YER ALTI KABLOLARI

1. YER ALTIKABLOLARI

2. YER ALTI KABLOSUNUN İŞLEVİ • Enerjinin açık hava hatları ile iletilmediği yerlerde elektrik enerjisinin iletme ve dağıtmakamacı ile yeraltı kabloları kullanılır. • Havahattının kullanma imkanı olmayan yerlerde nehir,göl ve deniz geçişlerinde zorunluluk vardır.

3. KABLOLARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER • Kabloların Kısa Devre Şartları Altında Isınma Açısından Kontrolü • Kısa devre zorlamalara uygun iletken ve ekran kesitinin tespit edilmesi gerekir. • İletkenin Kısa Devre Kapasitesi

4. İLETKENİN KISA DEVRE KAPASİTESİ • Kısa devre oluştuğunda kısa devre akımları tarafından üretilen ısı iletkende depolanır. • Bu şartlar altında iletken izin verilen sıcaklığın ötesinde ısınmamalıdır. • Bu sebeple kısa devrenin başlangıcındaki iletken sıcaklığı ile kısa devre süresi mutlaka göz önüne alınmalıdır.

5. Kablo ekranlarının, metal mahfazalarının ve zırhların Kısa devre dayanım kapasiteleri • Yıldız noktası yalıtılmış veya söndürme bobini üzerinden topraklanmış şebekelerde iki faz-toprak akımının ekranlar üzerinde en yüksek hata akımını meydana getirirler. • İki faz-toprak hatası sonucu ekranlar , metal kılıflar, zırhlar bu asimetrik kısa devre akımını taşıması sonucu ısınırlar.

6. Kablo ekranlarının, metal mahfazalarının ve zırhların Kısa devre dayanım kapasiteleri • Kablolar 3-faz kısa devre akımı esas alınıp seçildiğinden kabloların ekranlarının , metal kılıflarının veya zırhlarının asimetrik kısa devreye dayanma kapasitelerinin de araştırılması gerekir. • Nötrü doğrudan . reaktans bobini veya düşük değerli direnç üzerinden topraklı şebekelerde de söz konusu kısa devere dayanım kapasitesi kontrolu yapılır.

7. KABLO ÇEŞİTLERİ İŞLETME GERİLİMLERİNE GÖRE • AG Kabloları(1kV kadar) • OG Kabloları(1kV-35kV kadar) • YG Kabloları (35kV-380kV kadar)

8. KABLO ÇEŞİTLERİ KULLANILAN YALITKAN SENTETİK BİLEŞİMLERE GÖRE • Kağıt izolasyonlu Kablolar • PVC (Polivinilklorid) Kablolar • PE (Polietilen) Kablolar • XLPE (Çapraz bağlı Polietilen) Kablolar

9. KABLO ÇEŞİTLERİ İLETKEN YAPILDIKLARI MALZEMEYE GÖRE • Bakır İletkenli Kablolar • Alüminyum İletkenli Kablolar olarak sınıflandırılırlar.

10. KABLO TANIMLARI • KABLO:Elektrik enerjisini ileten,elektriğe karşı yalıtılmış bir veya birden fazla damardan oluşmuş bir mamuldür. • DAMAR:Kablonun yalıtılmış her bir iletkendir. • İLETKEN:Elektrik enerjisini iletmeye yarayan yalıtılmamış tel veya tel demetidir.

11. KABLO TANIMLARI • KILIF:İletkeni yalıtmaya yarayan mekanik etkilerden korumak amacı ile kullanılır.İletken damarı ve damarları içine alan bir gömlektir. • YALITKAN KILIF: Çıplak iletkenlerini yalıtan ilk kılıftır.Kullanılan izolasyon maddesine göre adlandırılır.

12. KABLO TANIMLARI • ORTA KILIF: Çok damarlı kablolarda damarları kaplayan yalıtıcı ve doldurucu kılıftır. • KORUYUCU DIŞ KILIF: Çok damarlı kablolarda Kabloya silindir biçimi vermek için dolgu malzemesinden yapılan ortak kılıftır. Kabloyu dış darbe etkilerine karşı korur.

13. KABLO TANIMLARI • EKRAN:YG Karşı Korumak veya enerji kablolarının haberleşme tesislerine etkisini azaltmak amacı ile kullanılan metal sargıdır. • KONSANTRİK İLETKEN: Bir damarlı kablolarda yalıtkan kılıfın,çok damarlı kablolarda ortak kılıfın üzerine gelen bakır telden yapılmış sargıdır.Bu sargı nötr iletkeni olarak kullanılır.

14. KABLO TANIMLARI • ZIRH:Kabloyu mekanik etkilerden koruyan yuvarlak tel veya yassı metal şeritlerden yapılmış örgü veya sargı. Ortak kılıf üzerine sarılır. • TERMOPLASTİK YALITKAN: PVC ve PE gibi ısıtılarak şekillendirilen ve zamanla ilk sertliği değişmeyen polimer (plastik)maddelerdir.

15. KABLO TANIMLARI • LASTİK YALITKAN: Sentetik veya doğal kauçuğa veya bunların karışımına bazı katkı maddeleri katılması ile elde edilen hamurun vulkanilize edilmiş durumudur.

