bimbang, seronok adalah contoh emosi yang dialami oleh setiap individu termasuk atlet. • Emosi-emosi ini boleh mempengaruhi prestasi semasa atlet. • Secara amnya, emosi mempunyai tiga komponen penting • Komponen fisiologi • Komponen perasaan atau pengalaman subjektif • Komponen reaksi tingkahlaku AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.1 EMOSI DALAM SUKAN • Komponen fisiologi • Setiap situasi yang dihadapi oleh seseorang individu akan mengaktifkan reaksi fisiologi badan seperti peningkatan kadar jantung, tekanan darah, tindak balas kulit, ketegangan otot, dan lain-lain. • Komponen perasaan atau pengalaman subjektif • Peningkatan fisiologi badan ini akan ditafsirkan oleh minda dalam bentuk persepsi dan akan mengaktifkan perasaan yang subjektif seperti perasaan marah, takut, gembira dan sebagainya sebagainya. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.1. EMOSI DALAM SUKAN • Komponen reaksi tingkahlaku • Perasaan marah, gembira, takut, ini akan mengaktifkan reaksi tingkahlaku seperti bersungguh sungguh, bersemangat, atau takut untuk mencuba semasa berada dalam keadaan bimbang. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.2 KEBANGKITAN EMOSI (EMOTIONAL AROUSAL) • Kebangkitan atau emotional arousal saling berkait rapat dengan komponen fisiologi emosi. • Kebangkitan wujud dalam kontinuum yang sangat rendah (dalam keadaan koma) ke sangat tinggi (dalam keadaan sangat seronok). • Kebangkitan seseorang boleh dijana melalui kaedah pengaktifan. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.2 KEBANGKITAN EMOSI (EMOTIONAL AROUSAL) • Kesan kebangkitan yang terlalu tinggi • Fizikal - mengurangkan fleksibiliti dan pergerakan. • Fisiologi - ia menghalang pernafasan dan peredaran darah. • Psikologi - menghalang keupayaan untuk memberi tumpuan kepada kiu atau isyarat yang sesuai dan tidak dapat mebuat keputusan dengan baik. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.2 KEBANGKITAN EMOSI (EMOTIONAL AROUSAL) • Kesan tahap kebangkitan yang terlalu rendah • Secara fizikal – pergerakan perlahan. • fisiologi - refleks yang lambat. • psikologi - memperlahankan keupayaan membuat keputusan. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.2 KEBANGKITAN EMOSI (EMOTIONAL AROUSAL) 8.2.1 Mengawal Dan Menjana Kebangkitan 8.2.1.1 Apabila tahap pengaktifan terlalu tinggi, adalah penting bagi jurulatih untuk; • Mengelakkan daripada memberi kata-kata semangat secara umum. • Membayangkan (projek) imej yang tenang. • Meremehkan kepentingan hasil perlawanan. • Menjadikan situasi pertandingan sebagai sesuatu yang tidak mengancam. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.2 KEBANGKITAN EMOSI (EMOTIONAL AROUSAL) 8.2.1.2 Apabila tahap kebangkitan terlalu rendah • Pep-talk • Pep talk oleh seseorang yang dihormati • Menekankan cabaran peribadi dan kepentingan hasil AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.2 KEBANGKITAN EMOSI (EMOTIONAL AROUSAL) Sambungan: • Penetapan matlamat • Menetapkan matlamat khusus, boleh diukur, dan diperhatikan • Mengenal pasti kekangan masa • Menetapkan matlamat yang tidak terlalu sukar • Merekodkan matlamat dan sentiasa memantau perkembangan • Mengunakan kombinasi matlamat prestasi, dan matlamat hasil AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.2 KEBANGKITAN EMOSI (EMOTIONAL AROUSAL) Sambungan: • Papan buletin • Memaparkan kisah kejayaan dan gambar kemenangan • Menyediakan pasukan sorak • Pengaktifan kendiri • kata kendiri positif, menampar paha, bertepuk tangan tangan atau melompat setempat • Memainkan musik yang rancak AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN • Persepsi individu terhadap sesuatu situasi akan membentuk emosi. • Jika atlet berasa terancam, perasaan bimbang dengan sendirinya akan terbentuk. • Kebimbangan boleh ditakrifkan sebagai kesan kognitif atau fizikal yang terhasil daripada persepsi seseorang individu terhadap situasi yang dihadapi. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN • Kebimbangan kognitif: • Reaksi kognitif dalam bentuk perasaan terancam seperti kekalahan, ugutan fizikal dan rasa malu. • Kebimbangan somatik: • Reaksi fizikal peningkatan fisiologi badan seperti kadar denyutan jantung, berpeluh tapak tangan, senak perut, perasaan seram sejuk dan sebagainya. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN 8.3.1. Jenis-Jenis Kebimbangan • Kebimbangan tret (Trait Anxiety) • Ciri-ciri personaliti individu yang cenderung untuk menganggap pelbagai situasi sebagai sesuatu yang membimbangkan. • Kebimbangan Seketika (State Anxiety) • Merujuk kepada tahap kebimbangan semasa yang terhasil daripada tafsiran individu terhadap rangsangan di persekitarannya pada waktu itu AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN 8.3.2 Sumber-sumber kebimbangan • Antaranya ialah sorakan penonton, tempat pertandingan, keadaan cuaca, pengetahuan tentang pihak lawan, meragui kebolehan diri sendiri, pengalaman kegagalan dan masalah yang wujud dalam diri atlet itu sendiri. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN 3.3 Teknik Relaksasi Mengawal Kebimbangan • Pernafasan -Teknik yang berorientasikanfizikaldanmengawaltindakbalasfisiologi • Pemusatan -Latihanmemberitumpuankepadasatupusatpemikiran,pernafasan, bunyiatauobjek. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN Sambungan: c) Relaksasi otot progresif -Latihan yang memusatkan perhatian kepada menegangkan dan mengendurkan otot d) Visualisasi -Latihan minda dengan membayang sesuatu aktiviti secara sistematik dan simbolik dalam minda AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN Kaedah-kaedah latihan relaksasi a) Melonggarkan Otot untuk Menenangkan Minda - Kaedah relaksasi otot progresif (PMR) adalah salah satu kaedah untuk menenangkan minda melalui relaksasi otot. • Tempat yang tenang. • Keadaan yang selesa (contoh: Longgarkan pakaian yang ketat) AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN Sambungan; • Baring atau duduk dalam kedudukan yang selesa. • Memainkan muzik latar belakang yang sesuai. • Bernafas dalam menggunakan pernafasan perut. • Menegangkan dan mengendurkan otot secara sistematik bermula otot muka, bahu, tangan, perut, paha, betis dan kaki. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN b) Menggunakan minda untuk merelakskan badan • Kaedah ini adalah kaedah untuk merehatkan badan dengan menggunakan teknik visualisasi. • Ia juga dipanggil relaksasi mental. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN Sambungan; • Seperti teknik relaksasi otot, teknik ini memerlukan persekitaran yang selesa. • Dapatkan kedudukan yang selesa dan menutup mata. • Bernafas mengunaakan teknik pernafasan perut (diaphragmatic breathing) • Membayangkan sesuatu yang menenangkan seperti berada di pantai. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN c) Menggabungkan pernafasan dan kaedah regangan • Kaedah ketiga relaksasi adalah dengan menggabungkan relaksasi fizikal dan mental. • Atlet belajar untuk mengesan dan melepaskan ketegangan fizikal, dan mereka belajar untuk menggantikan pemikiran tertekan dengan memfokuskan kepada sesuatu yang menenangkan fikiran. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN • Peringkat-peringkat Pengajaran Kaedah relaksasi • Peringkat pembelajaran • Peringkat simulasi • Peringkat permohonan AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN a) Di peringkat pembelajaran, atlet: • Melatih teknik relaksasi selama 20 minit sehari dalam persekitaran yang senyap; • Membentuk satu perkataan kiu yang menggerakkan minda daripada rangsangan luaran (kerisauan atau kebosanan, misalnya) kepada fokus dalaman (kelonggaran); AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN Sambungan; • Membentuk sikap pasif kepada pemikiran yang mengganggu. • Apabila fikiran itu berlaku, atlet kembali ke pengulangan perkataan kiu - mereka tidak bimbang. • Membentuk keupayaan untuk melaksanakan teknik dengan keputusan yang diingini dalam masa 3 hingga 5 saat. