TÜRK ÜNİVERSİTELERİ Hangi Reformlar Gerekli?

1. TÜRK ÜNİVERSİTELERİHangi Reformlar Gerekli? İsmail Tosun Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü 2 Nisan 2004

2. YÜKSEKÖĞRETİMDE NE YAPILMALI NE YAPILMAK İSTENİYOR http://www.che.metu.edu.tr/~itosun itosun@metu.edu.tr

3. HANGİ ÜLKENİN YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMİ DAHA İYİ ???

4. Academic Ranking of World Universities 2003 Institute of Higher Education Shanghai Jiao Tong University ... It placed the “Oxbridge” pair in the top ten chart. But the real winner is the United States: all but 15 of the top 50 universities are American. http://europa.eu.int/comm/research/headlines/news/article_03_12_31_en.html Financing Universities – Who pays to study? The Economist (22 Ocak 2004) http://www.economist.com/displaystory.cfm?story_id=2367332

5. ELİT EĞİTİM KİTLESEL EĞİTİM ENDÜSTRİ TOPLUMU BİLGİ TOPLUMU

6. Tüm dünyada yükseköğretime olan talep artmaktadır. • Bu talep ile ülkelerin refah düzeyi, ekonomik • gelişmişliği veya yükseköğretim imkanları • arasındaki ilişki zayıftır.

8. Yükseköğretime olan talep, özellikle gelişmekte olan ülkelerde iş piyasasının ihtiyacından çok, sosyal statü kazanma isteği ve medyadan etkilenmektedir. • Yükseköğretim, akademik ve ekonomikten çok, • politik bir konu haline dönüşmektedir.

9. SONUÇLAR • Yükseköğretim sistemi üzerindeki baskılar • giderek artmaktadır: • Yönetim • Mali • Akademik • Sosyal • İş piyasası • Hükümetler, ulusal yükseköğretim sistemlerinde reform yapmaya zorlanmaktadır. • Reformların geciktirilmesi, gerilimin artmasına ve yükseköğretim kurumlarındaki kalitenin düşmesine neden olmaktadır.

10. YÜKSEKÖĞRETİMDEKİ EĞİLİMLER • Yükseköğretim sistemleri çeşitlenmektedir. • Devlet – Özel (Vakıf) • Üniversite – Meslek Yüksekokulu • Ulusal – Uluslararası • Araştırma - Kitlesel • Mali kaynaklar giderek çeşitlenmektedir. • Kurumların özerklik dereceleri artırılmakta ancak, daha fazla sorumluluk almaya ve hesap vermeye dayalı esnek yapıda yönetim modelleri tercih edilmeye başlanmıştır. • Kalite (müşteri güveni), giderek artan bir problem haline gelmiştir.

11. Türkiye’nin en önemli sorunu istihdam yaratmaktır. İstihdam yaratma ise yükseköğretimdeki okullaşma oranı ve yükseköğretimin kalitesi ile yakından ilintilidir.

12. DEMOGRAFİK YAPI Yükseköğretimde, 2005-2006 yılı için hedeflenen %40’lık okullaşma oranı için iki yıl içinde 390.000 ek kapasite yaratılması gerekmektedir.

13. En başta ülkeyi yönetenler olmak üzere hepimizin, sayısı çok fazla olan genç nüfusumuzu nasıl eğiteceğimize karar vermemiz gerekmektedir. YÜKSEKÖĞRETİMDE REFORM KAÇINILMAZDIR! ANCAK REFORM ADI ALTINDA NE YAPILMAK İSTENİYOR?

14. Yapılmak istenen reformların iyi tanımlanmış amacı olmalı ve şu sorulara cevap aramalıdır: • Reform sonucunda hangi işler daha iyi yürüyecektir? • İşlerin daha iyi yürüdüğü nasıl ölçülecek ve ilk sonuçlar ne zaman alınacaktır? • Buna benzer değişiklikler hangi ülkelerde yapılmıştır?

