การประเมินค่าทางสิ่งแวดล้อม (Environmental Economic Valuation)

การประเมินค่าทางสิ่งแวดล้อม(Environmental Economic Valuation) 22 กุมภาพันธ์ 2552 ผศ.ดร.ศศิธร สุวรรณเทพ ศศิธร สุวรรณเทพ

ลักษณะสินค้าและบริการสิ่งแวดล้อมลักษณะสินค้าและบริการสิ่งแวดล้อม • สินค้าและบริการทางสิ่งแวดล้อมเป็นถือว่าเป็นสินค้าที่ไม่มีตลาด • จึงไม่ทราบมูลค่าที่แท้จริงของสิ่งแวดล้อม • มีลักษณะเป็นสินค้าที่เป็นเจ้าของร่วมกัน ทุกคนมีสิทธิ์เข้าใช้ประโยชน์ และไม่สามารถกีดกันผู้อื่นได้ • ดังนั้น เมื่อรัฐบาลจะวางนโยบายที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม ทำให้เกิดปัญหาในการตัดสินใจ ศศิธร สุวรรณเทพ

ค่าทางเศรษฐกิจด้านสิ่งแวดล้อมค่าทางเศรษฐกิจด้านสิ่งแวดล้อม • นักเศรษฐศาสตร์สิ่งแวดล้อมสำนักลอนดอน ได้นำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับการประเมินค่าทางสิ่งแวดล้อม • แนวคิด “ค่าทางเศรษฐกิจทั้งหมด”(Total Economic Value: TEV) ศศิธร สุวรรณเทพ

ค่าทางเศรษฐกิจทั้งหมด (Total Economic Valuation: TEV) ค่าสำหรับการไม่ใช้สอย (Non use value) ค่าสำหรับการใช้สอย (Use Value) ค่าใช้สอยโดยตรง (Direct use value) ค่าใช้สอยในอนาคต (Optional use value) ค่าใช้สอยโดยอ้อม (Indirect use value) คุณค่าคงอยู่ (Existence values) คุณค่าที่เป็นมรดก (Bequest value) ศศิธร สุวรรณเทพ

ค่าทางเศรษฐกิจด้านสิ่งแวดล้อมค่าทางเศรษฐกิจด้านสิ่งแวดล้อม • ค่าใช้สอยโดยตรง: ค่าที่เกิดจากการทำธุรกิจหรือเกิดจากผลผลิตโดยตรง เช่น รายได้จากการทำป่าไม้ รายได้จากการขายปลา เป็นต้น • ค่าใช้สอยโดยอ้อม: ผลประโยชน์ทางอ้อมที่เกิดจากการมีทรัพยากรดังกล่าว เช่น ป่าไม้ให้ผลประโยชน์ทางอ้อมคือ การพักผ่อน ศศิธร สุวรรณเทพ

ค่าทางเศรษฐกิจด้านสิ่งแวดล้อมค่าทางเศรษฐกิจด้านสิ่งแวดล้อม • ค่าใช้สอยสำหรับอนาคต: เป็นการคงประโยชน์เอาไว้เพื่อใช้ในอนาคต ไม่ใช่เพื่อประโยชน์เชิงธุรกิจ แต่เป็นเพื่ออนุรักษ์ • คุณค่าคงอยู่: เป็นการมองคุณค่าของการดำรงอยู่ของธรรมชาติ เป็นการเคารพสิทธิของสิ่งมีชีวิตอื่นๆที่ไม่ใช่มนุษย์ เพื่อให้ระบบนิเวศยังดำรงอยู่ • คุณค่าที่เป็นมรดก: เป็นการมองคุณค่าทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมไว้เพื่อลูกหลานในอนาคต เพื่อเป็นมรดกให้แก่ชนในอนาคต ศศิธร สุวรรณเทพ