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN b) Pada peringkat simulasi, atlet: • Atlet diperkenalkan kepada situasi yang membawa kepada lebih pengaktifan (kebangkitan berlebihan) atau di bawah pengaktifan. • Mereka bertindak balas kepada situasi ini dengan teknik relaksasi yang dipelajari dari peringkat pembelajaran. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.3 KEBIMBANGAN c) Pada peringkat aplikasi atlet: • Menggunakan teknik relaksasi mereka dalam situasi yang kompetitif; • Gunakan teknik relaksasi dalam situasi permainan. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4 KATA KENDIRI • Kata kendiri adalah kata-kata atau pemikiran-pemikiran yang wujud dalam minda seseorang. • Kata kendiri yang positif merupakan salah satu strategi kognitif yang boleh menyakinkan individu untuk mencapai prestasi yang diingini. • Sebaliknya, kata kendiri negatif boleh mempengaruhi atlet secara negatif. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4 KATA KENDIRI • Perkataan atau kata-kata kendiri boleh wujud dalam pelbagai bentuk dan digunakan dalam situasi yang berlainan seperti: • Memberikan tumpuan semula • Mempelajari kemahiran psikomotor di peringkat awal • Mengawal kebimbangan kognitif AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4. KATA KENDIRI 4.1 Faedah Kata-kata Kendiri • Membantu ke arah kata-kata kendiri yang lebih positif, berkesan untuk meningkatkan kesedaran, dan motivasi ke arah perubahan • Memperoleh kemahiran baru - Menggunakan kata kendiri sebagai kiu apabila mempelajari kemahiran baru untuk tumpuan perhatian AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4. KATA KENDIRI sambungan • Memperbetulkan lakuan yang buruk, mengubahsuai kekerapan, membina dan mengekalkan keyakinan diri • Menghindarkan tabiat atau perlakuan buruk - Pilih kiu arahan yang terbaik, lebih besar perubahan, lebih banyak arahan kendiri yang diperlukan (contoh: angkat berat) AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4 KATA KENDIRI 4.2 Panduan Kata-kata kendiri yang perlu dielakkan • Mengelakkan dari memikirkan perkara yang menyebabkan kebimbangan dan tekanan. Contoh • Takut kalah • Takut mengecewakan rakan sepasukan • Tidak yakin keupayaan diri AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4 KATA KENDIRI • Mengelakkan dari memikirkan mengenai kegagalan yang telah lepas. Contoh : • Lawan yang pernah kalahkan kita • Tempat yang pernah kita kalah • Mengelakkan dari memikirkan keupayaan dengan prestasi. Contoh : • Jika saya kalah mata ini, saya tidak bagus • Jika saya tidak menang, saya rasa saya tidak berguna AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4 KATA KENDIRI Sambungan: • Mengelakkan dari memikirkan peluang kemenangan yang tipis • Kedudukan (ranking) pemain lawan yang lebih tinggi AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4 KATA KENDIRI 4.3 Panduan Kata-kata kendiri yang perlu dilakukan • Memerhatikan (monitor) bentuk kata-kendiri yang biasa difikirkan. • Kenyataan kata kendiri akan menjadi satu kebiasaan. • Gunakan kenyataan yang dapat merangsang diri, yang dapat meningkat prestasi atau kebolehan. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.4. KATA KENDIRI Sambungan: • Menerima tanda-tanda tekanan dengan cara yang positif. Contoh : • Saya rasa dicabar (challenged) • Saya rasa bertenaga • Saya rasa bersedia • Jika kata kendiri bersifat negatif, tukarkan kenyataan negatif ke positif Contoh : • Stay focused. Prepare and execute. • Bukannya - Don’t miss this shot AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI • Imageri adalah proses di mana pengalaman melalui pancaindera disimpan dalam ingatan dan ingat kembali secara dalaman (internal) dan melakukannya tanpa kehadiran stimuli luaran (Murphy, 1990) AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI • Untuk imageri yang lebih berkesan, ia harus menglibatkan semua deria-deria pancaindera: • pendengaran • bau • sentuhan • penglihatan AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI 5.1 Faedah Latihan Imageri • Pemerolehan Kemahiran – • Sesuatu kemahiran baru yang kompleks mudah dipelajari dengan melakukan latihan secara imaginasi. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI • Persediaan Latihan & Pertandingan – • Latihan imageri membantu atlet menyesuaikan diri dengan suasana pertandingan. • Atlet boleh membayangkan situasi sebenar pertandingan seperti sorakan penonton • Strategi “Coping” – • Imageri dapat membantu atlet untuk menguasai tekanan (stress). AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI 5.2 Imageri: Bila, Bagaimana, Dimana Dan Kenapa? • Secara amnya, imageri boleh diguna bila-bila masa mengikut objektif imageri tersebut. • Atlet gunakan imageri sebelum, semasa, dan selepas latihan; diluar latihan; sebelum, semasa, atau selepas pertandingan dan untuk pemulihan kecederaan). • Imageri diguna untuk mengawal kebimbangan dan menenangkan minda. pemerolehan kemahiran, selain untuk meningkatkan motivasi. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI Sambungan: • Bagaimana untuk mengunakan imageri? • Imageri adalah lebih berkesan jika ia melibatkan kesemua pancaindera, pendengaran, bau, sentuhan dan penglihatan. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI • Selain itu, menggunakan imageri jenis dalaman didapati lebih berkesan. • Imageri dalaman: Merujuk kepada kebolehan membayangkan situasi seperti yang dilihat dengan mata sendiri. • Imageri luaran: bayangan anda dari aspek pemerhatian luar seperti anda perhatikan diri anda dalam video melakukan. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI 5.3 Faktor-faktor yang membantu keberkesanan imageri • Jenis tugasan (Ringkas atau kompleks) • Imageri lebih berkesan untuk tugasan yang ringkas berbanding tugasan yang kompleks. • Tahap kemahiran Atlet (Pemain baru atau berpengalaman) • Walaupun ia membantu prestasi untuk atlet baru dan yang pengalaman; keberkesanan adalah lebih baik untuk atlet yang berpengalaman. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI Sambungan: • Kebolehan imageri (Jelas atau tidak) • Imageri lebih berkesan apabila atlet mempunyai kebolehan imageri yang tinggi. (kawalan dan gambaran yang sebenarnya) • Kombinasi dengan latihan - Imageri perlu digunakan dengan tambahan dengan latihan fizikal. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI 5.4 Prinsip Latihan Imageri • Kejelasan Imej (Vividness) – • Imej yang digambarkan mestilah jelas dan realiti. • Pelbagai Deria (Variety of Senses) – • Imageri yang baik sepatutnya melibatkan semua deria. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI • Perspektif Dalaman • Keberkesanan imej lebih efektif apabila pengalaman daripada pengamatan seseorang atlet digunakan. • Bebas Gangguan • Imageri yang baik sepatutnya dengan mencipta satu persekitaran yang bebas dari gangguan. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013
8.5 IMAGERI 5.5 Teknik Gabungan Imageri • Gabungan Imageri dengan Pertunjukan Model Melalui Video - Tayangan video dilakukan berulang kali dapat menghadkan aktiviti yang terbaik dan menjamin imej dalam latihan imagerinya. AKADEMI KEJURULATIHAN KEBANGSAAN © 2013