830 likes | 1.31k Views
Arı Ailesi. Mitat KURT Uzman Veteriner Hekim. Apis mellifera. Bal arısının kökeni doğu ve güneydoğu Asya’dır. Yıllar içinde tüm Dünya’ya yayıldı. Apis yayılması. Arı Kolonisi .
E N D
Arı Ailesi Mitat KURT Uzman Veteriner Hekim
Apismellifera Bal arısının kökeni doğu ve güneydoğu Asya’dır. Yıllar içinde tüm Dünya’ya yayıldı.
Arı Kolonisi Bal arılarında bir ana arı, onbinlerce işçi arı ve yüzlerce arılardan oluşan ve ortak yaşayan bir ailesine koloni denir. Ana arı İşçi arılar Erkek arılar
Populasyon =nüfus Koloni populasyonu=işçi arılar İlkbaharda 10-15.000 işçi arılı koloniler Bal mevsiminde 70-80.000 işçi arılı koloniler Erkek arılar oğul mevsiminde 300 -500 kadar İşçi arı gözleri Erkek arı gözleri Ana arı gözleri
İşçi arılar Kolonide sayıları en fazla olan Döllenmiş yumurtadan ürerler Yumurtlayamazlar şayet…… 10-80 bin kadar Yumurtlama ve ana arı dölleme dışındaki tüm faaliyetleri yaparlar Kovan temizliği, havalandırma, sıcaklık düzenlenmesi, onarımı, dış etkenlere karşı korunma, peteklerin yapılması, nektar, polen, propolis ve su toplanması, koloninin organizasyonu, yavruların beslenmesi, besin maddelerinin depolanması
Yaşam süreleri yaptıkları çalışmalara bağlı olarak değişmektedir. Yoğun çalışma olan bal mevsiminde ortalama 28 gün, bahar mevsiminde 35-45 gün, sonbaharda gözden çıkanlar yıpranmadan kışa girdiklerinden bahara kadar yaşarlar. 304 güne kadar uzadığı görülmüştür.
İşçi arılar kuluçka ve ana arıyı beslemek için genç işçi arıların yutak üstü bezlerinden bol protein ve yağ asidi olan 10-hydroksidekenoik asit içeren bir madde salgılarlar. Bu maddeye arı sütü denir. in Ancak ana arıya verilen besin ile işçi arı ve erkek arı larvalarına verilen arı besininin içeriği farklıdır. Bu nedenle ana arılar yumurtlama ve uzun süre yaşama özelliği kazanırlar.
Ana arı Her kovanda bir tane olup yumurtlama kabiliyetine sahip
Erkek arı Dölsüz yumurtadan meydana gelir Erkek arılar kovan içinde yalnızca ana arının döllenmesinde faaliyette bulunurlar Ana arı çiftleşme uçuşu sonrası yeterli dölenme gerçekleşmiş ise kovandan atılırlar
SAMSUN VETERİNER KONTROL ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ PROJE SONUÇ RAPORU
Proje Adı : Ana Arı Yetiştirme Kolonilerinde Önemli Arı Hastalıklarının Araştırılması Proje no :TAGEM/ HS/10/13/01/169 Yürütücü Kuruluş : Samsun Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü Raporun İlgili Olduğu Dönem: 01/01/2010 ile 31/12/2012 arası
Proje Lideri : Uzm. Vet. Hekim Mitat KURT Yardımcı Araştırmacı:Doç. Dr. Harun ALBAYRAK Yardımcı Araştırmacı: Selma KAYA Yardımcı Araştırmacı: Emre ÖZAN Yardımcı Araştırmacı: Yunus GÜR Yardımcı Araştırmacı: Uzm. Vet. Hekim İsmail AYDIN
Bu çalışmada, Türkiye’nin değişik bölgelerinde faaliyet göstermekte olan 30 ana arı işletmesinden alınan arı, ana arı ve larvalarda, önemli bakteriyel, viral, mantar ve paraziter arı hastalıklarından, Amerikan Yavru Çürüklüğü (A.Y.Ç.), Avrupa Yavru Çürüklüğü(Av.Y.Ç.), BlackQueenCellVirus(BQCV), SacbroodVirus(SBV), CronicBeeParalysisVirus(CBPV), AcutBeeParalysisVirus(ABPV), KashmirBeeVirus(KBV), Deforme WingVirus(DWV), kireç hastalığı, nosemosis, varroosis ve acarapisosis hastalıklarının araştırılması amaçlandı.
Rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen 30 ana arı işletmesinden, her işletmeyi temsilen ana arı, yavrulu petek örnekleri ve arı örnekleri alındı. Örneklerin laboratuarlarda gerekli bakteriyel, viral, mantar ve parazitolojik yönden muayeneleri ve testleri yapılarak hastalık etkenleri identifiye edildi.
LİTERATÜR ÖZETİ Ana arı, bal arısı kolonisindeki tüm bireylerin anası olup işçi arılarında çalışanlık, sakinlik, hastalıklara direnci gibi iyi ve kötü huylarının belirleyicidir. Ticari anlamda bir arıcılığın yapılabilmesi sağlıklı, verimli ve genç ana arılarla çalışmaya bağlıdır. Arıcılık sektörü 2011 yılı verilerine göre 6.011.332 kovan sayısı ve 73.935 ton bal üretimi ile ülkemiz hayvancılığının belli başlı sektörlerinden birisi haline gelmiştir.
2012 yılı itibariyle TÜGEM tarafından üretim izni verilmiş olan 118 ana arı işletmesi ticari hayatlarına devam etmektedir. Amerikan yavru çürüklüğü hastalığı, ülkemizde ihbari mecburi hastalıktır. P. larvaesubs. larvaemikroaerofilik, Gram (+), spor ve basil formlu, Avrupa yavru çürüklüğü, MelissococcusplutonGram (+), Kireç hastalığı etkeni; Ascosphaeraapis Acarapisosis etkeni, Acarapiswoodi Varroosis etkeni, Varroadestructor Nosemosis etkeni, NosemaapisveNosemaceranae
Arı Viral Hastalıkları • Aile : Dicistroviridae • Cins : Aparavirus • Tür : AcuteBeeParalysisVirus • Tür : KashmirBeeVirus • Cins : Cripavirus • Tür : BlackQueenCellVirus Aile : Iflaviridae • Cins : Iflavirus • Tür : DeformedWingVirus • Tür : SacbroodVirus • CronicBeeParalysisVirus, henüz klasifiye edilemediği için bu sınıflandırmada yer verilmemiştir
Ülkemizde yapılan çalışmalarda; AYÇ, yavrulu petekte % 1.27- 29, bal ve bal mumunda % 0-8 AvYÇ, yavrulu petek, hazır petek ve eski petekte % 0-19 Kireç hastalığı, yavrulu petekte % 0-26.4 Acarapisosis, arılarda % 0 Nosemosis, arılarda % 0-100 N. ceranae% 3.57, N. apis% 4.76, miks % 2.34 Varroosis, arı, yavrulu petek ve kovan dip tahtası döküntüsünde % 6.31-100
BQCV, arılarda % 16.6, larvalarda % 4, arı ve larvalarda % 23.23, varroa’larda % 40 olmak üzere toplam % 50.25 CBPV, arılarda % 0-11.1 ABPV, arılarda % 0- 1.27
Materyal Saha çalışmasında; Türkiye'nin değişik coğrafi bölgelerinde bulunan ana arı işletmelerinden; ana arı, arılar ve yavrulu petek gözü temin edilmiştir. Farklı coğrafi bölgelerdeki illerden Ankara’dan 5, Kırklareli’den 2, Mersin’den 5, Adana’dan 1, Artvin’den 5, Ordu’dan 1, Samsun’dan 1, Ardahan’dan 5, Elazığ’dan 1, Aydın 2 ve İzmir’den 2 işletmeden olmak üzere 11 ilden toplam 30 ana arı işletmesinden ana arı, yavrulu petek örnekleri ve arı örnekleri alındı.
