PROGRAM GELİŞTİRME VE DEĞERLENDİRME

PROGRAM GELİŞTİRME VE DEĞERLENDİRME (CURRICULUM DEVELOPMENT AND EVALUATION) Prof.Dr. Mustafa Ergün Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Prof.Dr. Mustafa Ergün

Ders Programı Teori ve Modelleri Curriculum Theories and Models Prof.Dr. Mustafa Ergün

Farklı program model ve teorisi ileri sürenler, farklı program çıktısı, farklı sınıf uygulamaları ve öğretim materyalleri, öğretmen ve öğrencilere yeni roller, farklı öğretmen yetiştirme, farklı öğretmen teftişi ve değerlendirmesi ve hatta farklı öğrenci değerlendirme sistemleri ileri sürerler. Prof.Dr. Mustafa Ergün

Bazıları programı uygulamadan önce geliştirmeyi (before teaching), bazısı uygulama esansında geliştirmeyi (ongoing process) tercih eder.Bazısı mevcut sistemi destekler (System-Oriented), bazısı sistemi değiştirmeyi (System-Opposing) hedefler.Kimi süreçle kimi ürünle uğraşmayı tercih eder. Prof.Dr. Mustafa Ergün

Program geliştirme teorilerini çeşitli şekillerde sınıflandırmak mümkündür. Prof.Dr. Mustafa Ergün

Bir açıdan dört grupta toplanabilir:1) Mevcut sistemi sürdürme yönünde2) Mevcut sistemi geliştirme yönünde3) Mevcut sisteme karşıt yönde4) Sisteme kayıtsız teoriler Prof.Dr. Mustafa Ergün

1) Mevcut sistemi sürdürme yönündeki teoriler (System-Oriented A Priorists):Taba’nın adım adım öğrenme yaklaşımını destekler. Mevcut sistem içinde gelişme planları hazırlar. Temsilcileri çoktur: Dewey, Rugg, Kilpatrick, Mackie, Browne, Bobbitt, Charters, Tyler, Herrick & Tyler, Taba, Wheeler, Saylor & Alexander, Tanner & Tanner, Goodlad, Klein, Hughes, Skilbeck, Phenix, Hirst, Peters, Hutchins Prof.Dr. Mustafa Ergün

2) Mevcut sistemi geliştirme yönündeki teoriler (System-Supporting Explorers):Mevcut durumu bireysel farklılıkları, farklı ihtiyaçları karşılayacak şekilde mevcut sistemi geliştirmeyi amaçlar. Konuyu, öğrenciyi, öğretmeni çevreyi hesaba katan Schwab teorisine dayanır. Temsilcileri: Eisner, Stenhouse, McCuthceon, Vallance, Schwab, Connelly, Walker, Westbury, Reid, Roby, Gough, Smith, Tripp Prof.Dr. Mustafa Ergün

3) Mevcut sisteme karşıt yöndeki teoriler (System-Opposing A Priorists):Mevcut sistemi ideal başka bir sistemle değiştirmeyi önerirler. Daha özgür, liberal bir sistem peşinde. “Meşrulaştırılmış bilgi”yi kabul etmezler. Okul vasıtasıya toplumsal değişim amaçlanır. Friere’in ezilmişlerin pedagojisine dayanır. Temsilcileri: Young, Bernstein, Althusser, Bowles & Gintis, Lundgren, Sharp & Green, Bourdieu & Passeron, P.V. Willis, Apple, Anyon, Lawn & Barton, Whitty, Connell ve diğ., Giroux, Kemmis Prof.Dr. Mustafa Ergün

4) Sisteme kayıtsız teoriler (System-Indifferent Explorers):Okuldan ziyade insanlarla ilgilenirler. Herkesi kendi ihtiyacına göre eğitmek esastır. Herkes kendi deneyimleriyle öğrenmelidir (Knowledge gained through experience). Pinar’ın program öğrenci ihtiyaçlarına göre ve onların gözüyle yapılmalıdır teorisine dayanır. Başkalarıyla değil, kendisiyle yarışma. Hazır planlara karşı. Çocuktan hareket (children as children). Temsilcileri: MacDonald, Huebner, Greene, Klohr, Pinar, Grumet, Schubert, Willis & Short, Brady, Haggerson, G. Willis & Schubert, Miller, Van Manen Prof.Dr. Mustafa Ergün

