Download
1 / 22
590 likes | 1.12k Views
Buddyzm. O Wyznaniu . Buddyzm (inna nazwa to: sanskr . Buddha Dharma; pāli . Buddha Dhamma – "Nauka Przebudzonego") – system filozoficzno-etyczny uznawany przez wielu ludzi za religię, rzadziej za psychologię. Założycielem i twórcą jego podstawowych założeń był żyjący od około
E N D
O Wyznaniu. Buddyzm (inna nazwa to: sanskr. Buddha Dharma; pāli. Buddha Dhamma – "Nauka Przebudzonego") – system filozoficzno-etyczny uznawany przez wielu ludzi za religię, rzadziej za psychologię. Założycielem i twórcą jego podstawowych założeń był żyjący od około 560 do 480 roku p.n.e. SiddhārthaGautama(pāli. SiddhatthaGotama), syn księcia z rodu Śākyów, władcy jednego z państw-miast w północnych Indiach. Jako religia buddyzm zalicza się do religii dharmicznych oraz do religii nieteistycznych.
Podstawowe założenia buddyzmu wyłożone są w Czterech Szlachetnych Prawdach. # Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu (pāli. dukkha ariya sacca; sanskr. arya duhkha satya) - "Narodziny są cierpieniem, starzenie się jest cierpieniem, śmierć jest cierpieniem. Smutek, lament, ból, zgryzota i rozpacz są cierpieniem. Towarzystwo nielubianych jest cierpieniem, rozłąka z ukochanymi jest cierpieniem. Niemoc uzyskania tego co się chce jest cierpieniem Po krótce pięć skupisk istnienia związanych z przywiązaniem jest cierpieniem." # Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia (pāli. dukkha samudayo ariya sacca; sanskr. arya samudaya satya) – przyczyną cierpienia jest pragnienie # Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia (pāli. dukkha nirodho ariya sacca; sanskr. arya nirodha satya) – ustanie cierpienia to całkowite zaniknięcie i ustanie, wyrzeczenie się, zaniechanie, wyzwolenie, puszczenie pragnienia. # Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia (pāli. dukkha nirodha gāmini paṭipadā ariya sacca; sanskr. arya mārga satya) – drogą do ustania cierpienia jest Szlachetna Ośmiostopniowa Ścieżka – właściwy pogląd, właściwe postanowienie, właściwa mowa, właściwe działanie, właściwy żywot, właściwe dążenie, właściwe skupienie, właściwa medytacja.
Buddyzm przyjmuje, że u podłoża wszystkiego tkwi odwieczna pustka: śunjata, a świat stanowi dynamiczny układ nieustannie zmieniających się elementów, dharm, które nie istnieją same z siebie, lecz pojawiają się we wzajemnych momentalnych powiązaniach uwarunkowanych przez to, co je poprzedza, i zarazem warunkujących to, co po nich następuje (tzw. Prawo Współzależnego Powstawania sformułowane przez Buddę). Podobną strukturę ma według buddyzmu osobowość ludzka, dlatego odrzuca on istnienie substancjalnej, trwałej duszy - głosi równocześnie zasadę absolutnej odpowiedzialności za popełnione czyny (tzw. prawo karmana), która trwa tak długo, jak długo człowiek tkwi w kręgu wcieleń. Wyzwalające oświecenie osiąga się bez zbawczej interwencji jakiejkolwiek instancji zewnętrznej, wyłącznie wysiłkiem własnym, odsłaniając i aktualizując tkwiące w samym sobie dyspozycje (każde stworzenie ma według buddyzmu naturę Buddy).