เทคนิคที่ใช้ในการประเมินค่าสิ่งแวดล้อมเทคนิคที่ใช้ในการประเมินค่าสิ่งแวดล้อม หลักในการประเมินค่าสิ่งแวดล้อมจะพิจารณาจาก • Revealed Preference Methods เป็นการพิจารณาพฤติกรรมของปัจเจกชน โดยสังเกตจากพฤติกรรมในการเลือกซื้อสินค้าอย่างไร และนำมาสัมพันธ์กับคุณภาพสิ่งแวดล้อม โดยใช้ข้อมูลข้างเคียงผลที่เปิดเผยออกมาจะแสดงถึงความชอบที่มีต่อสิ่งแวดล้อม ศศิธร สุวรรณเทพ

เทคนิคที่ใช้ในการประเมินค่าสิ่งแวดล้อมเทคนิคที่ใช้ในการประเมินค่าสิ่งแวดล้อม • Expressed Preference Methods: เป็นการสอบถามบุคคลโดยตรง ว่ามีความชอบมากน้อยแค่ไหนเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม โดยให้แสดงออกมาอย่างเปิดเผยว่า สิ่งแวดล้อมนั้นๆมีค่ามากน้อยแค่ไหนสำหรับเขา และเขาเต็มใจจะจ่ายมากน้อยแค่ไหนเพื่อให้สิ่งแวดล้อมนั้นคงอยู่ ศศิธร สุวรรณเทพ

หลักการวิเคราะห์สิ่งแวดล้อมหลักการวิเคราะห์สิ่งแวดล้อม • การวิเคราะห์ผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม (Environmental Impact Assessment: EIA) • การวิเคราะห์ผลกระทบทางเศรษฐกิจ (Economic Impact Analysis) • การวิเคราะห์ผลกระทบของมาตรการควบคุมทางสิ่งแวดล้อม (Regulatory Impact Analysis: RIA) • การวิเคราะห์ประสิทธิผล (Cost-effective Analysis) ศศิธร สุวรรณเทพ

หลักการวิเคราะห์สิ่งแวดล้อมหลักการวิเคราะห์สิ่งแวดล้อม • การประเมินความเสียหายทางสิ่งแวดล้อม (Environmental Damage Assessment) • การวิเคราะห์ต้นทุน ผลประโยชน์ (Cost Benefit Analysis) • การวิเคราะห์ความเสี่ยง (Risk Analysis) ศศิธร สุวรรณเทพ

การวิเคราะห์ผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม (Environmental Impact Assessment: EIA) • การพิจารณาว่า นโยบายหรือโครงการที่นำเสนอมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างไรบ้าง คุณภาพของสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงหรือไม่ อย่างไร พร้อมทั้งนำเสนอทางออกที่จะแก้ปัญหา ศศิธร สุวรรณเทพ

การวิเคราะห์ผลกระทบทางเศรษฐกิจ (Economic Impact Analysis) • เป็นการมองว่า การตัดสินใจบางอย่าง เช่น การออกกฎหมายทางสิ่งแวดล้อม จะมีผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจอย่างไร เพราะบางครั้งนโยบายที่เข้มงวดอาจทำเศรษฐกิจ หยุดชะงัก เช่น สหรัฐอเมริกาไม่ยอมให้สัตยาบันใน Kyoto Protocol เพราะเกรงว่าจะทำให้ภาคอุตสาหกรรมหยุดชะงัก ศศิธร สุวรรณเทพ

การวิเคราะห์ผลกระทบของมาตรการควบคุมทางสิ่งแวดล้อม (Regulatory Impact Analysis: RIA) • เป็นการพิจารณามาตรการที่ควบคุมที่จะนำมาใช้ ก่อให้เกิดต้นทุน หรือผลประโยชน์อย่างไร เช่น ถ้ารัฐบาลต้องการนำเสนอให้ยกเลิกการใช้ CFC รัฐบาลต้องแสดงให้เห็นว่า การใช้สารทดแทนตัวใหม่จะเพิ่มต้นทุนการผลิตหรือไม่ และประโยชน์ที่ได้รับจากการลดการใช้สาร CFC คืออะไร ศศิธร สุวรรณเทพ