İlerlemeci program (The Progressive Curriculum) John Dewey’nin eğitim felsefesine dayanır. Okul toplumsal değişmenin ve ilerlemenin bir aracıdır. Okul, içinde çocuğun her şeyi öğrendiği bir toplumdur (organizasyon). Çocuğun bir bütün olarak geliştiği Dalton Planı, bu programın uygulandığı yerdir. Çocuk merkezli, demokratik program. Öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarına dayalı program. Prof.Dr. Mustafa Ergün

Çocuk veya öğrenci merkezli program(The Learner-Centered Curriculum Child-Centered Curriculum) Gelişim psikolojisine ve çocuk araştırmalarına dayalı, kendi kendini geliştirmeye yönelik, insanın çevresini yorumlayarak öğrendiğini temel alan program anlayışı Prof.Dr. Mustafa Ergün

Toplum merkezli program(The Society-Centered Curriculum) Sosyal yapıyı sürdürmeyi amaçlayan, eski kültüre bağlı insanlar yetiştirmeyi amaçlayan, sosyal verimliliği esas alan, çatışma ve reprodüksiyon teorilerine bağlı program Prof.Dr. Mustafa Ergün

Konu veya bilgi merkezli program(The Knowledge-Centered CurriculumThe Subject-Centered Curriculum) Sosyal aktarmayı esas alan, geleneksel, uzman kişilerin görüş ve kararlarının geçerli olduğu, insan bilgisini sürdürmeyi amaçlayan program Prof.Dr. Mustafa Ergün

Program geliştirmede geleneksel yaklaşımYapısalcı, akademisyenler denetimindeDavranışçı, sosyal davranışçı ve teknologların teorik görüşlerine göre program hazırlanır.Program geliştirmede bilimsel, doğrusal ve rasyonel yaklaşım esastır.Gelenekselci programcılar: Franklin Bobbitt, Ralph Tyler, Hilda Taba, George Beauchamp, John Goodlad, Frank Hunkins Prof.Dr. Mustafa Ergün

