Socjo -behawioryzm

1. Socjo-behawioryzm Albert Bandura i Rotter

2. Na początku lat 60. zaproponował swą wersję behawioryzmu, którą początkowo zdefiniował jako socjo - behawioryzm, ale później nazwał ujęciem społeczno- poznawczym (Bandura, 1986).

3. ALBERT BANDURA (1925 - )

4. http://www.youtube.com/watch?v=lCETgT_Xfzg&feature=related

5. Behawioryzm społeczno - poznawczy Podejście Alberta Bandury pozostało nadal behawiorystyczne, gdyż • koncentrował się na obserwowaniu zachowania ludzi w różnych interakcjach. • kładł nacisk na znaczenia wzmocnień zastępczych w uczeniu się i modyfikowaniu zachowania. • Nie wykorzystywał introspekcji Ale • Możemy uczyć się obserwując zachowania innych ludzi, i widząc konsekwencje ich zachowania. • Bandura podkreślał, że procesy myślowe wpływają na interpretację wzmocnień. Takie procesy, jak przekonania, oczekiwania i instrukcje

6. Bandura: wzmocnienie zastępcze • uczenie się może zachodzić nie tylko poprzez osobiste doświadczanie wzmocnienialecz także przez obserwowanie zachowania innych ludzi ( przykład) i jego następstw. • „modelowanie” to obserwowanie zachowania innych ludzi i wzorowanie własnego zachowania na ich zachowaniu.

7. Wzmocnienia • Wzmocnienie wg Pawłowa bodziec  reakcja własna • Wzmocnienie wg. Skinnera Reakcja własna  wzmocnienie • Wzmocnienie wg Bandury obserwacja reakcji innego  procesy myślowe  wzmocnienie zastępcze

8. Cechy modeli • Bandura przeprowadził rozległe badania nad cechami modelów wpływających na ludzkie zachowanie. Jesteśmy skłonni naśladować zachowanie: • osób tej samej płci i w tym samym wieku, • rówieśnikach, którzy rozwiązują problemy podobne do naszych • modele cieszące się wysokim statusem i prestiżem. • Proste zachowania są częściej naśladowane niż zachowania o wysokim stopniu złożoności. • Wrogie i agresywne zachowania są na ogół częściej naśladowane przez dzieci (Bandura, 1986). • Modele z życia rodzinnego, sąsiedztwa, szkoły. • Modele w środkach masowego przekazu

9. Zmiana zachowania przez modelowanie Do zmiany zachowania wykorzystywane są techniki modelowania, pole- gające na tym, że badanym każe się obserwować modela w sytuacji, która zwykle wywołuje w nich pewien lęk. Na przykład dzieci, które boją się psów, obserwują z pewnej odległości, jak model ( dziecko w ich wieku) • zbliża się do psa w kojcu, • próbuje dotknąć psa , wreszcie • głaszcze psa przez drążki kojca, a następnie • wchodzi do kojca, żeby bawić się z psem. W rezultacie uczenia się przez obserwację można zredukować strach dziecka przed psami.

10. Terapia społeczno - behawioralna • Prace Bandury zostały zaadaptowane do programów radiowych i telewizyjnych, które mają przedstawiać przykłady właściwego zachowania w kontekście rozwiązywania społecznych i ogólnonarodowych problemów, takich jak • ograniczenie liczby niechcianych ciąż, • powstrzymanie rozprzestrzeniania się AIDS • propagowanie umiejętności czytania i pisania. • Programy te opierają się na fikcyjnych postaciach pełniących funkcję modeli dla słuchaczy i widzów, którzy naśladując ich, mają zmienić swoje zachowanie. • Badania nad skutecznością programów telewizyjnych i radiowych tego typu wykazały znaczny wzrost takich pożądanych zachowań, • jak uprawianie bezpiecznego seksu, • planowanie rodziny i • podniesienie statusu kobiet (Smith, 2002a).

11. Bandura: Poczucie skuteczności To poczucie szacunku do siebie i własnej kompetencji w zmaganiach problemami życiowymi.

12. Skutki poczucie własnej skuteczności • Badania Bandury pokazały, że przekonanie o własnym poziomie skutecznościwpływa na wiele aspektów naszego życia. Na przykład • ludzie o wysokim poczuciu skuteczności na ogół • otrzymują lepsze stopnie, • rozważają więcej możliwych dróg kariery, • odnoszą większe sukcesy w pracy, • wyznaczają sobie wyższe cele osobiste i • cieszą się lepszym zdrowiem fizycznym i psychicznym • Ludzie o niskim poczuciu skuteczności • odczuwają bezradność, nawet beznadziejność w radzeniu sobie, i • uważają, że jedynie w niewielkim stopniu mogą wpłynąć na sytuacje, • Gdy napotkają na swej drodze problemy, jeśli nie powiodą się pierwsze próby ich rozwiązania zwykle poddają się • Są przekonani, że mają niewielką kontrolę nad swoim losem lub nie mają jej wcale. • Ogólnie biorąc, stwierdzono, że • mężczyźni mają wyższe poczucie skuteczności. • Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet poczucie skuteczności osiąga apogeum w wieku średnim i spada po 60. roku życia.