Słowo "buddyzm" zostało stworzone przez zachodnich uczonych stosunkowo niedawno. Wcześniej na Wschodzie używane były nazwy dharma, sasana lub buddhasasana. Słowo "buddha", używane obecnie w odniesieniu do Siddhārthy Gautamy, w sanskrycie i pāli oznacza dosłownie "przebudzony". Takie imię obrał Siddhārtha Gautama, kiedy zaczął głosić swoje nauki. Po śmierci Buddy, w ciągu pięciu wieków, nauki te rozprzestrzeniły się z subkontynentu indyjskiego na centralną, południowo-wschodnią i wschodnią Azję. Buddyzm od początku swojego istnienia był religią o bardzo luźnej strukturze, zarówno od strony organizacyjnej, jak i doktrynalnej. W trakcie rozwoju historycznego powstały liczne jego odmiany i szkoły, które zazwyczaj (choć nie zawsze) nawzajem się tolerowały, a nawet wspierały. Współcześnie buddyzm dzieli się na trzy tradycje: Theravāda (sanskr. Sthaviravāda), Mahāyāna i Wadżrajana, przy czym ta ostatnia jest częścią mahajany.
Wyróżnia się cztery historyczne formy buddyzmu: 1) buddyzm pierwotny (trudny do zrekonstruowania z powodu braku dzieł własnych jego twórcy, najwierniej przekazany w kazaniach Buddy spisanych przez jego uczniów), 2) buddyzm hinajana (początek n.e. jego wykład zawarty jest w kanonie palijskim), 3) buddyzm mahajana (również początek n.e. istnieje w wielu odmianach, m.in.: lamaizm, zen), 4) buddyzm mantrajana albo buddyzm tantryczny (ok. V w. n.e.; tantra, wadźrajana).
O Bogu . Buddyści nie czczą Boga jako absolutu. Budda twierdził, że roztrząsanie tej kwestii jest zbędne na drodze do szczęścia. Osoby niezwiązane z tą religią często sądzą, że buddyści czczą Buddę. Tymczasem Siddhartha Gautama nigdy nie twierdził, że jest bogiem. Uważa się go raczej za osobę, której udało się osiągnąć cel dążeń wszystkich buddystów, a mianowicie duchowe oświecenie prowadzące do wyzwolenia z nieustannego cyklu narodzin i śmierci.
Księga Świeta . Zbiór świętych ksiąg określany jest mianem Tipitaka czyli Trójkosz lub Trzy Kosze. Tradycja podaje iż teksty w nim zawarte zostały zebrane na I soborze buddyjskim w Rajagriha ok. roku 486 p.n.e. tam to zebrano ustne nauki Buddy zapamiętane przez jego uczniów. Początkowo były przekazywane ustnie aż do 100 roku gdy to na Sri Lance król Vattagamani każe go spisać. Tipitaka jest spisana w języku Pali.
Obecnie Tipitaka składa się z: * Vinaya Pitaka - zbiór klasztornej dyscypliny * Sutta Pitaka - zbiór sutt czyli tekstów-mów Buddy * Abhidhamma Pitaka - zbiór tekstów dotyczących wyższej nauki W skład Tipitaki wchodzą także teksty pozakanoniczne w zależności od kraju: *Birma - Milindapañha (Pytania Króla Milindy) * Tajlandia - Nettippakarana (Komentarze) i Petakopadesa (Instrukcje Dotyczące Tipitaki) Za święte uznawane są także teksty nie wchodzące w skład Tipitaki i napisane znacznie później, jednak Tipitaki dotyczące. Są to: * Komentarze np.Samantapasadika (Buddhaghosa; V wiek) *Subkomentarze np .Vajirabuddhi-tika (Vajirabuddhi; XI - XII wiek) *Quasi-kanoniczne teksty np . Nettipakarana i Petakopadesa (Mahakaccayana?; około I wieku?) * Kroniki i historyczne sprawozdania: np . o Dipavamsa (autor nieznany; po IV wieku). "Kronika Wyspy." *Żywoty Buddy np. Jinalankara (Buddharakkhita; XII wiek). *Przeróżne - niesklasyfikowane np. Vimuttimagga (Upatissa; I wiek). "Ścieżka Wolności."
Buddyzm Mahajana W skład świętych tekstów buddyzmu mahajany wchodzą liczne sutry mahajany .W odróżnieniu od tekstów Kanonu Palijskiego są spisane w sanskrycie Buddyzm tybetański Buddyzm tybetański za święte uznaje wszystkie teksty z Kanonu Palijskiego, a także sutry i siastry mahajany i teksty tantryczne. Tybetańczycy stworzyli także ogromny zbiór komentarzy do sutr i siastr, a także rozliczne teksty zawierające opisy praktyk. Każdy z tekstów zawierających odniesienia do Buddy, Dharmy i Sanghi jest traktowany jako święty.