16. YER ALTI KABLOSU YAPI ELEMANLARI

17. YER ALTI KABLOSU YAPI ELEMANLARI

18. YER ALTI KABLOLARI İÇİN ÖNERİLER • Büyük güçlerin,büyük kesitli kablo yerine eşit kesitli ve birden fazla kablo ile taşınması daha ekonimiktir. • Açık havada döşenen kabloların güneş ışığı etkilerinden korunmalıdır. • Isınma,kabloların akım taşıma limitlerine sınırlama getirmektedir.

19. YER ALTI KABLOSU DÖŞENMESİ Kanal derinlikleri 0 – 1 KV yükseklik: 40-50 cm. 1 - 10 KV yükseklik 60-70 cm. 10 - 35 KV yükseklik 80-100 cm.

20. YER ALTI KABLOSU DÖŞENMESİ

21. YER ALTI KABLOSUNUN DİĞER TESİSLERDEN UZAKLIĞA DÖŞENMESİ • Haberleşme kablolarına 50 cm. • Kanalizasyon su ve havagazı borularına 50 cm. • Yapı duvarlarına ve diğer tesislere 70 cm. (OG kabloları duvara uzaklığı) 70 cm

22. YER ALTI KABLOSUNUN DİĞER TESİSLERDEN UZAKLIĞA DÖŞENMESİ Demiryolu geçişlerinde derinlik en az 150 cm büz içinde olacak ve bir yedek geçiş bulundurulmalıdır.

23. YER ALTI KABLOSUNUN DİĞER TESİSLERDEN UZAKLIĞA DÖŞENMESİ Direğe çıkışlar galvaniz tava olacak ve toprak üstü boyu 1,5 m’ den az olmamalı, kroşelerle üç yerden monte edilmelidir.

24. YER ALTI KABLOSUNUN DİĞER TESİSLERDEN UZAKLIĞA DÖŞENMESİ • Yüksek gerilim kablolarının beton kanal • içerisine döşenmesi durumunda kanal • derinliği 30 cm genişliği ise d = (2n+1) cm • arasında olmalıdır. Ancak genişlik sınırı • 20-100 cm arasında olmalıdır. • d = kanal çapı n = kablo çapı

25. YER ALTI KABLOSUNUN DİĞER TESİSLERDEN UZAKLIĞA DÖŞENMESİ Kablolar birbirlerine ek kutularında (muflarda) bağlantı yapılmalıdır. Ek yerlerinde herhangi bir arızadurumunda S şeklinde 2 m. bir fazlalık bırakılmalıdır.

26. YER ALTI KABLOSU EK VE BAŞLIK ÇEŞİTLERİ • Protolin • Silikon kauçuk • Isı büzdürme • Soğuk büzdürme

27. YER ALTI KABLOSU EKİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • Mekanik tahribata ve ekin nem almasına engel olacak iyi bir elektriki bağlantı temin edebilecek şekilde olması gerekir.

28. YER ALTI KABLOSU EKİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • Dış kılıf iyice temizlenmeli. • Kabloyu keserken iletken ile izolasyon arasında bir gevşeme olmaması için iletken uçlarının bağlanması.

29. YER ALTI KABLOSU EKİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • Dış kılıf ve izolasyon maddesi soyulurken iletkenin damarlarına zarar verilmemesine dikkat edilmeli. • İletken yüzeyleri (çapak) çok iyi temizlenmeli.

30. YER ALTI KABLOSU EKİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • Kablo iletken demeti büklüm yönü tersine döndürülmemeli. • İrtibat klemenslerinin kablo kesitine uygun olmasına dikkat edilmeli.

31. YER ALTI KABLOSU EKİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • İrtibat klemensleri ve vidalalarının temiz olması , iyice sıkılmasına özen gösterilmelidir. • Ek malzemeleri hazır olmalı ve hazırlıklar tekrar gözden geçirilmeli.

32. YER ALTI KABLOSU EK YAPIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • Protolin maddenin kullanma tarihine ve hava ileirtibatının olup olmadığına dikkat edilmelidir.

33. YER ALTI KABLOSU BAŞLIKLARI DAHİLİ TİP

34. YER ALTI KABLOSU BAŞLIKLARI HARİCİ TİP

35. YER ALTI KABLOSU BAŞLIKLARI

36. YER ALTI KABLOSU BAŞLIKLARI

37. YER ALTI KABLOSU BAŞLIK MALZEMELERİ

38. YER ALTI KABLOSU BAŞLIK YAPIMININ AMACI • Kablo başlıkları harici ve dahili olmak üzere ikiye ayrılır. • Başlık yapılmasının amacı dahilibağlantılardakısa devre darbelerine karşı korumak harici tesislerde ise nemin kabloya sızmasını önlemektir.

39. YER ALTI KABLOSU BAŞLIK YAPIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR • 1 KV’tun altında dahili tesislerde kablo başlığına gerek yoktur. • 1 KV’tan sonraki dahili tesislerde kablo başlığı yapma zorunluluğu vardır. • Kablo başlıklarında kablo pabucukullanılacakve lehimle doldurulacak.

40. YER ALTI KABLOSU ARIZALARI • İmalat hataları • Nakliye ve depolama • Tesis hataları • Montaj hataları • Mekanik dış etkiler

41. YER ALTI KABLOSU ARIZALARI • Kimyasal ortam etkileri • Termik etkiler • Manevra ve atmosferik gerilim darbeleri • Eskime ve yaşlanma

42. SON