Dr. Ester T. Rada 2 nd International Conference on Filipino as a Global Language San Diego, CA, USA Jan 15-18,2010

1. PagbuongInstrumentosaPagtayangKognitibongAkademikongKahusayangPangwikasa Filipino: TuonsaKasanayansaPagsulatngmgaEstudyantengNasaKolehiyo Dr. Ester T. Rada 2nd International Conference on Filipino as a Global Language San Diego, CA, USA Jan 15-18,2010

2. Layunin ng Pag-aaral Pangunahinglayuninngpag-aaralangmakabuonginstrumentoupangmatantoangkognitibongakademikongkahusayangpangwikasakasanayangpagsulatngmgaestudyantesakolehiyo Tiyaknamgalayuninngpag-aaralangmgasumusunod: • MatukoyangmgabatayansapagbuonginstrumentosapagtatayangkognitibongakademikongkahusayangpangwikasakasanayangpagsulatngmgaestudyantengnasaUna at IkalawangTaonsaKolehiyong San Beda • Mailarawanangprosesongpagbibigay-bisangmgaekspertosatulongngmgabatayantuladngorganisasyonngmgapagsusulitsainstrumento, aspektongtekstwalnito, nilalaman o kognitibongaspekto at sakabuuan, maisa-isaangsukatanngpagigingkatanggap-tanggap(acceptability), kapaki-pakinabang(usefulness),komprehensibonginstrumento, at iba pa • Matukoy kung anongaytemsainstrumentoangdapatbaguhin o tanggalinbataysaitem analysis; • Makabuongtalatuntunang may kinalamansakatumpakan at kahusayan(validity and reliability indices • Maipasagotanginstrumentosamaliitnabilang o populasyonngmgaestudyantengnasakolehiyobilangpaunangpagsubok(pilot test)

3. MgaBatayansaPagbuongInstrumento • BICS/CALP • Cognitive Academic Language Learning Approach • Language for Specific Purposes • Curriculum Development System • Process Writing Approach • Iskalang Analiktik/Diederich Scale