Symbole religijne. "Koło Dharmy" – najczęściej spotykany buddyjski symbol KwiatLotosu
Obyczajowość Medytacjastanowi przede wszystkim pewną indywidualną praktyką, której fundament to medytacja i zachowywanie podstawowych zasad etycznych: majtri (współczucia i przyjaznego nastawienia wobec wszystkich istot), ahinsy (nieczynienia krzywdy żadnej z nich), karuny (miłosierdzia) - rytuał i kult nie grają w nim roli pierwszoplanowej.Nie istnieje też jakaś specjalna forma przyjęcia owej religii - buddystą staje się ten, kto podzielając wiarę w Cztery Szlachetne Prawdy zaczyna dążyć do wyzwolenia. W niektórych tradycjach nawrócenie na buddyzm łączy się z wypowiedzeniem formuły przyjęcia schronienia w tzw. trzech klejnotach buddyzmu: w Buddzie, Dharmie, czyli jego nauce, i Sandze, czyli wspólnocie wyznawców.
Wymiary buddyjskie #Wymiar obrzędowo-rytualny – w buddyzmie występują rytuały, takie jak golenie głowy przy przystąpieniu do klasztoru, comiesięczne recytowanie Zbioru Reguł Zakonnych, palenie kadzideł, ofiarowywanie kwiatów, pokłony. # Wymiar doświadczeniowo-emocjonalny – centralne znaczenie w buddyzmie ma samodoskonalenie się i dążenie do oświecenia; aspektem emocjonalnym może być tutaj rozwój współczucia. Narzędziem ku temu celowi jest medytacja. # Wymiar narracyjno-mityczny – występują mity związane z życiem Buddy i czynionymi przez niego cudami. Nieraz pojawiają się w nich bogowie i istoty nadprzyrodzone. # Wymiar doktrynalno-filozoficzny – pojęcia takie jak Cztery Szlachetne Prawdy, sunjata, karma, reinkarnacja składają się na doktrynę buddyjską. W ciągu wieków powstało również wiele buddyjskich traktatów filozoficznych. # Wymiar etyczno-prawny – buddyści wyznają zasadę niekrzywdzenia (ahimsa) i starają się szanować wszelkie życie (nie tylko ludzkie). # Wymiar społeczno-instytucjonalny – mnisi gromadzą się w zakonach (sangha). Nie ma jednak centralnej buddyjskiej instytucji, ani głównego przywódcy, a decyzje, zgodnie z zaleceniami Buddy, mają być podejmowane poprzez konsensus. # Wymiar materialny – istnieją klasztory buddyjskie, a także buddyjskie dzieła sztuki, takie jak posągi i rzeźby Buddy.
Rozmieszczenie Dane na temat liczebności buddystów na świecie są mocno rozbieżne — w zależności od źródeł podawane są liczby od 230 do 500 milionów (dane o buddystach w niektórych krajach, na przykład w Polsce, są niedostępne). Przyjmuje się, że społeczność buddystów liczy 376 milionów wyznawców, co daje buddyzmowi piąte miejsce wśród najliczebniejszych religii świata po chrześcijaństwie, islamie, hinduizmie i tradycyjnej, ludowej religii chińskiej. Dominuje w Nepalu, Laosie, Bhutanie, Tajlandii, Birmie, Kambodży, Sri Lance. Wielu buddystów mieszka też w Chinach, Japonii, Korei Południowej, Wietnamie, Mongolii, Indonezji, Malezji oraz na obszarze Federacji Rosyjskiej. Niewielkie gminy buddyjskie znajdują się w Europie. W Indiach, swojej ojczyźnie buddyzm, który już wcześniej przeżywał okresy kryzysu, upadł po najazdach muzułmańskich plemion turecko-afgańskich w XI-XIII w. Dziś jest tam niemal nieobecny (wyznaje go ok. 3 800 tys., tj. 0,7% mieszkańców).
Tybetańskie Koło Życia, na którym tradycyjnie zaznaczane jest Sześć Światów
