Rationeel EnergieGebruik

1. Rationeel EnergieGebruik Najaar 2010

2. Structuur

3. Besparen op warmte

4. Met hoge investeringen • Besparen op warmte

5. Isoleer uw dak • Isoleer • Zoldervloer (zolder als bergruimte) • Hellend dak (zolder als leefruimte) • Isoleer voldoende • Min. 20 cm isolatiedikte • Isoleer correct • Informeer u • Volg een opleiding • Vraag advies • Winst • Tot 20 euro per m² dakoppervlakte per jaar • Bereken zelf de terugverdientijd op de energiewinstcalculator op www.energiesparen.be

6. Isoleer uw kelder • Isoleer • het plafond van de kelder • de keldertrap, de muren langs de keldertrap, de kelderdeur • Isoleer correct • Informeer u • Volg een opleiding • Vraag advies • Winst • Afhankelijk van omvang en opbouw

7. Vervang enkel glas door HR-glas • Kies voor hoogrendementsglas • Kies voor glas met Ug ≤ 1,1 W/m²K • Winst • Ongeveer 10 euro per m² raamoppervlakte per jaar • Bereken zelf de terugverdientijd op de energiewinstcalculator op www.energiesparen.be • Aandachtspunten • Kies bij het vervangen van volledige ramen ook voor een goed geïsoleerd kader • Overweeg het plaatsen van ventilatieroosters bij het vervangen van glas of ramen • Maak de juiste keuzes • Informeer u • Volg een opleiding • Vraag advies

8. Vervang de oude CV-ketel gas stookolie • Vervang een stookketel van 15 à 20 jaar oud • Door een condensatie ketel op gas • Door een condensatieketel of een hoogrendementsketel op stookolie • Winst? • Rendement nieuwe stookketel ligt • 20 à 25% hoger dan bij stookketel van meer dan 15 jaar oud • 25 à 30% hoger dan bij stookketels van 20 à 30 jaar oud Bereken zelf de terugverdientijd op de energiewinstcalculator op www.energiesparen.be

9. Met beperkte investeringen • Besparen op warmte

10. Dicht kieren en spleten • Dicht kieren en spleten tussen vaste gebouwdelen: • bij de overgang tussen muur, vloer en dak • bij de doorvoer van leidingen • bij de doorvoer van schouwen • tussen buitenschrijnwerk en de buitenmuur, langs buiten en binnen • tussen binnenschrijnwerk en binnenmuren, tussen verwarmde en niet-verwarmde ruimtes (garage, berging, zolder, …) • Gebruik hiervoor: • schuimen • luchtdichtingstapes • luchtdichtingsfolies • kitten

11. Dicht kieren en spleten • Dicht kieren en spleten tussen bewegende delen: • van ramen en deuren • van binnendeuren tussen verwarmde en niet-verwarmde ruimtes • Gebruik hiervoor: • tochtstrips van de juiste dikte • tochtborstels onder de deuren • Winst: • 10% op de energierekening voor verwarming

12. Isoleer rolluikkasten Figuur: WTCB TV 188 plaatsen van buitenschrijnwerk • Winst • 10 à 30 euro per raam per jaar

13. Isoleer leidingen • Isoleer • Warmwaterleidingen • CV-buizen, vooral in niet-verwarmde ruimtes • Hoe? • Min. 2 cm • Liefst dubbele van leidingdiameter • Winst • Tot 4 euro per meter per jaar

14. Gebruik radiatorfolie • Plaats radiatorfolie achter radiatoren • Voor niet-geïsoleerde buitenmuren • Voor binnenmuren die grenzen aan niet-verwarmde ruimtes • Winst • Ongeveer 10 euro per m² radiatorfolie per jaar

15. Plaats gordijnen correct Gordijn mag radiator niet bedekken!

16. Bespaar op warm water • Spaardouchekop • Verbruik 5 à 7 l/minuut i.p.v. 10 à 18 l/minuut • Eengreepsmengkranen en thermostatische mengkranen • Sneller de gewenste temperatuur • Perlatoren of bruismondstukken op kranen wastafels of waterbesparende kranen • Zie werking spaardouchekop

17. Onderhoud CV-installatie • Onderhoud ketel • Jaarlijks voor stookolie (verplicht) • Om de twee jaar voor gas (verplicht) • Winst • 3 à 10 % • Vermijd CO-vegiftiging!!! • Laat de schoorsteen reinigen • Laat ook waterverwamingstoestellen nakijken • Voorzie voldoende luchttoevoer voor open verbrandingstoestellen zoals oude geisers, boilers of ketels

18. Installeer een goede regeling • Plaats een programmeerbare kamerthermostaat • Stuurt de ketel aan • Temperatuurverlaging volgens dagprogramma’s, weekprogramma’s • Winst:15 à 25 % op verwarmingskosten • Plaats thermostatische kranen • Op alle radiatoren • Behalve in ruimte kamerthermostaat • Winst: 1% op verwarmingskosten (of 5 à 15 euro per jaar) per radiator