Örnekler, Akdeniz ve Ege Bölgesinde Mayıs-Haziran aylarında; diğer bölgelerde ise Haziran – Temmuz aylarında alındı. İşletmelerden örnekler alınırken 3 ana arı üretme kovanından numuneler temin edildi. Her bir ana arı işletmesinden 9 ana arı, 3 larvalı petek ve her bir koloniden 300 arı olmak üzere toplam 900 arı temin edildi. Alınan örneklerden 3 ana arı virolojik, 3 ana arı parazitolojik ve 3 ana arı da bakteriyolojik muayenede kullanıldı. Alınan yavrulu petek örnekleri kağıda sarılarak, mukavva kutular içine konularak; ana arılar ise ana arı kutuları içinde yanlarında bakıcı arıları ve yemleri olacak Samsun Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğüne getirildi.
Arı örnekleri canlı olarak Samsun Veteriner Kontrol Enstitü Müdürlüğüne getirildi. Difirize konularak -20ºC’de Laboratuvar çalışmasında; yavru çürüklüğü hastalıklarında ana arılar, larvalı petekler, kireç hastalığında larvalı petekler, Varroosis’de hem larvalı petekler hem de arılar, nosemosis’te ana arı ve arılar, acarapisosis’te ana arı ve arılar, Viral hastalıklarda ana arılar, arılar, arı larvaları ve varroa’lar materyal olarak kullanıldı.
Metot Paenibacilluslarvaesubs. larvae’ nın izolasyon ve identifikasyonu Larva örnekleri ve ana arı örnekleri (larvalar ve ana arı örnekleri ayrı olarak) 9 ml steril PBS içerisinde ezilerek süspanse edildi. Elde edilen homojenizatlar biri klasik izolasyon, diğeri de PCR testi için kullanılmak üzere ikiye ayrıldı. PCR için ayrılan homojenizat test edilene kadar -80 0C’de saklandı. İzolasyon için BrainHeartInfusionAgar, kanlı agar, Kanlı Columbia Agar ve MYPGP Agar’a kullanıldı. Kontrol örneği olarak P. larvaesubs. larvaeATCC 9545 suşu kullanıldı.
Ekim yapılan petriler 37ºC’ de % 5-10 CO2’li ortamda 48-96 saat inkübe edildi. İnkübasyon sonunda P. larvaesubs. larvae’nınvejetatif ve spor formları Gram ve nigrosin boyama ile kontrol edildi. Biyokimyasal karakterizasyon için katalaz, Voges-Proskauer, glukoz, trehaloz, arabinoz, ksiloz, nitrat, nişasta hidroliz ve Holst süt testleri kullanıldı.
Melissococcusplutonius’ nın İzolasyon ve İdentifikasyonu Larva örnekleri ve ana arı örnekleri (larvalar ve ana arı örnekleri ayrı olarak) 9 ml steril PBS içerisinde ezilerek süspanse edildi. Elde edilen homojenizat biri klasik izolasyon, diğeri de PCR için kullanılmak üzere ikiye ayrıldı. PCR için ayrılan homojenizat kullanılıncaya kadar -80ºC’de saklandı. Melissococcusplutonius için hazırlanan Melissococcusplutoniusagara (MPA) ekim yapıldı. Ekim yapılan petriler 35ºC’ de % 5-10 CO2’li ortamda 48-96 saat inkübe edildi. Ekimlerde bir pozitif kontrol örneği olarak Melissococcusplutonius ATCC 35311 suşu kullanıldı. İnkübasyon sonunda MelissococcusplutoniusGram boyama ile kontrol edildi .