15. LİSANS DİPLOMASININ SAĞLADIĞI OTOMATİK HAKLARIN KALDIRILMASI • Akademik unvan – Mesleki unvan ayırımı • Fakülte mezunlarına verilen otomatik haklar

16. ÜNİVERSİTELERİN FİNANSMANI • Kamu kaynakları • Öğrenim ücreti • Üniversitelerin kaynak yaratma etkinlikleri • Bağışlar

17. KAMU DESTEĞİ • Çin % 56 (2000) • Hindistan % 90 (1997) • Avustralya % 49 (2002) • Singapur % 60 (1995) • ABD % 50 (1997)

18. YÜKSEKÖĞRETİMİN GETİRİLERİ

19. Yükseköğretim kurumlarındaki ortalama öğrenim ücretleri, toplam maliyetin % 25-30’u arasında değişmektedir. Öğrenim ücreti, Avustralya’da (2002) toplam maliyetin % 36’sı, Çin (1997) ve ABD’de (1997) ise % 19’udur (1997).

20. ÖĞRENİM ÜCRETİ • İnsanlar, ucuza sunulan mal ve hizmetlere gereken özeni göstermez. • Öğrenim ücreti, öğrenci motivasyonunu artırır ve öğrenciyi bilinçli bir müşteri haline getirir.

21. IF YOU CANNOT GRANT FUNDS, GRANT FREEDOM Devlet katkısının (maaşlar dahil) tek kalem olarak verildiği, üniversitelerin piyasaya hizmet satarak elde ettikleri gelirleri (öğrenim ücreti dahil) devlet katkısı ile birleştirerek, amaç ve hedefler doğrultusunda harcama kalemlerinin kendileri tarafından belirlendiği bütçe modeline geçilmesi zorunludur.

22. REKTÖR NASIL BELİRLENECEK? In most countries there have been efforts to reinforce executive authority of institutional leaders. Key common elements have been a transfer of power to the Rector, Vice-Chancellor and other leading administrative figures, and a loss of authority and decision-making power on the part of traditional participatory and collegial bodies. OECD-2003 Education Policy Analysis

23. REKTÖR BELİRLENMESİ

24. KİM YÖNETMELİ DEĞİL, YÖNETEN NASIL DENETLENMELİ

25. ÖĞRETİM ÜYELİĞİ STATÜSÜNÜN YENİDEN BELİRLENMESİ • Rekabet ortamının ve teşvik mekanizmalarının oluşturulması zorunludur. • Akademik özgürlük, “kendi bildiğini okumak” değildir. • Akademik liyakat sisteminin devlet memurluğu statüsü ile yürütülmesi gerçekçi değildir. • Öğretim üyeliği mesleğini, piyasada tatminkar iş bulamayan kişilerin başvuracakları son adres olmaktan çıkarmanın yolu, öğretim üyeleri için devlet memurluğu yerine başka bir statü getirilerek performansa dayalı ücret ödenmesidir.

26. UNVANLARIN ÜNİVERSİTE DIŞINDA KULLANILMAMASI Tüm unvanlar üniversiteler tarafından verilmeli ancak, bu unvanların kullanımı sadece ilgili üniversite sınırları içinde geçerli olmalıdır.

27. GİRDİ ÇIKTI SÜREÇ AKADEMİK DEĞERLENDİRME Çıktı göstergelerine dayalı mali destek politikası yaygınlık kazanmaktadır.

28. KALİTE DEĞİŞİM KUVVETLİ LİDER

29. AKADEMİK BAŞARISIZLIK NEDENİYLE AF KANUNU GEREKTİRMEYEN DÜZENLEMEYE GİDİLMESİ

30. ÖĞRENCİ “AFFI” İLE İLGİLİ KANUNLAR

31. AYNI ÜNİVERSİTE İÇİNDE YATAY GEÇİŞLERİN ESNEK HALE GETİRİLMESİ LİSANS PROGRAMLARININ ESNEK HALE GETİRİLMESİ ÖĞRETİM ÜYELERİNİN DOLAŞIMI

32. MESLEKİ VE TEKNİK LİSE (DİN ÖĞRETİMİ)

33. ÖĞRETMENLİK PROGRAMLARINAYERLEŞENLER