13. Grupowe poczucie skuteczności • Bandura stwierdził także, że grupy rozwijają pewien poziom zbiorowej skuteczności, który wpływa na wykonanie różnych zadań. • Badania nad rozmaitymi grupami, jak np. drużyny sportowe, oddziały przedsiębiorstw, jednostki wojskowe, miejskie wspólnoty sąsiedzkie czy grupy działaczy politycznych • wykazały, że • "im silniejsza spostrzegana skuteczność zbiorowa, • tym wyższe są aspiracje grupy i • motywacyjne zaangażowanie w jej przedsięwzięcia, • tym silniejsza jej wytrwałość w obliczu przeszkód i niepowodzeń, • tym wyższe morale i elastyczność po zadziałaniu stresorów oraz • tym większe osiągnięcia pod względem wykonania zadań" (Bandura, 2001, s. 14).

14. JULIAN ROTTER (1916-)

15. Rotter krytykował Skinnera za badanie ludzi w izolacji, przekonując, że zachowań uczymy się przede wszystkim za pośrednictwem doświadczeń społecznych. Badał więc ludzi wyłącznie w interakcjach społecznych. co jest typowe dla ruchu behawiorystycznego badania laboratoryjne Rottera były ścisłe i dobrze kontrolowane.

16. Oczekiwania i wartości Rotter nakreślił cztery zasady rządzące następstwami behawioralnymi (Rotter, 1982). • Tworzymy subiektywne oczekiwania dotyczące skutków naszych zachowania odnośnie liczby i rodzaju wzmocnień, jakie po nich nastąpią. • Szacujemy prawdopodobieństwo, że zachowywanie doprowadzi do konkretnego wzmocnienia, • Przypisujemy różne wartości poszczególnym wzmocnieniom i oceniamy ich względną wartość w różnych sytuacjach. • to samo wzmocnienie może mieć różną wartość dla poszczególnych osób. zachowanie  oczekiwania i wartości  wzmocnienie A zatem, zdaniem Rottera, subiektywne oczekiwania i wartości, które są wewnętrznymi stanami poznawczymi, determinują efekty oddziaływania różnych wzmocnień.

17. Umiejscowienie wzmocnień (kontroli) Umiejscowienie kontroli - koncepcja Rottera na temat źródeł wzmocnienia. Poczucie wewnętrznego umiejscowienia kontroli to przekonanie jednostki, że wzmocnienie zależy od jej zachowania; poczucie zewnętrznego umiejscowienia kontroli to przekonanie jednostki, że wzmocnienie zależy od sił zewnętrznych. Zachowanie  poczucie umiejscowienie kontroli  wzmocnienie

18. Skutki lokalizacji poczucia kontroli Przekonania dotyczące źródła kontroli wywierają różny wpływ na zachowanie. Badania Rottera ujawniły że • Według ludzi z poczuciem zewnętrznego umiejscowienia kontroli, ich własne zdolności i działania wywierają niewielki wpływ na otrzymywane wzmocnienia. Są przekonani o swej bezsilności w obliczu czynników zewnętrznych, podejmują minimalne próby zmiany lub polepszenia swojej sytuacji. • Natomiast ludzie z poczuciem wewnętrznego umiejscowienia kontroli uważają, że kierują swoim życiem i odpowiednio do tego się zachowują. Co więcej, ludzie z poczuciem wewnętrznego umiejscowienia kontroli są na ogół fizycznie i psychicznie zdrowsi, mają niższe ciśnienie krwi, mniej zawałów serca, mniejszy lęk i depresję oraz lepiej radzą sobie ze stresem. W szkole uzyskują lepsze stopnie i są przekonane, że mają większą wolność wyboru. Są bardziej popularne i sprawniejsze w relacjach społecznych i mają wyższe poczucie własnej wartości. Ponadto prace Rottera sugerują, że umiejscowienia kontroli uczymy się w dzieciństwie na podstawie zachowania rodziców i opiekunów. Rodzice osób z poczuciem wewnętrznego umiejscowienia kontroli są na ogół wspierający, hojnie udzielają pochwał za osiągnięcia (wzmocnienie pozytywne), konsekwentnie stosują dyscyplinę i nie mają autorytarnej postawy.