4. Kaligiran ng Pag-aaral

5. Banghay ng Pag-aaral

6. Pagbuo ng Instrumento - CALLA

7. Talahanayan ng Ispesipikasyon - CDS

8. Talahanayan ng Ispesipikasyon - CDS

9. Talahanayan ng Ispesipikasyon - CDS

10. TalahanayanngIspesipikasyon - CDS

11. Deskriptibong Talahanayan ng Ispesipikasyon – LSP Anglayuninngpag-aaral Angpagsusulit ay bahagingpananaliksikukolsapagbuonginstrumentosapagtatayangkognitibongakademikongkahusayangpangwikangmgaEstudyantenanasaUna at IkalawangAntassaKolehiyong San Beda. Limitasyonngpagsusulit: Tatagalangpagsusulitngisa at kalahatingoras. Tig-iisangseksyonlamangbawatkursoangbibigyanngpagsusulitmulasauna at ikalawangantas at tangingyaonlamangestudyantenakumukuha o nakapasanasa Filipino 1 hanggang Filipino 3. Tatayainangkakayahangpangwikasa Filipino ngmgaestudyante base sabinuongpagmamarka. Angsitwasyon at anggawain Naglalamanangpagsusulitayonsasilabussa Filipino na may kinalamansaretorika. Isasagawaangpagsusulitsakalagitnaanngsemestresaorasngkanilangklasesa Filipino. Binubuoangpagsusulitng 80 aytemsamultiple- choice at hiwalaynapuntosparasasanaysaybataysatalahanayanngispesipikasyonsaitaas. Katangianngkukuhangpagsusulit Angmgaestudyantengnasa “A” naseksyonsaUna at IkalawangAntassabawatdepartamentongKolehiyongmgaSining at AghamsaKolehiyong San Beda angkukuhangpagsusulit: AEC (Economics), AIT (Information Technology), AMC (Marketing), ABE (Entrepreneurship), ALM (Legal Management), AFM (Financial Management), APH (Philosophy), at APS (Psychology) nanakapasasa Filipino 1 hanggang Filipino 3 o kasalukuyangkumukuhang Filipino 2 at Filipino 3 sapanahonngpagsusulit. Mgakakayahangtatayain Nakatuonsapagtatayangkognitibongakademikongkahusayangpangwikangmgaestudyantebatay at paglalapatnitosakasanayangpagsulat. Tunghayanangmgabatayansapagtataya: KakayahangPanggramatika Ponolohiya – angparaanngpag-aaralngmgamakabuluhangtunogngisangwika. Morpolohiya – pag-aaralngmgamorpema o angpinakamaliitnabahagingsalitananagtataglayngsarilingkahulugan, nahindimaaaringbawasan o hatiin pa. Talasalitaan – pag-aaralngkahuluganngsalita Kaalamangtekstwal – kohesyon at retorika Retorika – mabisangpagpapahayag Paglalarawan – isangparaanngpagpapahayagnalayuningmakabuongisangmalinawnalarawansaisipngmgamambabasa o nakikinignagumagamitngpandama, pang-amoy, panlasa, pandinig at panalat. Pagsasalaysay - maanyongparaanngpagpapahayagna nag-uugnayngmgapangyayari at may layuningmagkuwento. SumasagotsamgatanongnaAno, Sino, Saan, Kailan, at Paano. Paglalahad – isangpamaraansapakikipagtalastasannanaglalayongmagpaliwanag, magbigaykaalaman o tumugonsapangangailangangpangkarunungan. Enumerasyon – pag-iisangmgadetalyesamalinawnapagkakaayosayonsabahagi o mulaunahangganghuliayonsapagkakasunud-sunodngmgapangyayari Paghahambing at Pagtataliwas – pamamaraangangkopgamitinsapagpapahayagngkahigitan o kalamanganngisangbagaysaiba atbp. Pangangatwiran - isangparaanngpagbibigay at pagdudulogngsapatnakatibayansaanumangtalakaynanaispatunayanparamagingkapani-paniwalaangisangkontrobersiyalnaisyu o paksaparasaiba Kaalamangpunksyonal – pagbuongmgaideya, katatasansawika/manipulasyon, pangangatwiran, imahinasyon o kakayahangpampanitikan Kaalamangsosyolingwistika – paggamitngwikabataysasitwasyon AntasngWika – pampanitikan, kolokyal, panlalawigan, pabalbal, pambansa Rehistro – mgateknikalnaterminobataysalarangan Nilalamanngpagsusulit Isa itongcriterion-referenced testnasusukatsakakayahanngindibidwalnaestudyante at walangkinalamansakaalaman o pagkatutongiba pang kaklase o kurso. Bagama’tmaaaringtingnan kung anongkursoangnagtalangmasmataasnakakayahangpangwika. Talasalitaan Wastonggamit Ponolohiya at Morpolohiya Retorika/ Sanaysay paglalarawan/ pagsasalaysay paglalahad pangangatwiran

12. DeskriptibongTalahanayanngIspesipikasyon – LSP/IskalangAnalitik-Diederich scale (binago) Pamantayan sa pagmamarka Kawastuhan ng mga sagot para sa mga aytem sa A. – C. at iskalang analitik sa Sanaysay. Scantron ang gagamitin sa mga aytem A. – C at maglalaan ng hiwalay na papel para sa sanaysay. Tunghayan ang iskala sa ibaba batay sa Diederich scale:

13. Deskriptibong Talahanayan ng Ispesipikasyon – LSP Karagdagan nito ang ilang tanong bilang gabay sa pagmamarka sa iskala: Panimula – Nakapukaw ba sa interes ng mambabasa? Gitna – Lohikal ba ang ayos ng mga impormasyon at aksyon? Katapusan – Nabuo ba sa katapusan ang kabuuan ng sulatin o hindi ba bitin ang katapusan? Istruktura ng mga pangungusap – Buo ba ang mga pangungusap o hindi putul-putol ang mga ideya? May “sense” ba ang mga pangungusap? Talasalitaan – Angkop ba ang mga salitang ginamit o eksakto ba sa layunin ng nagsusulat? Halimbawang paksa: Personal na Pagpapahalaga, Syensya at Kalikasan, at Pulitika at Nasyonalismo Plano sa pagsukat sa katangian ng instrumento: Reliability – pangkalahatang kakayahan ng pagsusulit na masukat ang kognitibong kakayahan ng mga estudyante sa kolehiyo Validity – may kinalaman sa iterpretasyon ng iskor at pormat ng pagsusulit kung nakamit ang layunin ng pag-aaral Situational authenticity – naaangkop ang pagsusulit sa layunin nito dahil ginamit ang silabus sa Filipino na naaayon sa pagtataya sa kakayahang pangwika Interactional authenticity – napapanahon ang mga akda na batay sa kultura at isyung pangwika at lipunang Pilipino Dating (Impact)/Kahihinatnan (Consequences) - ang kinalabasan ng pagsusulit ay inaasahang magiging batayan sa pagpapayabong ng pagkatuto at pagtuturo ng wikang Filipino Praktikalidad - kayang gawin ang pagsusulit ayon sa kakayahan ng mga estudyante sa kolehiyo at wala pang nabuong pagsusulit batay sa silabus sa Filipino maging sa KWF na pangunahing institusyon sa pag-aaral sa wika Rubrik – napapaloob dito kung paano gagawin ang pagsusulit, panuto, tagal ng oras, pagmamarka, pagsasagawa ng pagsusulit Input – prompt – tagpuan, kalahok, layunin, anyo/nilalaman, tono (magaan pero pang-akademiko), wika (Filipino), gawi, uri (multiple-choice/essay) Input data Pormat – 75 aytem ng multiple-choice (scantron) at 100% sa sanaysay Paano gagawin – pasulat Haba – isang oras at kalahati Inaasahang tugon Pasulat Sakop ng pagsusulit – silabus sa Filipino 1 hanggang Filipino 3 Pamantayan ng pagmamarka – kawastuhan ng sagot at iskalang analitik

