680 likes | 1.1k Views
Ya ğ Hücresi. Doç Dr Ahmet Ergün Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı. Yağ dokusu Yağ hücresi, Yağ hücresi fonksiyonları Yağ hücresi salgı ürünleri. Vücut Yağ Dokusu : Kahverengi yağ Beyaz yağ Visseral (omental) yağ Deri alt ı yağ Abdominal yağ
E N D
Yağ Hücresi Doç Dr Ahmet ErgünAnkara Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı
Yağ dokusu Yağ hücresi, Yağ hücresi fonksiyonları Yağ hücresi salgı ürünleri
Vücut Yağ Dokusu : Kahverengi yağ Beyaz yağ Visseral (omental) yağ Deri altı yağ Abdominal yağ Uyluk yağı Diğer bölge deri altı yağ
Visseral ve Derialtı Yağ Dokusu Karşılaştırması Visseral yağ Deri altı yağ Büyüklük Daha büyük Adrenalin ve NA bağımlı lipoliz Daha yüksek β1 ve β2 reseptör Daha fazla α2 reseptör Daha fazla Lipolitik etki Daha aktif İnsülün’e cevap Daha fazla İnsülin reseptörü Daha fazla C T Montague’den
Visseral ve Derialtı Yağ Dokusu Karşılaştırması Visseral yağ Deri altı yağ Glukokortikoit Daha fazla reseptörü IL-6 2-3 kat daha fazla Apoptozis-2* Daha yüksek Leptin mRNA Daha fazla Depolanan yağ miktarı Daha fazla C T Montague’den *Apoptozis-2 : TNFα aracılığı ile hücre ölümünü inhibe eden proteindir.
YAĞHÜCRESİ • Yaşam boyu, enerji ihtiyacı ve tüketimine bağlı olarak, büyüklüğü sürekli değişkenlik gösterir • (Çapları 20-200 μm arasında ) • Ekstrasellüler sıvı içeriğinesitokin ve hormon salgılar.
YAĞ HÜCRESİ Pasif enerji deposu Aktif metabolik düzenleyici
YAĞHÜCRESİ • Yağ hücreleri, • Gebeliğin 15. haftasından sonra görülmeye başlar. • Puberteye kadar yağ hücreleri hem sayı, hem de büyüklük olarak değişkenlik gösterir • Puberteden sonra hacimce büyür
Fibroblast Adipoblast Preadiposit Adiposit çoğalma Farklılaşma
YAĞ HÜCRESİ Lipoproteinlipaz (LPL) Apolipoprotein-E Kolesterolester transferaz enzimleri Şilomikronlar ve VLDL Yağ asitleri Gliserol Hücre Dışı Hücre içi Trigliserit Yağ asitleriGliserol depo
YAĞHÜCRESİ Adrenalin, NA Yağ Hücresine Etkisi Yağ asidi Gliserol Adrenalin, NA Adenilat siklaz Yağ asidi Gliserol Trigliserit
YAĞHÜCRESİ • Acrp30, Aguti protein ve aP2, • yağ hücresinin stoplazmik proteinleridir • Acrp30, Aguti protein sekrete de edilir ve plazmada bulunur • Acrp30 damar hasarında koruyucu olduğu ileri sürülmektedir • Aguti protein • hücre içi Ca+2 artışından sorumludur • Deride etkin olur
YAĞHÜCRESİ • aP2 • (Yağ dokusunda yağ asidini bağlıyan stoplazmik protein) • Düşük molekül ağırlıklı sitoplazmik proteindir • Hücre içi transport ve yağ asidi metabolizmasında görevlidir • Lipolitik hızı ayarladığı sanılmaktadır
LİPOJENİK İnsülin Adipsin Kortizon Glukagon PG Anjotensin II a2 reseptör LİPOLİTİK Tiroksin,TSH Büyüme Hormonu Adrenalin, NA β1, β2, β3 reseptör TNFa ACTH
YAĞHÜCRESİ Yağ hücresinde reseptörü bulunan birincil haberciler : Hormon-Sitokinlere ait reseptörler Leptin, İnsülin, GH, TSH, IL-6, NPY... Adrenerjik ve Kolinerjik reseptörler β1, β2, β3 , a2 ? Nükleer reseptörler T3, PPARγ, Glukokortikoit Lipoprotein reseptörler VLDL, LDL, HDL
YAĞ HÜCRESİ Yağ Hücresinde Proliferasyonu sağlayan Maddeler TSH TNFa FGF PPARγ Tiroksin Glukokortikoitler
YAĞHÜCRESİ FONKSİYONLARI Yağ hücresinin Görevleri : 1. Metabolizma fazlası enerjiyi, trigliseritlere çevirerek depolamak, 2. İhtiyaç durumunda depo trigliseritleri yağ asidine dönüştürerek kana vermek, 3. Sinirsel, endokrin, metabolik kontrolü sağlamak
YAĞHÜCRESİ FONKSİYONLARI • Endokrin organ gibi salgı yapar • Sitokin üretimi ile sempatik sistem sitümülanı gibi çalışır • Yağ hücresi insülin’e diğer doku hücrelerinden daha duyar.