19. Zonder investeringen • Besparen op warmte

20. Sluit deuren en ramen Sluit alle deuren tussen verwarmde en niet-verwarmde ruimtes tijdens het stookseizoen Open ramen tijdens het stookseizoen alleen voor noodzakelijke ventilatie

21. Verwarm niet meer dan nodig • Zet de verwarming overdag een graadje lager • Winst: ongeveer 5% op verwarmingskosten • Zet de verwarming ‘s nachts op minimum temperatuur (13 à 15°C) • Winst: ongeveer 9% op verwarmingskosten • Zet de verwarming in kamers die u verlaat (en slaapkamers) op minimumtemperatuur • Winst: ongeveer 8% op verwarmingskosten • Verlaag de temperatuur een half uur voor het slapengaan • Winst: ongeveer 2% op verwarmingskosten

22. Beperk het verbruik van warm water • Gebruik koud water indien mogelijk • Voor handen wassen, tanden poetsen, … • Zet hendel mengkranen in stand koud • Neem een douche i.p.v. een bad • Verbruik douche: ongeveer 55 à 60 l • Verbruik bad: ongeveer 110 liter

23. Installaties • Schakel de waakvlam uit als een toestel niet gebruikt wordt • Ontlucht radiatoren • Hoe: begin met de laagste en eindig met de hoogste radiator ! Vul bij met water

24. Besparen op warmte en ventileren

25. Waarom ventileren • Vochtige lucht afvoeren • menselijke productie van waterdamp • menselijke activiteiten: baden, koken, wassen, poetsen, planten • Vervuilde lucht afvoeren • zweet, ademhaling (CO2) • huisdieren • huisvuil • roken, kaarsen • toestellen (printer, mixer, stofzuiger) • onderhoudsproducten,… • Verse luchtaanvoeren

26. Hoe ventileren • Door middel van een geschikt en energie-zuinigventilatiesysteem afgestemd op woning en leefwijze van de bewoners • Ongeschikte methodes • Openen van ramen en deuren • Kieren en spleten • Bij gebrek aan een gecontroleerd ventilatiesysteem • Zet ramen meerdere keren per dag 3 à 15 minuten op kipstand • Zet verwarming uit tijdens ventileren

27. Besparen op elektriciteit

28. Met hoge investeringen • Besparen op elektriciteit

29. Kies toestellen niet groter dan nodig • Kies een toestel op maat • Koelkast • Diepvries • Wasmachine • Droogkast • Beeldscherm (TV, computer) • Beperk het aantal toestellen (koelen en vriezen)

30. Vervang oude toestellen door energiezuinige modellen • Vervang • Koelkast • Diepvries • Wasmachine • Droogkast • Vaatwasser • Door de zuinigste toestellen • Kies op www.topten.be • Baseer u niet alleen op het energielabel maar vergelijk het verbruik

31. Vervang oude toestellen door energiezuinige modellen • Koop een laptop in plaats van een desktop PC met monitor • Koop een TV en computer met LCD-scherm i.p.v. Plasma scherm • Kies uw TV op http://www.ecolabel.be/nl/producten/index.html • Hoe hoger de resolutie van een scherm, hoe hoger het verbruik • Kook op gas in plaats van elektrisch • Winst • Vervanging van alle toestellen door de zuinigste op de markt, voor een gemiddeld gezin in België: 1448 kWh per jaar

32. Met beperkte investeringen • Besparen op elektriciteit

33. Vermijd stand-by gebruik • Koop toestellen met beperkt stand-by gebruik • Vraag naar standby-gebruik bij aankoop • Plaats waar meerdere apparaten bij mekaar staan (bij computer en TV) een stekkerdoos met aan/uit knop • Winst • 6,6% van elektriciteitsverbruik is sluipverbruik

34. Verlicht je woning • Maak zo veel mogelijk gebruik van daglicht • Gebruik lichte kleuren • Vensterbanken • Muren • Vloeren • Meubelen • Plaats werkplek, tafel, … dicht bij een raam

35. Sluit toestellen aan op warm water • Sluit de vaatwasser aan op het sanitair warm water • Sluit de wasmachine (hotfill) aan op het sanitair warm water • Aangepast toestel nodig!!!

