Kabakulak

1. Kabakulak

2. Kabakulak akut, sistemik, esas olarak çocukları etkileyen, erişkinlerde de görülebilen viral bir infeksiyon • Tipik vakalarda parotis bezi ve diğer tükrük bezleri (submandibular ve sublingual) etkilenir. • Beniğn bir hastalık, 1/3 vaka asemptomatik • Menenjit ve epididimo-orşit iki önemli görünüş • Pankreas ve diğer organlar da etkilenebilir

3. Hipokrat zamanında tanımlanmış eski bir hastalık • 1945’de embriyonlu tavuk yumurtasında kültür • 1950’de ölü aşı, 1966’da canlı kabakulak aşısı

4. Virusun özellikleri • Paramiksoviride ailesiden paramiksovirus genusundan • 200 nm büyüklüğünde düzensiz sferik bir partikül • Zarflı tek zincirli bir RNA virusu • Dış yüzde hemaglutinin, nöraminidaz ve füzyon glikoproteinleri mevcut • Etere duyarlıdır. +4 C’de birkaç gün, -60C’de yıllarca canlı kalır. • 50-60 C’de 20 dk’da ve UV ile infektivitesini kaybeder.

5. Hüce kültürlerinde, embriyonlu tavuk yumurtasında üreyebilir. • İntrasitoplazmik, eozinofilik inklüzyon cisimcikleri meydana getirir. Diğer sitopatik etkiler, hücrelerde yuvarlaklaşma, füzyon ile çok çekirdekli dev hücreler • Hemadsorbsiyon testi ile çoğalma doğrulanır.

6. Epidemiyoloji • Dünyada endemiktir, 2-5 yıl aralarla epidemiler mey. gelir. • Ocak-Mayıs arasında pik yapar • Toplu yaşanılan yerlerde kolay yayılır • 1 yaş altında nadirdir • 14 yaş altında, özellikle 5-9 yaş arasında sıktır.Aşı rutin uygulandığında insidans düşer • Esas konak insandır

7. Patogenez • Damlacık infeksiyonu şeklinde bulaşır. • Üst solunum yolu epitel hücrelerinde çoğalır, viremi meydana gelir • Sekonder yayılımla parotis ve diğer salgı bezlerine, nöral dokuya yerleşir.

8. Kabakulakta patogenez

9. Klinik • İnkübasyon: Ortalama 16-18 gün • Prodromal semptomlar non spesifik (ateş, halsizlik, iştahsızlık) • Birkaç gün sonra parotis bezinde hassasiyet ve şişlik ve 2-3 günde maksimum büyüklük • Hastaların ¼’ünde tek taraflı, diğerleri bilateral • Stensen’s kanalları kızarık ve ödemli • Trismus görülebilir • Ekşi yiyeceklerde ağrı ve acı

11. İlk 3 gün 40C’yi aşan ateş • Parotis bezi bir hafta içinde eski haline döner • SSS tutulumu salgı bezleri dışındaki en sık tutulum • Nörotropizm yüksektir • Menenjit olmadan da vakaların %50’sinde BOS’da aseptik menenjit bulguları • Menenjit vakaların %1-10’unda görülür ve genellikle hastalığın 1-2 haftası içinde görülür. Erkeklerde kadınlardan üç kat fazladır. Sekelsiz olarak 3-10 gün içersinde iyileşir.

12. Orşit puberteden sonra %20-30 oranında görülür. Genellikle hastalığın birinci haftasında gelişir. Parotis tutulumu şart değildir. • Testisler şiş ve ağrılı, skratumda kızarıklık ve ısı artışı vardır.2-3 haftada testisler normal büyüklüğüne döner. İnfertilite nadirdir • Ooforit daha nadir (%5) ve puberteden sonra kadınlarda görülür. • Pankreatit nadir. Ateş, bulantı, kusma ve amilaz yüksekliği • Geçici sağırlık %4 oranında, kalıcı işitme kaybı 1/20.000

13. Nefrit, tiroidit, mastit, protatit, hepatit, poliartrit ve trombositopeni nadir tutulumlar • Gebelikte plasenta yolu ile fötusa geçer • Özellikle 1. Trimester riskli • Fötal ölüm, abortus, düşük doğum ağırlıklı bebek

15. Tanı ve ayırıcı tanı • Lenfositoz, amilaz ve lipaz yüksekliği • Ağız-boğaz çalkantı suyu, idrar, BOS ve kandan virus izole edilebilir • Serolojik tanı • ELISA, İFA ile IgM , IgG tesbiti • PCR ile virus RNA tesbiti • Ayırıcı tanı • Diğer viral parotitler • Süpüratif parotit, parotis tümörleri

16. Haemadsorption of erythrocytes on the surface of cells infected with mumps virus