14. Pagmamarka – SBC/IETLS Napakagaling (Excellent) – 81%-100% Magaling (Good) – 61% - 80% Katamtamang Galing – 41% - 60% (Average) Mahina (Weak) – 21% -40% Napakahina (Poor) – 0% -20% Paglalarawan sa pagmamarka (Descriptive bands): • Napakagaling – Mahusay ang kognitibong kakayahang pangwika sa lahat ng antas nito – kaalaman, pag-unawa, paglalapat, pagsusuri, pagbubuod at pagtataya. May hustong kaalaman din sa talasalitaan, wastong gamit, ponolohiya, morpolohiya at iba pang kaalamang panggramatika gayundin, kaalamang tekswal, punksyonal, sosyolinggwistika, antas ng wika at rehistro. • Magaling – May sapat na kaalaman sa aspekto ng kaalamang pangwika tulad ng talasalitaan, wastong gamit, ponolohiya, morpolohiya at iba pang kaalamang panggramatika at mataas ang kognitibong kakayahang pangwika (antas ng pagsusuri at mas mataas pa). Mahusay ang organisasyon, daloy o kohirens ng mga ideya, istilo at nasunod ang mekaniks ng wastong pagsulat. • Katamtamang Galing – Masasabing nababatid ang aspekto ng kaalamang pangwika tulad ng talasalitaan, wastong gamit, ponolohiya, morpolohiya at iba pang kaalamang panggramatika gayundin, sapat ang antas na kognitibo ngunit sa mababang antas ng kahusayang pangwika at hindi pa gaanong tumataas sa antas ng malalim na pag-iisip. May sapat na kaalaman sa wastong pagsulat tulad ng organisasyon, kohirens, istilo at mekaniks. • Mahina – Nahihirapang maalala ang dating alam sa aspektong pangwika at nasa mababang antas na kognitibo. Hindi gaanong binigyang-tuon ang mekaniks ng pagsulat. • Napakahina – Di man lang nakapasa sa anumang aspektong pangwika maging sa kognitibong kakayahang pangwika.

15. ProsesongPagbibigay-bisangmgaEksperto • TALATANUNGAN (Bihasang Tagasuri) • Pangalan _________________________ • Pamantasan/Kolehiyo ________________________________ • Katungkulan _________________________________ • Bilang/Haba ng Taon sa Propesyon _________________________________ • Natapos na Kursong Gradwado_________________________ • Pamantasan na Pinagtapusan _________________________________ • Mga larangang bihasa o may mga ginawang pag-aaral ________________________

16. MgaBatayanngPagsusurisaInstrumento

17. Organisasyon 1. Mula sa madali patungo sa mahirap ang mga aytem? 2. Sa pagsulat ng panuto: a. tiyak? b. malinaw? c. maikli? d. nauunawaan? B. Tekstwal 1. Angkop ang mga talasalitaan/ mga salitang ginamit? 2. Tama lamang ang haba ng mga salita/talasalitaan? 3. Tama lamang ang haba ng mga pangungusap? 4. Angkop ang tipo ng mga letra? 5. Malinaw ang mga detalye?