YAĞ HÜCRESİ SALGI ÜRÜNLERİ : Leptin Resistin Adiponektin TNFa Adipsin IL-6 Plazminojen aktivatör inhibitör(PAI-1), Transforming growth faktör(TGF) Anjiotensinojen Kompleman faktör-3 ASP(Asilation stimüle edici protein) Metalotionin
IGF-1 PG Aguti Protein Leptin Ajiotensinojen TGFβ Steroidler Adipsin TNFa ApoE ASP PAI-1 Resistin IL-6 Adiponektin Makrofaj migrasyon inhibitör faktör Metalotionin Yağ hücresinden sekrete edilen maddeler ve reseptörü olanlar Yağ hücresi
YAĞ HÜCRESİ SALGI ÜRÜNLERİ • Yağ hücresi bu salgı ürünleri ile endokrin, parakrin ve otokrin yolla • diğer hücrelerle haberleşir • Hormonlar ve sitokinlere membran reseptörü aracılığı ile cevap verir • Enerji depolamaya ve salgılamaya adapte olmuştur
İnsülin Leptin Adipsin Noradrenalin TNFa AdrenalinPAI-1 Kortizon Resistin Adiponektin Ajiotensinojen Metalotionin Transforming Büyüme Faktörü Yağ hücresine etki ederek sekresyona neden olan bazı maddeler
YAĞ HÜCRESİ SALGI ÜRÜNLERİ • Yağ hücresinde • noradrenalin ve adrenalin ile Salgılanması düzenlenenler • Leptin, • TNFa • IL-6
YAĞ HÜCRESİ SALGI ÜRÜNLERİ : Yağ hücresinden salgılanan sitokin ve hormonlar kan glukoz homeostazisinde görev alırlar.
YAĞ HÜCRESİ SALGI ÜRÜNLERİ Leptin, Adiponektin Resistin sadece yağ dokusunda bulunur TNFa IL-6 Yağ hücresi dışında Lenfositler, Makrofajlardan da salgılanır
YAĞ HÜCRESİ SALGI ÜRÜNLERİ • TNFa , IL-6 ve Leptin benzerlikler gösterirler : • Reseptörleri benzer • Hücre içi JAK / STAT yolağını kullanırlar • Büyüme faktörü özelliğindedirler
YAĞ HÜCRESİ SALGI ÜRÜNLERİ Obezlerde Plazma düzeyi Leptin artar Resistin artar TNFa artar IL-6 artar Adinopektin azalır
Yağ Hücresinden Salgılanan IL-6, Leptin veTNFa’ün Sempatik Sistem, İnsülin Arası • Muhtemel İlişki • Sempatik Sistem • IL-6 Leptin • TNFa • İNSÜLİN
Leptin yağ hücresinden salgılanan negatif feedback ile hipotalamusa etki ederek besin alımını baskılayan ve enerji harcanmasını artıran hormondur
Leptinin biyolojik etkileri : • İştah ve vücut ağırlığının düzenlenmesine katılır. • Değişik hücreleri sitokin gibi stimüle eder • Hematopoez, • anjiogenez, • immün cevap, • kan basıncı kontrolü,
Leptinin Biyolojik Etkileri : • OB-R aracılığı ile hücrelerde • proliferasyon • farklılaşma • canlılık • fagositozu sitümüle eder • Anjiogeneze katılır Yara iyileşmesi leptinle artar
Leptinin Biyolojik Etkileri : • Kan basıncı • NO salgılanmasını azaltır • sempatik aktiviteyi artırır • Kemik formasyonunu inhibe eder • Renal tübüler hücrelerde diürez ve natürezi artırır
Obez fareler ob/ob obez fare leptin ütretimi yok db/db obez fare leptin reseptör defekti var
ob/ob obez fareye leptin verilecek olursa obezite ortadan kalkar db/db obez fareye leptin enjeksionunda değişiklik olmaz
