Floran VADILLO

1. Fransa’daKollukKuvvetlerininParlamenterDenetimininYasalÇerçevesi, Fransa’daParlamenterDenetiminEtkinAraçlarveMekanizmalar Floran VADILLO

2. not: 1958 yılında kurulan 5. Cumhuriyet, Yasama Meclisi’nin (doğrudan genel seçimler yoluyla seçilen 577 milletvekilinden oluşur) Senatodan (doğrudan genel seçimler yoluyla seçilen 348 senatörden oluşur) daha çok ayrıcalığa sahip olduğu ikili bir meclis sistemine sahiptir.

3. Tüm parlamenterler, her bir mecliste daimi komisyonlara üyedirler.Bu komisyonlar (belli konulara göre yapılandırılmışlardır) kanun metinlerini incelemekle ve oylamadan önce bir görüş hazırlamak ile yetkilidirler. • Ulusal meclis’te sekiz adet daimi komisyon vardır(Kültür İşleri ve Eğitim/Ekonomik işler/Dış işleri /Sosyal işler /Milli Savunma ve Silahlı kuvvetler/Sürdürülebilir kalkınma ve Planlama/Finans, Genel ekonomi ve bütçe denetimi/Anayasal metinler, Yasama ve Cumhuriyetin genel idaresi)

4. Senato’da yedi komisyon bulunur (Ekonomik işler /Dış işleri, savunma ve silahlı kuvvetler/Sosyal işler /Kültür, eğitim ve iletişim/Sürdürülebilir kalkınma, altyapılar, ekipman ve planlama/Finans/Anasayal metinler, yasama, doğrudan genel seçimler, Yönetmelik ve genel idare).

5. Parlamenter denetimin tarihi= -Seçilmişlerin ilgisizliği -yürütme erkinin karşı çıkması • Bu tespit, birkaç utangaç değişikliğe rağmen halen geçerlidir

6. General de Gaulle denetime karşıydı • Dördüncü Cumhuriyet (1946-1958) ilgilenmemiştir • 1971 :Senato merkez parti grubu sayesinde değişiklik

7. Michel Debré  : «servisin örgütlenmesinin ana hatlarını açıklamak üzere Milli savunma komisyonu önüne gelmeye hazırım ; hatta, servisin genel misyonlarını belirtmeye de hazırım ; sır alanına girmiyor bunlar. Ama, ben veya bir başkası, bir komisyon huzurunda ne söyleyebilir ki ? (…)Diğer yandan bu servis, bildiğiniz üzere, dışarıdan gelen sızmalar ile mücadele gibi çok ciddi olaylara bakmaktadır. (…) Bunlardan bahsedecek miyim ? Dosyaları açacak mıyım ? Kesinlikle hayır. Devlet mefhumuna saygılı olan herhangi biri gibi ve bazı ajanlara duymak zorunda olduğumuz saygı ancak sessiz kalınarak yapılabileceğinden, ben de sessiz kalacağımı ve size hemen burada söylemeyi tercih ederim »

8. 1971 ve 1992 arasında, soruşturma komisyonları kurulması ve rapor düzenleme konularında yirmi kadar girişimde bulunulmuştur. Paul Quilès, Mart 1999’da bir kanun teklifinde bulunmuştur.

9. Quilès Teklifi : denetim yok ancak istihbarat faaliyetlerinin örgütlenmesi ve genel misyonları, yetkileri ve araçları ile sınırlı bir takipsöz konusu. • Buna karşılık, seçilmişlerin ifade alma yetkileri, Bakanları, müdürleri ve bunlar tarafından yetkilendirilmiş ajanları ve « istihbarat servislerine mensup olmayan ve kendilerini aydınlatabilecek herkesi » içermekteydi.

10. 1999’da yapılan çalışma verimli olamadıysa da, 2007’de kurulan merciinin pratik ve entelektüel çerçevesini oluşturduğu kesinlikle söylenebilir. 1999 ve 2005 arasında, parlamenterler, istihbarat faaliyetlerinin denetimi konusunu terk ediyorlar.

11. Alain Marsaud : « ilk kez, bir Bakan, bize yani parlamenterlere, faaliyetlerine ilişkin mevzuata müdahale etme önerisinde bulundu.Ancak, bunu bedava yapmak istemiyor. Terörizm ile daha etkin biçimde mücadele etmek için bu servislere güçlü hukuki araçlar verilmesi gibi bir ihtiyacı varmış »

12. Villepin Hükümeti, 2006 Mart ayında bir metin sunuyor. Bu metin, mevcut DPR’yi ana hatları ile öngörmekteydi (oluşum, işleyiş,…) ve denetimi bütçe sorunları, servislerin organizasyonu ve genel faaliyetleri ile sınırlı tutuyordu. • Buna ek olarak, metindeki ifadeler, bilgi edinmede, parlamenterleri Hükümet bakımından tam bir bağımlılık durumuna sokuyordu.

