Toekomstvisie: Waar staat de preventiemedewerker over vijf jaar?

1. Toekomstvisie: Waar staat de preventiemedewerker over vijf jaar? Preventiecongres 2008 De preventiemedewerker van de toekomst

2. Time (december ‘06) • Over wat voor soort risico’s gaan we ons druk maken? • Time: in het algemeen maken we ons zorgen over de verkeerde risico’s • Maar wat is “verkeerd”? • Probleem: het lijkt gemakkelij-ker om adviezen te geven over ‘psychologisch toegankelijke risico’s’ • Wat gaat de RIE aanpakken?De meest effectieve of de meest ‘politiek correctie’?

3. Rationaliteit • Ideaalbeeld: de mens als rationele beslisser • Emoties in beslissingen zijn ‘ongewenst’( erg actueel!)Of men zich gaat verzekeren is een kwestie van een simpele kosten/baten analyse. • Preventie: alleen als het wat gaat opleveren • Strikt kwantitatieve benadering

4. Beperkte rationaliteit • Herbert Simon • Nobelprijs economie • ‘Beperkte rationaliteit’ • Mensen zijn niet irrationeel, zehebben alleen een beperkt denkvermogen • Binnen vermogen: rationeel • Daarbuiten: irrationeel • Preventie: alleen wat men kan bevatten • Semi kwantitaties

5. Systematische irrationaliteit • Daniel Kahneman • Nobelprijs economie • Mensen zijn niet rationeel in hun irrationeel • Niet de objectieve waarde is belangrijk, maar de ‘utiliteit’:de subjectieve waarde • Er zijn een aantal mechanismen die onze risicoperceptie sturen

6. Heuristieken • Heuristieken:vuistregels om in complexe situaties een beslissing te nemen • Deze ‘vuistregels’ hebben een zekere logica, al lijken deze soms ‘verre van rattioneel’( subjectieve versus objecieve risico’s) • Wat zijn de factoren die de risicoperceptie beïnvloeden? • Niet alleen ‘objectieve aantallen’: - Wat men zich voor kan stellen: ‘meer’ - Waar men over leest: ‘meer’ - Niet lineaire risico’s: minder - Illusion of control / wishful thinking

7. Uw angsten • Baruch Fischhoff • Risico-communicatie expert • U bent niet bang voor risico’s in het algemeen • Maar vooral voor risico’s die vrees opwekken en die onbekend zijn • Wat u acceptabel vindt voor een risico hangt af van deze dimensies, niet van objectieve cijfers

8. Verergerde aspecten van risico’s Gevreesd Onbekend • Onbeheersbaar • Catastrofaal • Dodelijk • Onvrijwillig • Kernreactoren • Lange termijn • Nieuw • Uitgestelde effecten • Wetenschap staat paf • Kippengriep

9. Persoonlijkheidsfactoren • Quantifyers / Quanlifiers • Quantifyers : alles berekenen, cijfers zijn belangrijk • Quanlifiers : kansen zijn ( relatief) onbelangrijk, daat om scenario’s • De mogelijkheid dat iets gebeurd is belangrijker dan de kans dat het gebeurd ( Postcodeloterij) • Er is een verschuiving richting kwalitatief risico management zichtbaar, vooral in die gebieden waar de risico’s niet bekend zijn ( het voeren van aan een onbekende afwijking gestorven schapen aan vegatarische koeien) • Er zijn ‘verschillen’ tussen top en (veiligheids) adviseurs in bedrijven in benadering, ze spreken elk een eigen taal en zullen elkaar niet begrijpen ( en dus risico’s niet ‘zien’) • Wat zijn de factoren die de risicoperceptie beïnvloeden? • Niet alleen ‘objectieve aantallen’: - Wat men zich voor kan stellen: ‘meer’ - Waar men over leest: ‘meer’ - Niet lineaire risico’s: minder - Illusion of control / wishful thinking

10. Verandering • Aantal risico’s zal; sterk toenemen • Daarvan zijn er een aantal niet te kwantificeren ( wat is de waarde van ‘de natuur’ of ‘geluk’?) • Rol veiligheidskundige: minder kwantitatief, meer kwalitatief • Scenario-denken neemt toe; is dit scenario mogelijk of niet? • Lange termijn effecten zullen steeds belangrijker worden

11. Ontwikkelingen • Know the risk: er is een absolute ondergrens aan ‘foutloosheid’ (1 op de 200.000 handelingen) • Niet elke wedstrijd is te winnen, ook al ken je de achterliggende oorzaken • Medici: ‘Hormesis’ (beetje slecht is goed) • Hollnagel en anderen: Resilience, er is heel veel fout en toch gaat het goed • Maar dat is in het algemeen niet te vangen in ‘SMART’ aanbevelingen

12. Mislukkingen • En soms zitten we er wel eens verschikkelijk naast • Anti-RSI software blijkt RSI teverergeren • De stress die de verplichte pauzes opleveren verergeren die RSI meer dan dat de pauzes effectief zijn • Stress als oorzaak van RSI!

13. Of erger • Introduceren van denkwijzen eninstrumenten die in ‘andere domeinen’ al zijn afgebrand • Six Sigma is dodelijk voor creativiteit in een organisatie: innovatieve vermogen gaat verloren • Of: “The five why’s-methode’ van ongevalsonderzoek:door Baker in de grond geboord

14. Exporteren van successen

15. Medisch model Oorzaak van bepaalde ziekten: • Bacteriën • Slecht immunsysteem Behandeling • Antibiotica ( deterministisch) • Andere levensstijl ( probabilistisch) De bacteriën de schuld geven van alle ziektes in een vorm van de ‘fundamentele attributie foout’, het belang van het immuun systeem wordt onderschat en de rol van bacteria overschatHeeft u de moed om de ‘moeilijke weg’ te gaan?

16. Keuzes Waar kiest u voor? • De meer ‘juridische aanpak’ ( Skinner): consequence management met een focus op de ‘laatste in de keten’( vooral effectief bij ‘eenvoudige’ overtredingen) • Proces aanpak: focus op organisatorische factoren (vooral effectief bij ‘complexe overtredingen) Waar past het beste bij u?

17. Conclusies • In 2013 bestaat de preventiemedewerker nog steeds • Belangrijke rol:laten accepteren dat ‘risicoloosheid’een illusie is • Effect regels beperkt • Dat wordt een stevig gevecht met de werkgever • Held: wie gaat u redden?

18. Mijn presentatie in een sheet samengevat For want a nail, the shoe was lost For want a shoe, the horse was lost For want the horse, the rider was lost For want the rider, the battle was lost For want the battle, the war was lost For want thevictory, the kingdom was lost

19. Voor meer informatie: tripodsulutions.net 13 november 2008 19