19. Rotter przeprowadzał eksperyment, w którym badani pracujący z zestawem kart mieli zgadywać, czy na odwrotnej stronie karty znajduje się kwadrat czy koło. Powiedziano im, że są oceniani pod względem zdolności spostrzegania pozazmysłowego. Gdy zakończyli zadanie z jednym zestawem kart, poproszono ich o ocenę, jak według ich przekonania powiedzie im się z następnym zestawem. Niektórzy badani informowali, że pójdzie im gorzej, ponieważ uważają, że trafne odpowiedzi w pierwszej próbie są jedynie kwestią szczęścia. Inni badani stwierdzili, że pójdzie im lepiej, ponieważ są przekonani, że trafne odpowiedzi w pierwszym zadaniu wynikają z ich umiejętności ESp, które, jak oczekują, w miarę ćwiczeń ulegną poprawie.

20. Przykładowe pozycje ze Skali I-E Rottera 1. Za wiele niepomyślnych rzeczy, jakie przytrafiają się ludziom w życiu, częściowo odpowiada pech. Nieszczęścia ludzi są wynikiem popełnianych przez nich błędów. 2. Jednym z głównych powodów, dla których wybuchają wojny, jest to, że ludzie są za mało aktywni politycznie. Zawsze będą wybuchać wojny, niezależnie od tego, jak usilnie ludzie będą starali się im zapobiec. 3. Na dłuższą metę ludzie zdobywają na tym świecie taki szacunek, na jaki zasługują, Niestety, wartość jednostki często pozostaje niezauważona, bez względu na to, jak bardzo się ten ktoś stara. 4. Pogląd, że nauczyciele są niesprawiedliwi dla uczniów, jest bzdurą. Większość uczniów nie zdaje sobie sprawy z tego, jak duży wpływ na ich stopnie mają przypadkowe okoliczności. 5. Bez odpowiedniego poparcia nie można być skutecznym przywódcą. Zdolni ludzie, którzy nie stali się przywódcami, nie wykorzystali swoich okazji. 6. Choćbym nie wiem jak się starał, niektórzy ludzie i tak nie będą mnie lubić. Ludzie, którzy nie potrafią wzbudzić w innych sympatii, nie umieją współpracować. Źródlo: J.B. Rotter, GeneralizedExpectancies for Internal v. External Control oj Reinforcement, .PsychologicalMonographs" 80,1966, s.11.

21. Pytanie ? • Czy Martin Seligman jest • Neo-behawiorystą? • Behawiorystą społeczno – poznawczym? • Kognitywistą?

22. Martin Seligman(1942 - …)

23. Seligman: wyuczona bezradność • W psychologii • termin oznaczający utrwalenie przekonań o braku związku przyczynowego między własnym działaniem (reakcją), a jego konsekwencjami (wzmocnieniem). • wpracy socjalnej • termin oznacza stan wyuczony, wytworzony przez narażenie na szkodliwe, nieprzyjemne sytuacje, w których nie ma możliwości ucieczki lub których nie da się uniknąć.

24. Eksperyment Seligmani Maier (1967) • Umieszczali psy w klatce tak, by nie mogły one uniknąćporażenia prądem elektrycznym ( około 150 psów w drugiej połowie 1960 r.). Po pewnym czasie i kilkunastu nieskutecznych próbach uniknięcia bólu psy kładły się na podłodze i biernie znosiły cierpienie. W warunkach pierwotnych (całkowity brak kontroli) wszystkie zwierzęta umierały z powodu apatii, odmawiania przyjęcia pokarmu. • W innej grupie badawczej wykazano, że część zwierzęta nie podejmują prób odzyskania kontroli nawet wtedy, gdy przeniesiono je do klatki, z której mogły łatwo uciec, przeskakując barierkę. Jednakże tylko 1/3 ucieka z klatek. • Nawet jeśli smutnego, depresyjnego psa siłą przeciągnięto przez przeszkodę w celu pokazania, że druga część jest bezpieczna, psy nie powtarzały tego zachowania samodzielnie.

26. Eksperyment Kurta Richtera (1957) • Szczur wrzucony do śliskiej kadzi z zimną wodą po kilkunastu minutach pływania w kółko tonie. Jeśli podsunie mu się kij tuż po rozpoczęciu tonięcia, tak że może się po nim wdrapać i wydostać z kadzi, to przy ponownym wrzuceniu pływa kilkadziesiąt godzin. Badacze odkryli, że za tonięcie zwierzęcia w pierwszej próbie odpowiedzialne nie są skutki stresu (np. zawał), ale właśnie rezygnacja i apatia. • Badania pokazuje znaczenie posiadania kontroli, jako podstawy budowania nadziei w podtrzymywaniu orientacji sprawczej, aktywnej koniecznej dla podejmowania działań zaradczych.