13. İstihbarat ile ilgili parlamento delegasyonu (DPR) : 2007-1443 sayılı ve 9 Ekim 2007 tarihli Kanun tarafından oluşturan yasama meclislerinin işleyişine ilişkin 17 Kasım 1958 tarihli ve 58-1100 sayılı Kararnamenin 6/9’ncu maddesi • Yasama Meclisi’nde ve Senato’da ortak organ • 4 milletvekili/4 Senatör • Yasama Komisyonu ve Savunma Komisyonu Başkanları, Doğal üyeler

14. Dağılım, iktidar partisinin hegemonyasına göre yapılmıştır

16. 2007 tarihli Kanun, DPR’nin yetki alanını « iç güvenlikten, savunmadan, ekonomiden ve bütçeden sorumlu bakanların yetkisi altında bu amaçla oluşturulmuş özel servisler » şeklinde sınırlar. • « Gizli Devlet » : kapsamı bulanıktır

17. 2011 tarihli LOPPSI Kanunu’nun 27.maddesi ile Savunma Kanunu’na L. 2371-1maddesi konulmuştur, buna göre : « özel  istihbarat servisleri (…), yasama meclislerinin işleyişine ilişkin 17 Kasım 1958 tarihli ve 58-1100 sayılı Kararnamenin 6/9’ncu maddesinde berlitilen servisler arasından Başbakanlık Kararnamesi ile belirlenir ». • Ekim 2007 ve 2011 Kanunları arasında ayna oyunu

18. Savunma Kanunu’nun maddesi:tesadüfi, rastgele oluşan boşluğu doldurur • DPR, 2007 ila 2011 yılları arasında tamamen yasadışı bir biçimde işlemiştir (en azından hukuk boşlukları bakımından) • 9 Mayıs 2011 tarihinde, Başbakan, Savunma Kanunu’nun L.2371-1. maddesi kapsamında bir karar alarak, ilgili servisleri belirtmiştir  : DGSE, DRM, DPSD, DCRI, Tracfin ve DNRED.

20. DGSE : Dış güvenlik genel müdürlüğü • 2 Nisan 1982 tarihli ve 82-306 sayılı Kararname ile kurulmuştur ; Fransa’nın dış servisini oluşturur ve örtülü faaliyet kapasitesine sahiptir.

21. DPSD : Savunmanın korunması ve güvenliği müdürlüğü • 20 Kasım 1981 tarihli ve 81-1041 sayılı Kararname ile kurulmuştur ; savunma personeli ve tesislerinin korunması, milli savunma sırlarının korunması, Fransa’nın ekonomik ve Bilimsel zenginliğinin korunması, silah satışlarının gözlemlenmesine katılmak ve Fransız güçlerinin dış operasyonlarda korunması ile yükümlüdür

22. DRM : Askeri istihbarat müdürlüğü • Askeri kuvvetlerin ihtiyaç duyabileceği askeri istihbaratı toplama ve analiz etme amacıyla 16 Haziran 1992 tarihli ve 92-523 sayılı Kararname ile kurulmuştur.

23. DCRI : İç istihbarat merkezi müdürlüğü • Tek Fransız iç istihbarat servisidir • 27 Haziran 2008 tarihli ve 2008-609 sayılı Kararname

24. Servis, birbirini tamamlayan beş misyona sahiptir : • karşı casusluk • terörizm ile mücadele • Fransa’nın ekonomik ve bilimsel zenginliğinin korunması, • şiddetli yıkıcılık ile mücadele • aynı zamanda, Devlet güvenliğini tehdit edebilecek elektronik ve radyo elektrik iletişimleri gözetlemeye katılmaktadır.

25. Gümrük istihbaratı ve anketleri milli müdürlüğü : DNRED • Gümrük ihlalleri ile mücadele(kaçakçılık, sahtecilik…). • Tracfin : Yasadışı finansal döngülere ilişkin istihbaratın değerlendirilmesi ve bunlara karşı eylem • 6 Aralık 2006 tarihli ve 2006-1541 sayılı Kararname • Bu servis, kara para aklama ile mücadele etmektedir.

26. DPR, istihbarat servislerini kontrol etmeyip, « özel servislerin genel faaliyetini ve araçlarının» takibini gerçekleştirmektedir. • bütçe, genel faaliyet ve istihbarat servislerinin örgütlenmesi ile ilgili « değerlendirme unsurları »

27. Bilgiler, şunları içeremez : • 27 Aralık 2001 tarihli ve 2001-456 DC sayılı Anayasa Konseyi kararı uyarınca, istihbarat servislerinin operasyonel faaliyetleri • operasyonel faaliyetler ve bunların finansmanı hakkında yukarıda belirtilen nedenler çerçevesinde kamu makamları tarafından verilen talimatlar.

28. İstihbarat konusunda, yetkili yabancı servisler ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği. • «iletilmeleri halinde anonimliğe, güvenliğe ve ilgili servisler ile bir bağlantısı olan veya olmayan bir kişinin hayatına zarar verebilecek olan bilgiler ile istihbarata özgü bilgi edinme yöntemleri »

29. İstihbarat konusu ile yetkili Parlamento Heyeti’nin ifade alma yetkisi, Başbakan, yetkili Bakanlar, Ulusal Savunma ve Güvenlik Genel Sekreteri ve servis müdürleri ile sınırlıdır.

