8. TASARRUFLAR, KREDİLER, FİNANS SİSTEMİ

1. 8. TASARRUFLAR, KREDİLER, FİNANS SİSTEMİ

2. Gelirimiz ve Ödediğimiz Vergiler • Elde ettiğimiz gelirlerimizden bir bölümünü vergi olarak devlete veriyoruz. • Bu vergilerin bir bölümünü gelirimize göre ödüyoruz (dolaysız vergiler) • Bir bölüm vergiyi de harcadıkça ödüyoruz (dolaylı vergiler) • Vergiler dışında kalan tüm gelirimizi ise kendi tercihlerimize göre yapıyor, veya tasarruf ediyoruz.

3. Kullanmadığımız Birikimlerimiz Nasıl Gelir Getirir? • Bankalara yatırdığımız para nereye gider? • Banka, hesaba yatırdığımız tasarruflarla: • krediye ihtiyacı olan işletmelere borç verip faiz kazanır, • krediye ihtiyacı olan tüketicilere borç verip faiz kazanır, • Devlete borç verip faiz kazanır, • Bir bölümünü ise yedek olarak kasasında ve Merkez Bankası’nda tutar, faiz kazanmaz.

4. Bankalar Para Üretir • Banka benim paramın bir kısmını başkasına borç verince borcu kullananın parası artar, benim param ise azalmaz. • Bankaların yedekleri normal şartlarda mevduat sahiplerinin ihtiyacı için yeterli güvencedir. • Bmylece bankalar sistemi piyasalardaki parayı büyütür, ekonominin büyümesine yardımcı olur.

5. Finans Sistemi Nasıl Çalışıyor? Finans Sistemi: • Finans Kurumları ve • Finans Piyasalarından meydana gelir. • Finansal Kurumlar borçlularla alacaklılar arasında aracılık ederler • Finans Piyasalarında ise borçlularla alacaklılar doğrudan alış-veriş yaparlar

6. Finans Kurumları • Bankalar • Mevduat Bankaları • Katılım Bankaları • Yatırım ve Kalkınma Bankaları • Factoring ve Leasing Şirketleri • Menkul Kıymet Yatırım Fonları • Gayrtimenkul Yatırım Fonları • …

7. Finans Piyasaları • İMKB • Hisse Senetleri Piyasası • Tahvil ve Bono Piyasası • Yatırımcılar ve borçlular doğrudan işlem yapar. • Aracılar sadece menkul kıymetleri ve paraları bir hesaptan bir başka hesaba hareket ettirirler.

8. Devletin Gözetim ve Denetimi • Küçük tasarrufları Finans Sistemi yoluyla ekonomiye kazandırmak herkes için yararlıdır: • İşletmelerin ve tüketicilerin satın alma gücü artar, • Üretim artar, ihracat artar, ekonomi büyür, • İstihdam alanları açılır • Sistemin sağlıklı işleyişini sağlamak ve tüketiciyi risklerden korumak ise her ülkede devletin görevidir.

9. BDDK • Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 2000 yılında bankacılık krizlerinin ardından kuruldu. • Özerk bir kurumdur. • Finansal Kurumların ve kredi piyasalarının iyi işlemesinden sorumludur. • Bankaların ve diğer kurumların uyacağı kuralları belirler, • Bu kurallara uyulup uyulmadığını denetler, uyulmasını sağlar.

10. SPK Sermaye Piyasası Kurumu 1981’de kurulan özerk bir kurumdur. • Hisse senedi, tahvil ve bono piyasalarının güvenli, saydam, istikrarlı çalışması, • Tasarruf sahiplerinin haklarının korunması amacıyla kurallar koyar, denetler.

11. İMKB • İstanbul Menkul Kıymetler Borsası 1986’da kuruldu. • Menkul kıymet işlemlerinin güvenli ve düzenli yapılması için aracı kuruluşlar, menkul kıymet ihraç eden şirketler ve alım-satım yapanlar için kurallar koyar. • İşlemleri denetler ve kurallara uyulmasını sağlar.

12. Denetim Yapan Diğer Yarı-Özerk Kurumlar • TC Merkez Bankası: Bankalar arası işlemlerin bankacılığını yapar, ulusal parayı yönetir • Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu: Tasarruf mevduatını sigortalar ve banka tasfiyelerini yürütür.

13. Küresel Piyasalar Bizi Nasıl Etkiliyor? • Küreselleşmede en ileri düzeydeki piyasalar finans piyasalarıdır. • Uluslar arası finans akımları için sınırlar ve engeller çok azaldı. • Milli parayı ve yurt içi finans piyasalarını küresel hareketlerden korumak olanağı kalmadı.

14. Küreselleşme • Kimileri, küreselleşmenin dev boyutlarda denetimsiz, “vahşi” serbest piyasalar meydana getirdiğini, güçsüz kitlelerin ve ülkeleri giderek yoksulluğa ittiğini savunuyor. • Kimileri ise bu dev piyasaların gücünü iyi kullananlar için dev fırsatlar yarattığını düşünüyor. • Türkiye hızla büyüyen ve dış finansman kullanması gereken bir ülke. Bu nedenle kendini dünya finans piyasalarından koparması olanaksız. • Küresel finans piyasalarının etkilerini hissetmeye devam edeceğiz.

15. Dünyadan Dersler ABD Konut Kredisi (Mortgage) Krizi: • 2007-8 yıllarında ortaya çıktı, tüm dünyayı etkiledi. • Kredi değerliliğini kaybetmiş tüketicilere, teminata güvenip açılan konut kredilerinden kaynaklandı. • Kredilerle beslenip şişen konut fiyatları sonunda ani düşüşe geçti. (%33) • Konut fiyatları düşünce krediler teminatsız kaldı. • Sadece ABD ekonomisinde 8 trilyon doların üzerinde bir kayıp yaşandı. Ders: Yanlış kredi uygulamaları en güçlü ekonomiyi bile krize sürüklüyor.

16. Dünyadan Dersler Yunanistan’da Borç Krizi: • Kamu borcu ulusal gelirin %97’si civarında, • Bütçe açığı ulusal gelirin %13’ü düzeyinde, • 2009’da ekonomideki tasarrufların tamamı krediye dönüşmüş. Ders: Aşırı kamu, özel sektör ve tüketici borçlanması ekonomiyi krize sürüklüyor.