Program geliştirmede geleneksel olmayan yaklaşımlar(deMarrais & LeCompte. Theory and Its Influences on the Purposes of Schooling. The Way Schools Work. Longman. 1994)• Toplumsal aktarma teorileri (Social Transmission Theories) : 1. İşlevsellik (Functionalism)2. Yapısal işlevsellik (Structural Functionalism)3. Çatışma teorisi (Conflict Theory)• Yorumlayıcı teoriler (Interpretative Theories)1. Fenomenoloji (Phenomenology)2. Sembolik ilişkicler (Symbolic Interactionalism)3. Etnometodoloji (Ethnomethodology)• Sosyal dönüştürme teorileri (Social Transformation Theories)1. Eleştirel teori (Critical Theory)2. Kadın hakları savunuculuğu (Feminism)3.Postmodernism 4.Poststructuralism Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Toplumsal aktarma teorileri (Social Transmission Theories) :Eğitim, toplumsal yapıyı gelecek kuşaklara aktarır (reprodüksiyon). Okullar, sosyal ve kültürel aktarma yapar. Bireyler değiştirme ve yenileştirme yapmamalıdır.–1.İşlevsellik (Functionalism): İnsan bedeninde her organın bir görevi olduğu gibi, toplumda da öyledir. Toplum yaşayabilmek için reprodüksiyon yapar, işbölümü yapar, geçmişi geleceğe aktarır. Her toplumsal kurum işlevini yerine getirmelidir.Burada sorun çatışma ve değişme ile kurulacak dengelerdedir. Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Toplumsal aktarma teorileri (Social Transmission Theories) :–2.Yapısal işlevsellik (Structural Functionalism): İnsan vücudundaki denge içindeki temel organlar gibi, toplumda da denge ve uyum içinde olması gereken kurumlar vardır. Çatışmadan kaçınılmalıdır.Eğitim kabul edilmiş kültürü yaşatmalıdır. Hangi değerler ve tutumların aktarılacağı üzerinde uzlaşılmalıdır. Çatışmalar kaldırılmalıdır. Eğitim sosyal ve politik yapıyı güçlendirmelidir. Yurtseverlik, asimilasyon. Okulda verilen bilgi, politik sistemi desteklemelidir. İnsangücü planlaması, insan sermayesi önemli. Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Toplumsal aktarma teorileri (Social Transmission Theories) :–3.Çatışma teorisi (Conflict Theory): Marksist ve Yeni Maksist bir teori. Toplumda mülkiyet ve kaynak dağılımı eşitsizliği çatışmaya neden olur. Okullar, egemen güçlerin bilgi sistemlerini aktarma ve eşitsizlikleri meşrulaştırma yeridir.Sosyal sınıf, etnik üstünlük ve cinsiyet farklılığı, gizli program (hidden curriculum) ile gelecek kuşaklara aktarılır. Program politik yapıdadır. Resmi programın (formal curriculum) içine dil ve kültür ile politika gömülür (B.Bernstein’in çalışmaları). Egemen güçler okullara, dini kurumlara ve medyaya sahip olur ve düzeni yürütür. Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Yorumlayıcı teoriler (Interpretative Theories)İnsan davranış ve inançları sürekli görüşmelere ve ortama bağlıdır. İnsan dünyasını sayılarla değil, yorumlayarak anlayabiliriz. Okullar, sosyal interaksiyonla anlamların oluştuğu yerlerdir.–1. Fenomencilik (Phenomenology)Bilginin sosyal anlamı üzerinde dururlar. Değişik cins bilgiler toplumda ne anlam ifade ederler?Aynı zamanda bilgi içedönük bir faaliyettir, kişinin deneyimleri ve iç dünyası arasında oluşur. Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Yorumlayıcı teoriler (Interpretative Theories)–2. Sembolik karşılıklı ilişkiler (Symbolic Interactionalism)Anlamların oluşmasında bireyler ve sosyal yapı önemli rol oynar. Fenomenciler hangi anlamların oluştuğu ile, sembolik ilişkiciler ise anlamların nasıl oluştuğu ile ilgilenirler. İnsanlar, kelimeler, işaretler, jest ve mimikler, alet-edevatla iletişim kurarlar. İnsan davranışları ve kişiliği sadece sosyal yapıdaki pozisyonu tarafından belirlenmez. Onun geçmiş yaşantıları da önemli bir belirleyicidir. Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Yorumlayıcı teoriler (Interpretative Theories)–3. Etnometodoloji (Ethnomethodology)Etnometodoloji, insanların sosyal interaksiyonunu belirleyen kurallarla ve nasıl karşılıklı iletişim kurmalarıyla ilgilenirler. Yapısalcılar gibi, davranışların altında yatan kalıpları (pattern) ararlar.Yorumlayıcılar, okulda ve sınıftaki interaksiyonun ince niteliksel araştırmasıyla uğraşırlar, tasviri analizler yaparlar. Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Sosyal dönüşüm teorileri (Social Transformation Theories)–1. Eleştirel teori (Critical Theory)Yorumlayıcılar sosyal sınıf, etnik köken, cinsiyet ayrımı gibi büyük sosyal, ekonomik ve politik bağlantılara önem vermezler. Eleştirel teoriciler, çok güçlü reprodüktif baskıya rağmen toplumsal dönüşümün olacağını kabul ederler. Sosyal yapıdaki çatışmalar değişmeyi zorlar. Okullar da egemen güçlerle alt güçlerin çatışma yeridir. Okullar, karşılıklı etkileşim içinde kültürel üretim yapılan yerlerdir.Öğretmenler, dönüştürmeci entellektüeller ve egemen güçlerin baskılarına karşı eleştirici eğitimcilerdir. Okullar egemen güçlerin çıkarları için çalışır. Dolayısıyla okullarda verilen bilgi sistemi de eleştirilmelidir. Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Sosyal dönüşüm teorileri (Social Transformation Theories)–2.Kadın hakları savunuculuğu (Feminism)–3.Modernizm ötesi (Postmodernism)Pozitivizm, bilim ve aklın egemenliğini ilan etmişti. Daha sonra bu sorgulanmaya başlandı. Postmodernistler bilimsel otoriteleri, standartları ve yasaları sorgulamaya başladılar. Hatta müzik, edebiyat, sanat ve felsefede bile. Prof.Dr. Mustafa Ergün