30. Ulusal meclis Yönetmeliğinin 45. maddesi,parlamenterlerin bir hükümet üyesini dinleyebilmeleri yetkisini vermektedir. • 17 Kasım 1958 tarihli Kararnamenin5 mükerrer maddesi, « özel ya da daimi bir komisyon, ifadesine başvurulmasını gerekli gördüğü herkesi çağırabilir, bu konudaki saklı durumlar ise, bir yandan, gizli nitelikteki ve milli güvenliği, dış işlerini, Devletin iç ve dış güvenliğini ilgilendiren konular, diğer yandan ise,yargı erki ile diğer erklerin ayrılığı ilkesine saygıdır» demektedir.

31. Fiilen, 2007 tarihli Kanun, DPR’ye hiçbir yeni yetki kazandırmamıştır. En azından, parlamenterlerin gizli nitelik taşıyan konular ile ilgili sınırlamayı aşmalarını sağlamaktadır. Buna karşılık, parlamenterlerin ifade alma yetkisini sınırlayan hükümlerin anayasaya uygunluğu konusunda kendi kendimizi sorgulama hakkını kendimizde görüyoruz.

32. Milletvekili Alain Marsaud, 5 Aralık 2012 tarihli oturumda: « 2007 tarihli iktidar gücü, konusundan emin olamadığımız bir heyet oluşturmuştur : kontrol yok, belki takip denilebilir.Burada, aranızdan bazıları, kendilerini tatmin olmuş gibi gösterdiler. En azından, istihbarat servislerinin bütçesini inceleme ve bu servislerin yetkilileri ile biraz görüşebilmeye imkan verdi diyelim »

33. Parlamenter denetim yalnızca yürütme erkine yöneliktir. • Zayıf raporlar: 2008-2009 dönemi için faaliyet raporu beş sayfaydı, 2010’da bir sayfa ve 2011’de ise iki sayfaydı.

34. Fransa’da, istihbarat faaliyetlerinin parlamento tarafından denetimi yoktur. Olası denetim sapmalarını engellemek için her türlü hukuki ve politik araç kullanılarak bir heyet kurulmuştur. Ancak, DPR üyesi parlamenterlerin, bu kuralları kabul ettikleri, bunların gelişimi amacıyla dönüştürmeye çalışmadıkları, bunları kesinlikle kınamamayı istedikleri görünüyor.

35. İstihbarat servislerine uygulanabilir hukuki çerçeveyi değerlendirme misyonu • Jean-Jacques Urvoas, Yasama Komisyonu Başkanı

36. üç tamamlayıcı alan : servislerin yararlanacakları hukuki araçlar, öngörülen denetimler ve bu özel idarelerin örgütlenmesi. • istihbarat faaliyetlerinin hukuki çerçevesi ve denetimi üzerine genel değerlendirme

37. Merah Olayı, Mart 2012

38. 36 teklif: özellikle, istihbarat servislerinin parlamenter denetiminin güçlendirilmesi, koordinasyon bakımından Cumhurbaşkanı ile Başbakan’ın yetkilerinin dengelenmesi, istihbarat faaliyetlerinin hukuki bir çerçevesinin kabulü.

39. Üç tamamlayıcı denetim tipi : • istihbarat servisleri üzerinde, yürütme erki tarafından gerçekleştirilen bir iç denetim, • sorumluluğa ilişkin bir dış denetim (istihbarat konusunda, istihbarat servislerinin değil, yürütme erkinin eylemlerinin parlamenter denetimi) • Özel soruşturma araçlarının uygulanmasına izin vermek ve denetlemek amacıyla, dış yasallık ve orantılılık denetimi

40. Eylül 2012 ve Şubat 2013 arasında, parlamenterler kamuya kapalı olarak 63 kişiyi dinlediler : istihbarat faaliyetlerini öğrenme durumundaki eski politik yetkililer (Başbakanlar, İç işleri ve Dış işleri Bakanları, müsteşarlar) ; eski ve mevcut servis yetkilileri, Fransız ve yabancı uzmanlar. Misyon, aynı zamanda Marsilya’ya,Nantes ve Kanada’ya da gitmiş, olup, tüm valiliklere bir soru formu göndermiştir.

41. Jean-Jacques Urvoas kısmi sonuçlar: "Sonuç olarak, çalışmalarımız, çeşitli kontrol mekanizmaları (iç, dış ve parlamenter) öngören, istihbarat faaliyetleri ile ilgili bir kanunun kabulü lehinde talepte bulunulmasına imkân vermelidir. Benzer şekilde, Başbakanın, istihbarat servislerinin koordinasyonu konusunda maruz kaldığı zayıf durumdan çıkarılması için en iyi araçları araştırıyoruz. Buna ek olarak, Misyonumuz, özellikle iç istihbaratın (çeşitli bileşenleri ile birlikte), ayrıca dış istihbarat ve savunmanın örgütlenmesinin incelenmesi konusuna özel bir önem vermiştir. Son olarak, istihbarat kültürünün ve ekonomik istihbarat kültürünün yaygınlaştırılması teması üzerinde vurgu yapmak istedik "