27. Wyuczona bezradność u niemowląt • Badacze instalowali nad głowami 2 grup dzieci leżących w łóżeczku dwa typy zabawek. • Grupa I: Zabawka pierwszego typu obracała się w odpowiednią stronę, gdy dziecko przekręcało główkę (np. w prawo). • Grupa 2: Zabawka drugiego typu obracała się niezależnie od ruchu główki dziecka. • Po dwóch tygodniach dzieci z grupy I nauczyły się sprawnego sterowania zabawką, dzieci z grupy II – nie. • Po tym czasie dzieci z grupy II, które wcześniej otrzymały zabawki "niesterowne", dostały nowe zabawki ("sterowne"). Mimo to nie nauczyły się nimi kierować.

28. Wyuczony optymizm • Learned optimism was defined by MartinSeligman  and published in his 1990 book, Learned Optimism.[1]In his book, Seligman invites pessimists to learn to be optimists by thinking about their reactions to adversity in a new way. The resulting optimism — one that grew from pessimism — is a learned optimism. • The benefits of an optimistic outlook are many: • Optimists are higher achievers and have better overall health. • Pessimists are more likely to give up in the face of adversity or to suffer from depression. Pessimism, on the other hand, is much more common.

29. Terapia wyuczonej bezradności, depresji (ABC) Alberta Ellisa Kontrola nad własnymi procesami poznawczymi jest zasadniczym celem terapii. ETAP I: PREZENTACJA TEORETYCZNYCH ZAŁOŻEŃ, CELÓW I METOD TERAPII. Krótkie i zrozumiałe dla pacjenta przedstawienie podstaw terapii, jej celów i metod, które posłużą do ich realizacji. ETAP II: OBSERWACJA I ANALIZA WŁASNYCH EPIZODÓW TPS. A (Adversity) - Planujesz wyjazd na piknik poza miasto, jednak w przez cały weekend pada deszcz. B (Belief) - Nigdy niczegonie potrafię zorganizować. C (Consequence) - Jest ci smutno i wpadasz w złość. Rezygnujesz z pikniku w ogóle. ETAP III: UCZENIE SIĘ ODWRACANIA UWAGI OD NEGATYWNYCH MYŚLI Nawet chwilowe uwolnienie się od przykrych myśli przynosi ulgę w smutku i cierpieniu, pomaga ono zastosować techniki oparte na kwestionowaniu negatywnych myśli. Chodzi oto aby skierować poznanie na treści, które są dla pacjenta emocjonalnie obojętne lub pozytywne.Umiejętność dowolnego odwracania uwagi pozwala w znacznej mierze sprawować kontrolę nad własnymi procesami poznawczymi. ETAP V: UCZENIE SIĘ KWESTIONOWANIA NEGATYWNYCH MYŚLI. Dyskusja ze samym sobą, analogiczna do dyskusji, jaką moglibyśmy prowadzić z innym człowiekiem.  W nabyciu umiejętności kwestionowania negatywnych myśli pomóc mogą trzy następujące ćwiczenia: 1. Inna osoba (np. terapeuta) kieruje pod adresem pacjenta wymyślony przez siebie negatywny sąd, w rodzaju „Nie potrafisz się porządnie ubrać”. Zadanie pacjenta polega na tym, aby zakwestionować to stwierdzenie tj. rozważyć dowody, alternatywy, implikacje przydatność i perspektywy. 2. Ćwiczenie zwane uzewnętrznianiem głosów . Dialog wewnętrzny zostaje tu wyciągnięty na zewnątrz w sferę zwykłego kontaktu interpersonalnego, dzięki czemu może zostać poddany większej kontroli. 3. Chodzi w nim o to by pacjent sam rozważył negatywne sądy z własnego zapisu TPS, tzn. w dialogu wewnętrznym poddał je dyskusji, tak jak w dwóch poprzednich ćwiczeniach. Wykonanie ostatniego ćwiczenia jest w zasadzie równoznaczne z osiągnięciem celu terapii. Program terapii ma na celu: 1/Wgląd w relacje zachodzące pomiędzy myśleniem, emocjami, motywacją i zachowaniem. 2/Dowolne sterowanie uwagą. 3. Formułowanie negatywnych myśli w postaci stwierdzeń dających się zweryfikować. 4/ Racjonalna analiz zasadności tych stwierdzeń

30. Odpowiedź • Martin Seligman learnedhelplessnesstheorywas inspired by the work of the psychiatrist Aaron T. Beck at the University of Pennsylvania in refining his own cognitive techniques and exercises. • Aaron Temkin Beck (born July 18, 1921 - … ) is an American psychiatrist and a professor in the department ofpsychiatry at the University of Pennsylvania. • He is widely regarded as the father of cognitivetherapy, and his pioneering theories are widely used in the treatment of clinical depression