Herstelplan PFZW Wat zijn de maatregelen en hoe is het plan tot stand gekomen?

1. Herstelplan PFZW Wat zijn de maatregelen en hoe is het plan tot stand gekomen? PFZW, Zeist, april 2009

2. De dekkingsgraad speelt een centrale rol in het herstelplan Dekkingsgraad: Markt risico aan beide kanten Waarde beleggingen Waarde verplichtingen risico risico • De dekkingsgraad hangt af van de waarde van de beleggingen • Sinds invoering van de Pensioenwet is de dekkingsgraad • ook gevoelig voor de marktrente • 1%-punt rentedaling kost ca. 16% dekkingsgraad • PFZW dekt een deel van dit renterisico af 2

3. Dekkingsgraad daalde in 2008 van 148% naar 92% • Rendementen op alle zakelijke waarden waren negatief: waarde • beleggingen gedaald • Rentes zijn sterk gedaald: waarde verplichtingen gestegen • Gevolg: sterke daling van de dekkingsgraad 3

4. Financieel Toetsingskader (FTK) stelt de grenzen • Binnen 5 jaar: herstel uit dekkingstekort (104,5%) • Wettelijke grens 3 jaar, Minister van SZW heeft deze termijn verlengd tot 5 jaar • In dekkingstekort mag niet geïndexeerd worden • Binnen 15 jaar: herstel uit reservetekort (123%) • De grens voor reservetekort verschilt per fonds • De 23% is gebaseerd op het risico van de beleggingen t.o.v. de verplichtingen • In het plan gaan we uit van Pensioenwet parameters • prijsinflatie: 2,0% • loongroei: 3,0% • rendement: 6,9% • rente: 3,6% 4

5. Dit zijn onze eigen uitgangspunten • De bestaande financiële opzet geeft reeds herstel • We willen indexeringsachterstanden beperken • Premieverhoging geeft op korte termijn weinig herstel en is schadelijk voor de sector en de economie • Bij de te nemen maatregelen wordt een evenwichtige afweging van belangen gemaakt • Inzet is daarbij te voorkomen dat pensioenen en pensioenrechten worden aangetast

6. Dat heeft tot onderstaand herstelplan geleid • Pensioenregeling wordt niet aangepast • Premie- en beleggingsbeleid gehandhaafd • Premie (22,5%) meer dan kostendekkend; opslag (2,5%) uit vorige herstelplan • Lange termijn beleggingsbeleid geeft bijdrage aan herstel • We wijzigen tijdelijk de indexeringsstaffel om achterstand te beperken • Dekkingsgraad van 105% of lager: geen indexering • Tijdelijke wijziging: dekkingsgraad tussen 105% en 117,5%: 50% indexering • NB Dit is leidraad, bestuur besluit elk jaar over de indexering Bestuur bereidt zich voor op maatregelen voor situatie waarin herstel uitblijft 6

7. Dit herstelplan geeft de volgende resultaten • Aan wettelijke vereisten voldaan: • Binnen 5 jaar boven minimaal vereist eigen vermogen van 104,5% • Binnen 15 jaar boven vereist vermogen van 123% • Indexeringsachterstand na 5 jaar 12,7% en na 15 jaar 24,9% • Aanname: 3% loongroei per jaar; bij minder loongroei lagere achterstand 7

8. Tegenvallend herstel kan aanvullende maatregelen vragen • Economische ontwikkelingen zijn erg onzeker • Herstel kan ook langer gaan duren • Daarom bereidt het bestuur zich in 2009 voor op pakket • aanvullende maatregelen voor het geval dat • Extra premieverhoging • Versobering van de regeling bij gelijkblijvende premie • Verlagen van pensioenen en pensioenrechten • Daarbij staan voorop • Evenwichtige belangenbehartiging • Verlagen van pensioenen en pensioenrechten is een uiterste maatregel 8

9. De bestaande financiële opzet was vertrekpunt voor het herstelplan extra - F) volledig 20% + 2,5% 20% premie-korting geen 130% 130% 105% 105% 100% reëel 100% reëel 9 Dekkingsgraad

10. Bestaande financiële opzet geeft reeds herstel • Gegeven de pensioenwetparameters: • Herstelt het fonds in 3 jaar uit dekkingstekort (boven 104,5%) • Herstelt het fonds in 10 jaar uit reservetekort (boven 123%) • Maar: Indexeringsachterstand loopt fors op: 25,9% na 15 jaar • Dus was een aandachtspunt: indexering en evenwichtige • belangenbehartiging 10

11. Welke keuzes hebben we om te sturen Bestuur weegt voor elk stuurmiddel de pro’s en contra’s tegen elkaar af; uitgangspunt is evenwichtige belangenbehartiging? in het herstelplan ingezet: Langere hersteltermijn Niet of gedeeltelijk indexeren (staffel tijdelijk aangepast) Premieopslag (op de premie zat al een opslag uit het vorige plan) Als herstel tegenvalt: Premie verhogen Regeling versoberen bij gelijkblijvende premie Verlagen pensioenen en pensioenrechten 11

12. Evenwichtige belangenbehartigingWie levert koopkracht in? Wie levert koopkracht in? Onderstaande tabel maakt dit zichtbaar: koopkracht nu --koopkracht later - Vanuit dit perspectief treft niet indexeren met name gepensioneerden en oudere actieven 12

13. Evenwichtige belangenbehartigingOverdrachten van jong naar oud nemen toe door indexering Weergegeven variant: 100% indexering boven een dekkingsgraad van 105% Rode balken: vermogensoverdrachten van jong naar oud in huidige situatie Gele balken:extra indexering buiten financiële opzet vergroot overdrachten 13

14. Afwegingen bij tijdelijke wijziging van de indexeringsstaffel Pro’s: • In lijn met reële ambitie: streven naar volledige indexering • Beschermt koopkracht: koopkracht gepensioneerden wordt geraakt als we niet • indexeren, oudere actieven lopen dit risico ook • Verkleint indexeringsachterstand: achterstand kan oplopen indien herstel lang • uitblijft Contra’s: • Geeft risico op zwaardere maatregelen: nu gegeven indexering moet bij “zwaar • weer” mogelijk later worden afgestempeld • Vergroot generatieoverdrachten: door te indexeren groeien generatieoverdrachten • van jong naar oud • Is afwijking van huidig beleid: bij dekkingsgraad tussen 105% en 117,5% wordt • meer geïndexeerd 14

15. Resultaat: indexeringsstaffel wordt tijdelijk aangepast Groen: normale indexeringsstaffel Rood: tijdelijke aanpassing staffel extra volledig helft 15 130% 130% 105% 105% 100% reëel 100% reëel 117,5% Dekkingsgraad

16. Impact van de economie op het herstel is groot • De economische ontwikkelingen zijn onzeker • We gaan uit van het Pensioenwet-scenario (PW) • Maar het kan ook erg tegenvallen; herstel duurt dan te lang • Het bestuur bereidt zich dan ook voor op te nemen aanvullende maatregelen 16

17. Tegenvallend herstel kan aanvullende maatregelen vragen • Extra premieverhoging • Versobering van de regeling bij gelijkblijvende premie • Verlagen opbouwpercentage • Verhogen pensioenleeftijd • PP weer volledig in risicodekking • Verlagen NCP-overgangsrechten • Verlagen van pensioenen en pensioenrechten • Daarbij staan voorop • Evenwichtige belangenbehartiging • Verlagen van pensioenen en pensioenrechten is een uiterste maatregel 17