• Sosyal dönüşüm teorileri (Social Transformation Theories)–4.Yapısalcılık ötesi (Poststructuralism)Yapısalcılığı geçenler de, bir otorite gibi görülebilecek olan toplum yapısını ve bunun insanı şekillendirmesini sorgularlar. Toplum yapısını belirleyen tartışılmaz tarihi biçimleyicileri kabul etmezler.Sosyal dönüşümcüler, (sosyal reprodüksiyoncuların aksine) bireyi aktif ve güçlü kabul ederler. Birey kendini sosyal baskılardan kurtarabilmelidir. Prof.Dr. Mustafa Ergün

Yedi program geliştirme teorisi:·Ürün hedefli program (Outcome-Based Education (OBE)·Çekirdek program (Core Curriculum)·Whole Language ·Character Education ·Multiculturalism ·Tech-Prep ·Paideia Prof.Dr. Mustafa Ergün

Ürün hedefli Program (Outcome-based Learning)Outcome-Driven Developmental Model (ODDM) Johnson City, New York. Öğrencilerde okul bitiminde olması gereken özellikler kazandırılmaya çalışılır.Temel ilkeleri: Hedefi net belirleme ve oraya odaklanmaBütün öğrencileri hedefe götürmek için zaman ve kaynak bulmaYüzde yüz başarı için ısrarlı ve yüksek beklentiÖğrenme deneyimleri ile sonuç çıktıları arasında sıkı ilişki Prof.Dr. Mustafa Ergün

Ürün hedefli Program (Outcome-based Learning)Programlama adımları: Geleceği iyi analiz etmeÇıktı davranışları belirlemePerformans göstergeleri geliştirmeÖğrenme deneyimleri düzenlemeÖğretim stratejilerini belirlemeÖğretimi yapmaÇıktı evrakını almaİlerlemeyi tespit etme Prof.Dr. Mustafa Ergün

Çekirdek Program(Core Curriculum)Tüm öğrencilere verilecek temel (çekirdek) bilgi ve becerileri belirleme ve verme.Bütün öğrencilerin mutlaka bilmeleri gereken temel bilgiler vardır. Ancak bunların neler olduğu ve kimin belirleyeceği bazen tartışılır. Bunlar bazı dersler mi olacak, eleştirel düşünme, problem çözme, ekip çalışması gibi beceriler mi olacak? Prof.Dr. Mustafa Ergün

Dili tam öğrenme (Whole Language)Program, dilin nasıl öğrenildiği araştırmalarına dayanır. Herşeyi dil öğrenir gibi öğrenmelidir. Kümülatif öğrenme. Öğretmen seyirci ve öğretimi yorumlayıcı. Öğrenen sürekli etkileşim halinde. Öğrenciler yazılı ve sözlü dili kullanarak sürekli kendilerini geliştirirler. Prof.Dr. Mustafa Ergün

Kişilik eğitimi (Character Education)Tüm öğrencilerde ahlaki değerleri ve doğru karar vermeyi geliştiren iyi kişilikli insan yetiştirme. Prof.Dr. Mustafa Ergün

PROGRAM GELİŞTİRME VE DEĞERLENDİRME