Kas hücresi Leptin Karaciğer Hücresi Yağ Hücresi Leptinin glukoz kullanımında rolü Glukoneogenez Glukojenolizde
Leptinin Biyolojik Etkileri Proenzim Konvertaz-1 Leptin OB-Rb POMC α-MSH AGRP MC-4R İştah azalması Leptinin Hipotalamusu etkiliyerek iştah ve vücut ağırlığını düzenlenmesine katılması
Plazma Leptini Artarsa Besin alımı azalır Enerji harcanması artar Lipoliz artar Lipogenez azalır İnsülin’e Hassasiyet artar
Resistin • Sistein içeren polipeptitdir • glukoz toleransını azaltır • insüline hassasiyeti azaltır • serum insülin düzeyini düşürür • insülin direncini giderir • insülin antogonisti gibi • hormondur
Beslenme • Merkezi Sinir SistemiLeptin • (Hipotalamus)) • Enerji harcanmasında artış • Besin alımında azalma • Pozitif Enerji Dengesi • Negatif Enerji Dengesi • Periferik DokuResistin • (karaciğer,kas...) • İnsülin Direnci Gelişmesi Tip-2 Diabet Yağ Hücresi Yağ Hücresi ?
Resistin Uluslararası komite tarafından FIZZ3 ADSF, RELMa FIZZ1 Retn1, adipofilin adları arasından 2001 yılında insülin direncindeki rolü nedeniyle resistinadı seçilmiştir.
Resistin • 3T3-L1 yağ hücresi • İnsülin ile stimüle edildiğinde, glukoz alımı(transportu) belirlenebilen model hücre • Bu hücreler ile otokrin ve parakrin mekanizmaları açıklayan kültür çalışmaları resistinin keşfine neden olmuştur
Resistin • 3T3-L1Yağ hücreleri • Adipogenez sırasında resistin proteini mRNA'nın indüklenmesiyle resistin sentezi yaparlar • Bu hücreler • IgG etkisiyle glukoz alımı artırılır
Resistin • Peroksizom proliferatör-aktive edici reseptör (PPARγ) • Hücrede • Transkripsiyon faktörüdür, • Nükleer reseptördür • Hücrede, yağ asitleri • prostonoitler thiazolidinedion • (antidiabetik) ilaçlar tarafından aktive edilir
İnsülin direnci Bir hormona direnç oluşması 4 şekilde olabilir: -Reseptör duyarlılığından azalma -Reseptör yapımında genetik bozukluk -Antireseptör antikor oluşması, -G protein yapımında bir bozukluk
İnsülin direnci İnsüline normalde cevap veren yağ, karaciğer, iskelet kası ve kalp kası hücrelerinin cevabında yetersizlik insülin direnci olarak adlandırılır Hücreye glukoz girişi azalmış glukoz çıkışı artmışdır.
İnsülin direnci • Tip-2 Diabet ve İnsülin Direnci • Tip-2 diabet endüstrileşen toplumlarda giderek artan, diğer diabetlere göre daha yaygın, • insülin direnci gelişen, • pankreas b-hücre hipersekresyonu, • insülin direnci ve • hiperinsülinemi olan bir hastalıkdır
IL-6 • İmmün hücreler • Fibroblast • Endotel hücreler • Kas hücresi • Endokrin hücreler • yağ hücresitarafından üretilir • Visseral yağ dokusu daha fazla üretir • Glukoz ve lipid metabolizmasında • Vücut savunmasında rol alır
IL-6 • LPL aktivitesini azaltır • Akut faz protein sentezini stimüle eder • Hepatik trigliserit oluşumunu ve sekresyonunu artırır • Prekoagulan madde sentezini artırır • Hipertrigliseridemiye neden olur