450 likes | 842 Views
Hasta Kontrollü Analjezi: Hangi İlaç, H angi Pompa? . Dr. Kemalettin Koltka -Prof. Dr. Yeşim Ateş. HKA Kullanılabilen İlaçlar. Opioidler Lokal anestetikler Metamizol Lornoksikam. Opioidler. iv HKA’da en sık kullanılan ajanlardır En sık morfin tercih edilir
E N D
Hasta Kontrollü Analjezi: Hangi İlaç, Hangi Pompa? Dr. KemalettinKoltka-Prof. Dr. Yeşim Ateş
HKA Kullanılabilen İlaçlar • Opioidler • Lokal anestetikler • Metamizol • Lornoksikam
Opioidler • iv HKA’da en sık kullanılan ajanlardır • En sık morfin tercih edilir • 1 mg morfin = 10 mg tramadol = 10 mg meperidin = 25-30 mcgfentanil
Opioidler Etkili mi? • Borgeat(BJA ;81(4):603-5, Anesthesiology.; 87(6):1343-7, Anesthesiology ;92(1):102-8) iv HKA’danikomorfin kullanmış ve bunu HKİSA ile karşılaştırmış (%0.15 bupiveya %0.2 ropi)nikomorfin gruplarında da yeterli analjezi sağlanmasına karşın İSK gruplarında ağrı kontrolü daha iyi, yan etkiler daha az ve HM daha yüksek
Opioidler Etkili mi?-2 • TKP 52 hastada iv HKA ve 24 hastada HKEA • İki grupta da istirahat VAS değeri > 3 olan hasta yok • Hareket sırasındaki VAS değerlerine bakıldığında iv HKA uygulanan 12 hastada (%23) hareket VAS > 3 HKEA uygulanan 1 hastada (%4.16) hareket esnasında VAS > 3 (p= 0.051)
Opioidler Etkili mi?-3 • TDP 28 hastada iv HKA ve 30 hastada HKEA • GİVHKA 1 hastada (%3.57) istirahat VAS > 3 • GHKEA 0 hastada istirahat VAS değeri > 3 • GİVHKA’da 9 hastada (%32) hareket VAS > 3 • GHKEA 2 hastada (%6.6) hareket VAS > 3 (p= 0.019)
Lokal Anestetikler • Epidural, periferikkateter, İA kateter veya insizyonelkateter uygulamalarında lokal anestetikler kullanılır • Bupi,L-bupi ve Ropi(şu an için ülkemizde yok) seçilebilir
Epidural HKA Örnekleri-1 • Bupi + fenta(%0.125 bupi+ 2 mcg/ml fenta) Yükleme dozu: 6 ml Bolus doz: 5 ml Bazal infüzyon: 4 ml/s Kilitli kalma: 30 dak
Epidural HKA Örnekleri-2 • %0.5 bupi(L-bupi) 40 ml + fentanil 10 ml + SF 110 ml= 160 ml Bolus doz: 5-10 ml Kilitli kalma: 20 dak 4 saat limiti: 30 ml • %0.5 bupi(L-bupi) 30 ml + SF 90 ml= 120 ml Bolus doz: 2 ml Bazal infüzyon: 5-9 ml/s Kilitli kalma: 30 dak
HKEA Etkili mi? • Mann(Anesthesiology; 92:433-41) yaşlı hastalarda majör abdominal cerrahi sonrasında • Steinberg(JCA; 14: 571-77) kolon cerrahisi sonrasında • Cooper (BJA; 82: 366-70) SCA operasyonu sonrasında • Şentürk(AA; 94: 11-15) torakotomi operasyonu sonrasında HKEA ile iv HKA karşılaştırmışlar ve HKEA gruplarında daha etkin (iyi) analjezi ve diğer başka avantajlar görüldüğünü bildirmişler
PeriferikKateterden HKA Örnekleri • Üst ekstremitede%0.5 bupi(L-bupi) 40 ml + fentanil 10 ml + SF 110 ml= 160 ml Bolus doz: 2 ml Bazal infüzyon: 5-8 ml/s Kilitli kalma: 20 dak • Üst ekstremitede%0.5 bupi(L-bupi) 30 ml + SF 90 ml= 120 ml Bolus doz: 5 ml Bazal infüzyon: 5 ml/s Kilitli kalma: 15-20 dak
PeriferikKateterden HKA Örnekleri-2 • Ilfeld(AA 96(4):1089-95) %0.2 ropi(İSK’den) Bolus doz: 2 ml Bazal infüzyon: 8 ml/s Kilitli kalma: 20 dak • Borgeat(Anesthesiology.; 87(6):1343-7) %0.15 bupi(İSK) Bolus doz: 3-4 ml Bazal infüzyon: 5 ml/s Kilitli kalma: 20 dak
PeriferikKateterden HKA Örnekleri-3 • Alt ekstremite%0.5 bupi(L-bupi) 40 ml + fentanil 10 ml + SF 110 ml= 160 ml Bolus doz: 2 ml Bazal infüzyon: 5-10 ml/s Kilitli kalma: 20 dak • FSB %0.5 bupi(L-bupi)30 ml + SF90 ml= 120 ml Bolus doz: 2 ml Bazal infüzyon: 6 ml/s Kilitli kalma: 20 dak
PeriferikKateterden HKA Örnekleri-4 • Ilfeld(AA;107:701-07) poplitelal siyatik blokta %0.2 ropi Bolus doz: 4 ml Bazal infüzyon: 8 ml/s Kilitli kalma: 30 dak • Contreras-Dominguez(RevEspAnesRea. ;53: 626-32) FSB %0.125 bupi Bolus doz: 2.5 ml Bazal infüzyon: 5 ml/s Kilitli kalma: 30 dak