Amerikan Yavru Çürüklüğü ve Avrupa Yavru Çürüklüğü’nün PCR ile Teşhis Metodu: OIE tarafından tavsiye edilen metotlar kullanıldı. Amerikan Yavru Çürüklüğü’nde; ana arı ve larva homojenizatlarından hazırlanan süspansiyonlardan QIAGEN DNeasyBloodandTissue Kit kullanılarak, üretici firmanın test protokolüne uygun olarak DNA ekstraksiyonu yapıldı. Amerikan yavru çürüklüğü için 50 µl’lik her bir PCR reaksiyon hacmi için, 5 µl DNA örneği, 50 pmolforward (AFB-F) ve reverseprimeri (AFB-R), 10 nmoldNTP, 1-2.5 U Taqpolimeraz ve 2 mM MgCl2 reaksiyon tampon çözeltisi kullanıldı. PCR işleminde reaksiyon koşulları; 95°C 1–1,5 dakika; 30 döngü 93°C’de 1 dakika, 55°C’de 30 saniye, 72°C’de 1 dakika ve 72°C’de 5 dakika final ekstansiyon aşaması idi.
PCR değerlendirmesinde pozitif suş olarak P. larvaesubs. larvaeATCC 9545 kullanıldı. AFB-F 5’-CTT-GTG-TTT-CTT-TCG-GGA-GAC-GCC-A-3’ 1106 bp AFB-R 5’-TCT-TAG-AGT-GCC-CAC-CTC-TGC-G-3’
Avrupa yavru çürüklüğünde; ana arı ve larva homojenizatlarından hazırlanan süspansiyonlardan QIAGEN DNeasyBlood ve Tissue Kit kullanılarak, üretici firmanın test protokolüne uygun olarak DNA ekstraksiyonu yapıldı. PCR değerlendirmesinde pozitif suş olarak M. plutoniusATCC 35311 kullanıldı. EFB-F 5’-GAA-GAG-GAG-TTA-AAA-GGC-GC-3’ 812 bp EFB-R 5’-TTA-TCT-CTA-AGG-CGT-TCA-AAG-G-3’ Her iki testte elde edilen PCR ürünleri, A.Y.Ç. için % 0.8, Av.Y.Ç. için %1-1.5’lik agaroz jel içinde yürütülerek UV transillüminatör ile görüntülendi.
Kireç Hastalığının Teşhis Metodu: Larvalar PatatoDextrozAgar + % 0.4 yeastextract besi yerlerine ekilerek; 28°C’ de 48 saat Nosemosis’ in Teşhis Metodu: Ana arı işletmelerinden alınan ana arılar ve ergin arılarda Natif muayene: 10 ergin arının abdomeninin son segmenti koparılarak, 2-3 ml serum fizyolojik içinde havanda Ana arılar son segmentleri koparılarak, her biri 1 ml serum fizyolojik içinde havanda ezildi. Daha sonra MultipleksPCR’da da aynı süspansiyon kullanıldı. Ana arılar ve ergin arılardan süspansiyonlardan 1 damla 40X’lık büyütme ile nosema sporları tespit edildi. Boyanarak muayene: Giemsa ile boyandı.
Nosemosis’ in Multipleks PCR Teşhis Metodu: 90 ana arı homojenizatı ve 90 arı homojenizatı olmak üzere toplam 180 homojenizat iki nosema türüne karşı multipleks PCR yöntemi ile incelendi. Tablo : MultipleksPCR’da kullanılan Primerler N. ceranae-F: 5’-CGGCGACGATGTGATATGAAAATATTAA-3’ 218–219 bpN. ceranae N. ceranae-R: 5’-CCCGGTCATTCTCAAACAAAAAACCG-3’ N. apis-F: 5’-GGGGGCATGTCTTTGACGTACTATGTA-3’ 321bp N. apis N. apis-R: 5’-GGGGGGCGTTTAAAATGTGAAACAACTATG-3’