„Zwrot” ku rzeczom

1. „Zwrot” ku rzeczom Próby przekraczania narratywizmu w historiografii

2. Obiektywizm vs konstruktywizm • Prawdziwość naszych przekonań zależy od tego, czy zgadzają się z danym w pewnym miejscu i czasie systemem oznaczania rzeczywistości. System ten jest arbitralny • Prawdziwość naszych przekonań zależy od natury świata, do którego się odnoszą

3. Przekraczanie starego paradygmatu • Próby połączenia humanistyki z przyrodoznawstwem (np. kognitywizm czy John Zammito) • Odwrót od teorii w kierunku empirii (Bruno Latour)

4. „Zwrot” ku rzeczom pośród innych „zwrotów” • - „zwrot” antropologiczny, kulturowy lub antropologiczno-kulturowy • - „zwrot” darwinowski • - „zwrot” dramaturgiczny • - „zwrot” etyczny (etyczno-polityczny) • - „zwrot” w badaniach genderowych: teoria rozproszenia • - „zwrot” ikoniczny • - „zwrot” interpretacyjny • - „zwrot” konstruktywistyczny • - „zwrot” lingwistyczny • - „zwrot” ku rzeczom • - „zwrot” narratywistyczny • - „zwrot” performatywny • - „zwrot” poznawczy • - „zwrot” pragmatyczny • - „zwrot” retoryczny • - „zwrot” topograficzny

5. „Zwrot” ku rzeczom – przyczyny • Posthumanizm i krytyka antropocentryzmu • Zmiana stosunku człowieka do relacji: duch-materia; rozum – ciało • Kryzys ludzkiej podmiotowości – „wsparcie” jej na rzeczach (Bruno Latour)

6. „Zwrot” ku rzeczom – co to jest? „Od końca lat 90. w humanistyce (zwłaszcza amerykańskiej) ujawniła się tendencja określana jako „powrót do rzeczy” albo „zwrot ku materialności”. W istocie dość łatwo było przewidzieć, że po latach panowania dekonstrukcji, konstruktywizmu i narratywizmu w końcu zatęsknimy za „rzeczywistością jako taką” i zadamy sobie pytanie, czy aby konstruktywizm za bardzo nas nie odepchnął od „realnej przeszłości” i rzeczywistości w ogóle”

7. „Zwrot” ku rzeczom – co to jest? Złożoność + Sprawczość rzeczy = rzecz jako „aktor” i część sieci

8. Przykłady • Drzwi – • są złożone, bo stanowią połączenie materii z pewną wartością chronienia dobra prywatnego; • Są sprawcze, bo działają, skutecznie uniemożliwiając kradzież

9. Przykłady 2. Telefon komórkowy: • Sprawczość: wynalezienie książki adresowej w telefonie komórkowym stworzyło kulturę sms-a, która była niemożliwa przed tym wynalazkiem.

10. Więcej przykładów 1. Krzysztof Abriszewski, Rzeczy w kontekście Teorii Aktora-Sieci. 2. Łukasz Afeltowicz, Rzeczy, za pomocą których myślimy . Rola narzędzi i artefaktów w praktyce Badawczej Oba teksty w: Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008.

11. Odmiany „zwrotu” ku rzeczom • Stanowisko Alfreda Gella • Manifest w obronie rzeczy Bjørnara Olsena. • Biografie rzeczy • Archeologia heideggerowska

12. Alfred Gell, Art and Agency(1988) • Distributed personhood(osobowość podzielona/rozdystrybuowana) • Przechodniość sprawcy

13. Manifest w obronie rzeczy Bjørnara Olsena Dwie konieczności: • przeciwstawienia się imperialistycznej wobec rzeczy opowieści humanistyki • przeciwstawienia się konstruktywizmowi, narratywizmowi i poststrukturalizmowi Spowodowane tym, że: • To nie tylko podmiot kreuje przedmiot, ale i przedmiot kreuje podmiot • Rzecz nie jest tylko znakiem („tekstem”)

14. Biografie rzeczy • Przerzucenie struktur dyskursywnych, którymi do tej pory opisywano tożsamość ludzką na tożsamość rzeczy

15. Archeologia heideggerowska „Byty nie istnieją dla naszego pożytku, przyjemności czy użytku. Najwspanialsza rzecz w artefaktach przeszłości mieści się nie w tym, czym są, ale że są. To właśnie te byty, a raczej ich bycie, ustanawia ramy naszej orientacji w świecie” (H. Karlsson, AnthropocentrismRevisited. A ContemplativeArcheologicalCritique)

16. Dwa rodzaje podejść do rzeczy • pierwsze stara się niejako „skolonizować” inność rzeczy, oswoić ją, wpisać tę inność w strukturę tożsamości – biografie rzeczy • drugie stara się zachować inność przedmiotu – archeologia heideggerowska