Diğer Ajanlarla HKA • Metamizol 60 mg/ml Yükleme dozu: 20 ml Bolus doz: 5 ml Kilitli kalma: 15 dak • Lornoksikam(AA;86(5):1045-50) 0.8 mg/ml Bolus doz: 2 ml Kilitli kalma: 5 dak 24 s limiti: 32 mg
Pompa Tipleri • Çok kullanımlık: programlanabilir, set değişikliği ile tekrar kullanılabilir, elektrikle veya pille çalışır • Tek kullanımlık: elektronik olanları programlanabilir, bazılarının rezervuarı tekrar doldurulabilir (değiştirilebilir), pille çalışan tipleri olduğu gibi elastometrik balonlu pompalar, vakumlu ve yaylı pompalar da var
Pompa Tipleri-2 • Tek kullanımlık pompalarda lokal anestetikler ± adjuvanlar kullanılıyor • İlk modeller 0.5 ml/s infüzyon hızına sahip • 2 ml/s infüzyon hızı: sonrasında 5, 8, 10 ml/s sabit hızı olan modeller üretilmiş • HKA butonu eklenmiş: 2-5 ml • İnfüzyon hızı ayarlanabilir modeller: 2-14 ml/s (anahtar korumalı)
Evde HKA Örnekleri-1 • Nielsen(CJA; 50(1) :57-61) 4 rotatorkaf tamiri yapılan olguda evde İSK’den%0.2 ropi10 ml/s vermiş LA toksisitesi ve iletişim bilgileri verilmiş Postop ağrı VAS değerleri çok düşükmüş Komplikasyon (LA/ katetere bağlı yok!) Hasta memnuniyeti yüksek Ciddi tasarruf sağlanmış
Evde HKA Örnekleri-2 • Ilfeld(AA; 96(4):1089-95) omuz cerrahisi yapılan ve evde HKİA 20 olguda %0.2 ropi/SF vermiş Bazal infüzyon: 8 ml/s Bolus doz: 2 ml Kilitli kalma: 15 dak İstirahat VAS ropi: 0 SF: 4.8 Oral opioid kullanımı ve bunun yan etkileri ropi grubunda az HM ropi daha yüksek LA toksisitesi ve katetere bağlı sorun yok!
Evde HKA Örnekleri-3 • Ilfeld(Anesthesiology ;96:1297-304) üst ekstremite cerrahisi yapılan 30 hastaya infraklakateterden%0.2 ropi/SF Bazal infüzyon: 8 ml/s Bolus doz: 2 ml Kilitli kalma: 20 dak Hareket VAS ropi: 2.5 ± 1.6 SF : 6.1 ± 2.3 Oral opioid kullanımı ve bunun yan etkileri ropi grubunda az HM ropi daha yüksek LA toksisitesi ve katetere bağlı sorun yok!
Evde HKA Örnekleri-4 • Ilfeld(Anesthesiology ;97:959-65) alt ekstremite cerrahisi yapılan 30 hastaya poplitealkateterden%0.2 ropi/SF Bazal infüzyon: 8 ml/s Bolus doz: 2 ml Kilitli kalma: 20 dak İstirahat VAS ropi: 0 SF: 4 Oral opioid kullanımı ve bunun yan etkileri ropi grubunda az HM ropi daha yüksek LA toksisitesi yok, 2 kateter istemsiz çıkmış
Evde HKA Örnekleri-5 • Klein(AA: 93:601–5) 40 ml %1.5 mepi ile İSB sonrasında İA kateterden2 ml/s %0.5 ropiveya 40 ml %0.5 ropiile İSB ve sonrasında İA kateterden 2 ml/s SF İA infüzyonların süresi 48 s %1.5 mepi İSB + İA kateterden2 ml/s %0.5 ropigrubunda istirahat ve hareket VAS değerleri düşük Ek analjezik gereksinimi düşük
İSK vs SAK-1 • Delaunay(RAPM 30: 117-122) %1.5 mepi ile İSB sonrasında İSK veya SAK’den%0.2 ropi Bazal infüzyon: 5 ml Bolus doz: 5 ml Kilitli kalma: 30 dak VAS değerleri, ek analjezik tüketimi ve lokal anestetik tüketimi İSK grubunda daha düşük SAK grubunda lokal anestetik yan etkileri daha az HM benzer
İSK vs SAK-2 • Koltka(TARDD; 36:38-44) preop30 ml %0.5 bupiile İSB sonrasında İSK veya SAK’den%0.125 bupi İSK’den%0.125 bupiSAK’den%0.125 bupi Bazal infüzyon: 5 ml Bazal infüzyon: 2.5 ml Bolus doz: 5 ml Bolus doz: 2.5 ml Kilitli kalma: 20 dak Kilitli kalma: 20 dak Tüm hastalarda yeterli analjezi sağlandı (VAS< 4) VAS değerleri (8, 12 ve 24 s) ve ek analjezik gereksinimi İSK grubunda daha düşük HM İSK grubunda daha yüksek
SAK Güvenli mi? • Busfield(J Shoulder Elbow Surg 2008;17:860-62) 583 adet SAK takılan ambulatuar hastayı 1 ay süre ile izlemiş: enfeksiyon, internalkateter kırılması, pompa arızası ve ağrı nedeni ile hastaneye yatırılan olmamış
Son Söz • Her ameliyat tipi için bir seçenek yok: hem doz için hem de yöntem olarak farklı seçenekler var: takip önemli • Hemşirelerinizi eğitin ve yazılı talimatlar verin • Protokollerinizin etkinliğini araştırın • Hastaların sosyokültürel düzeyine uygun yöntemler seçin (evde HKRA Türkiye için ne kadar uygun?)