การวิเคราะห์ประสิทธิผล (Cost-effective Analysis) • การวิเคราะห์วิธีนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อแสดงให้เห็นว่า ถ้าเราต้องการบรรลุเป้าหมายในการสร้างคุณภาพสิ่งแวดล้อม เราจะมีแนวทางกี่แบบ แบบใดที่เสียค่าใช้จ่ายต่ำสุด เช่น ถ้าเราต้องการลดการปล่อย Greenhouse gas เราสามารถทำได้หลายวิธีเช่น • การกำหนดมาตรฐานเครื่องยนต์ • การใช้พลังงานทางเลือก ศศิธร สุวรรณเทพ

การประเมินความเสียหายทางสิ่งแวดล้อม (Environmental Damage Assessment) • การประเมินความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่สิ่งแวดล้อม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้ที่ก่อความเสียหายให้เกิดขึ้นแก่สิ่งแวดล้อมจะต้องจ่ายค่าชดเชยตามค่าที่ประเมินได้ เช่น การปล่อยน้ำเสียลงทะเลสาบ ทำให้ประชาชนไม่สามารถใช้ทะเลสาบได้ ไม่สามารถพักผ่อนหย่อนใจ หรือประกอบอาชีพได้ ผู้ปล่อยน้ำเสียต้องชดใช้ค่าเสียหายดังกล่าว โดยตั้งอยู่บนฐานของการฟื้นฟูให้กลับสู่สภาพเดิม ศศิธร สุวรรณเทพ

การวิเคราะห์ต้นทุน ผลประโยชน์(Cost Benefit Analysis) • เป็นเครื่องมือช่วยในการตัดสินใจของรัฐบาล โดยการนำผลประโยชน์ที่เกิดจากการออกนโยบาย มาเปรียบเทียบกับต้นทุนที่เกิดขึ้นจากการดำเนินนโยบายดังกล่าว เช่น การสร้างเขื่อน กลุ่มผู้สนับสนุนจะพูดถึงเฉพาะผลประโยชน์ที่เกิดจากเขื่อน (ประโยชน์จากการผลิตกระแสไฟฟ้า ประโยชน์ด้านการชลประทาน เป็นต้น) ผู้คัดค้านจะกล่าวเฉพาะต้นทุน (การสูญเสียผืนป่า ความหลากหลายทางชีวภาพ เป็นต้น) ศศิธร สุวรรณเทพ

การวิเคราะห์ความเสี่ยง (Risk Analysis) • เนื่องจากเราไม่ทราบแน่นอนว่าจะเกิดอะไรบ้างในอนาคต ทั้งในแง่ของต้นทุน และผลประโยชน์ สิ่งที่เรามีคือข้อมูลที่เป็นปัจจุบัน ดังนั้นผู้ทำนโยบายต้องพยายามที่จะหาแนวทางเพื่อลดความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต ซึ่งจะครอบคลุมการประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment) และการจัดการความเสี่ยง (Risk Management) เพื่อให้โอกาสที่จะเกิดความผิดพลาดหรือเสียหายน้อยที่สุด ดังนั้น ถ้าหากเรามีสถานการณ์ที่ไม่แน่นอนสูงมาก เราควรยึดหลักหลีกเลี่ยงความเสี่ยง (Risk Aversion) ศศิธร สุวรรณเทพ

สรุป • ในการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม ผู้วางนโยบายจำเป็นต้องมีข้อมูลข่าวสารครบถ้วน เพื่อที่จะสามารถนำมาประกอบพิจารณาทางเลือกนโยบาย โดยใช้หลักเกณฑ์ที่ได้กล่าวข้างต้น เพื่อให้นโยบายดังกล่าวเกิดประสิทธิภาพมากที่สุด ศศิธร สุวรรณเทพ

การประเมินค่าทางสิ่งแวดล้อม (Environmental Economic Valuation)