36. Gebruik spaarlampen • Kies voor spaarlampen als ze minstens 30 minuten per dag branden • Kies uw lamp op www.topten.be Winst Figuur: Groenlicht Vlaanderen Foto’s: Philips, Osram

37. Zonder investeringen • Besparen op elektriciteit

38. Vermijd elektrische bijverwarming • Waarom • Groot verlies bij omzetting van brandstof naar elektriciteit in centrales • Duur • Alternatieven • Gevelkachels op aardgas • Houtpelletkachels

39. Schakel uit • Schakel toestellen die u niet gebruikt uit • Doe het licht uit • Gebruik de aan/uit knop van de stekkerdoos • Trek de stekker uit • Halogeenlampen • Laders • … • Bij langdurige afwezigheid • Koelkast • Oven • …

40. Koel efficiënt • Plaats het toestel op koele plaats • Zorg voor ventilatieruimte achteraan ( 5 à 10 cm) • Open deur zo kort mogelijk • Maak de diepvries ijsvrij • 1 mm = 10% meer verbruik ! Nieuwe zuinige toestellen ontdooien automatisch • Ontdooi in de koelkast • Zet geen warm voedsel in de koelkast • Plaats alleen wat gekoeld moet worden in de koelkast • Meet de temperatuur van de koelkast (ideaal 6 à 7°C) en pas die indien nodig aan • Reinig de rubberen sluiting, vervang ze indien nodig

41. Kook efficiënt • Plaats het deksel op de pot • 30% besparing (op 301 kWh per jaar voor kookplaat en oven) • Kook met snelkookpan • Plaats de juiste pot op de juiste kookplaat • Schakel de kookplaat vroeger uit • Warm kleine hoeveelheden op in de microgolf • Kook water in de waterkoker • Gebruik de vaatwasser volledig gevuld • Gebruik voor de vaatwasser het juiste programma op zo laag mogelijke temperatuur

42. Was efficiënt • Gebruik wasmachine volledig gevuld • Was op lage temperatuur • Zet zwiersnelheid op hoogste stand, koop desnoods een extra zwierder • Droog op de waslijn • Plaats de droogkast in een warme ruimte • Gebruik droogkast volledig gevuld • Reinig regelmatig de pluizenfilter van de droogkast

43. Prioriteiten

44. Prioriteiten • Ventileren • Verwarmen • Sluit deuren en ramen • Isoleer uw dak • Vervang enkel glas door HR glas • Dicht kieren en spleten • … • Elektriciteit

45. Meer info • www.energiesparen.be • Energiewinstcalculatoren • Brochures over energiebesparing • http://documentatie.leefmilieubrussel.be • Folder met 100 tips over energiebesparen • http://www.klimaat.be/spip.php?article116 • Tips over energiebeparing

46. Meer info:vormingen en infosessies • Avondsessies • Wat is duurzaam bouwen ? • Isoleren van hellende en platte daken • Isolatie van bestaande gebouwen • Energiezuinige verwarming • Warmtepompen voor woningverwarming • Toepassingen van zonne-energie • Rationeel watergebruik • Rationeel energiegebruik • Dakisolatie voor doe-het-zelvers • Dagcursus • ‘Programma van de Bouwheer’ • Tweedaagse cursus • ‘BouwTeam’ • Meer info, data en inschrijvingen: • www.dialoog.be >> cursusagenda • info@dialoog.be • tel 016 23 26 49

47. Vlaams Netwerk Duurzaam Bouwadvies • www.bblv.be/bouwadvies • Provincie Antwerpen: • De Ecohuisdokter(stad Antwerpen) > www.eha.be • Kamp C > www.kampc.be • VIBE vzw > www.vibe.be • Provincie Limburg • Steunpunt Duurzaam Bouwen > www.dubolimburg.be • Provincie Oost-Vlaanderen: • de MilieuAdviesWinkel > www.milieuadvieswinkel.be • Provincie Vlaams-Brabant: • Dialoog vzw > www.dialoog.be • Provincie West-Vlaanderen: • Zonnewindt > www.zonnewindt.be

48. Provinciale steunpunten Duurzaam Bouwen • Voor korte technische vragen kunt u via mail of telefonisch terecht bij de • Provinciale steunpunten Duurzaam Bouwen: • Provincie Antwerpen: • Kamp C > www.kampc.be - info@kampc.provant.be • dinsdag tot vrijdag 9u – 17u 014/ 27 96 50 • derde zaterdag v/d maand 9u – 17u • Provincie Limburg • Steunpunt Duurzaam Bouwen > www.dubolimburg.be - steunpunt@dubolimburg.be • Adviesloket donderdag 9u – 17u 078/15 01 86 • > www.limburgisoleert.be - isoleer@limburg.be • Isolatieloket maandag 13u – 17u 011/517 057 • donderdag 8u30 – 12u30 • Provincie Oost-Vlaanderen: • MilieuAdviesWinkel > www.milieuadvieswinkel.be – vraag@milieuadvieswinkel.be • maandag tot woensdag 9u – 12u30 09/242 87 59 • 13u – 16u30 • Provincie Vlaams-Brabant: • Dialoog vzw > www.dialoog.be – info@dialoog.be • dinsdag 9u – 12u30 016/23 26 49 • Provincie West-Vlaanderen: • Zonnewindt > www.zonnewindt.be - info@zonnewindt.be