18. C. Nilalaman/Kognitibo 1. Sapat ang mga tanong upang masukat ang dimensyon batay sa kognitibong domeyn: a. kaalaman? b. pagkaunawa? c. paglalapat? d. pagsusuri? e. pagbubuod? f. pagtatasa? 2. Sapat ang seleksyon sa pagtatamo ng layunin ng pagsusulit? D. Kabuuan 1. Mahirap ba ang pagsusulit? 2. Natalakay ba ang lahat ng aytem sa pagsusulit? 3. May pag-uulit ba sa mga konsepto sa pagsusulit? 4. May mahahalaga bang paksang nakaligtaan o hindi nabigyang-diin? 5. Balanse ba ang mga kasanayan at konseptong sinusukat sa pagsusulit? 6. Natugunan ba ng pagsusulit ang layunin nito? 7. Malinaw at sapat ba ang mga panuto? 8. Sapat ba ang haba at kalidad (mahirap o madali) sa tagal ng itinakdang oras para masagutan ang pagsusulit? 9. Angkop ba sa kakayahan ng estudyante ang nililinang na kasanayan at gawain sa pagsusulit? 10. Madali bang basahin ang mga seleksyon at teksto sa kabuuan? 11. Kapaki-pakinabang ba ang ginawang pagsusulit sa pagkatuto?

19. Talatuntunan ng katumpakan at kahusayan (validity and reliability indices) validity – pagsukat ito sa natutunan ng mag-aaral batay sa itinuro ng guro. Ang validity ang pinagtutuunang-pansin sa isang criterion-referenced test. May kinalaman ang validity sa layunin ng pag-aaral, kung natugunan ng pagsusulit ang sinusukat ng pag-aaral. Ang test items ay dapat kaugnay sa hangarin ng pagtuturo. May kinalaman din ito sa kawastuhan (accuracy) ng mga hinuha (inferences) mula sa marka o iskor sa pagsusulit ng mga kumuha nito. Dapat sinusuri ng pagsusulit ang gamit (usefulness) ng instrumento bilang batayan ng ilang baryabol (variable) bilang sukatan (predictor) ng gawi/kasanayang tinataya. May mga uri ng validity: Criterion-related validity, content validity, construct validity, face validity, at consequential validity

20. criterion-related validity, sinusukat nito ang kahusayan ng indibidwal batay sa criterion, hal. katatasan sa wika ng partikular na kurso ng mag-aaral ayon sa iskor sa pagsusulit. Sinusukat nito, halimbawa ang istratehiya sa pagtuturo, kurikulum at iba pa. content validity, pinagtutuunan ang domeyn o kasanayan at personalidad, halimbawa, kahusayan sa wika partikular sa kasanayang pagsulat. Nasusukat dito ang bunga ng pagkatuto (outcome of learning), tiyak na mga layunin, at kung ang pagsusulit ay wastong repleksyon ng itinakdang layunin ng pag-aaral. Dito kinakailangan ang pagsusuri ng mga bihasa sa larangan ng pag-aaral sa mga aytem sa pagsusulit. face validity ay ang kaanyuan lamang ng pagsusulit kung katanggap-tanggap sa gagamit nito.

21. construct validity - batay ito sa serye ng pag-aaral. Layunin nitong mailarawan ang katangiang sinusukat sa pag-aaral kaya hindi maaring batayan nito ang minsang pagsusulit lamang. Sa kabuuan, ang construct validity ay kalipunan ng mga ebidensya ukol sa katangiang tinataya ayon sa iba’t ibang sitwasyon. Dahil pilot test lamang ang pag-aaral at mula lamang sa San Beda College ang sampol ng populasyon hindi pa nabuo ang talatuntunang ito. consequential validity sinusukat dito ang magiging bunga (consequences) nito sa kumukuha ng pagsusulit. Magagawa lamang ito kung ilalapat ang kaugnay na mga pagbabago sa istratehiya at kontent ng pagtuturo at silabus batay sa iskor sa pagsusulit ng kakayahan ng mga estudyante.

22. reliability – nasusukat nito ang konsistensi ng layon ng pagsusulit o nang ibig mataya batay sa item analysis na isang statistical tool. Gayundin, nasusukat ito kung magiging pareho ang resulta kapag ibinigay sa parehong grupo sa ibang pagkakataon o sa ibang grupo na may pareho ring katangian ng naunang grupo. Dapat konsistent at “dependable” o magagamit muli sa hinaharap May mga uri ng reliability: reliability coefficient at coefficient of equivalence. Ang reliability coefficient ay ang pag-uugnay ng iskor ng sampol na populasyon sa dalawang set ng parehong instrumento. Nakaaapekto rito ang kondisyon ng administrasyon ng pagsusulit, sampling ng test items at sa kumukuha mismo ng pagsusulit na maaaring magkaroon ng tinatawag na error sa iskor. Namamayaning tanong naman sa coefficient of equivalence ay: Makakukuha kaya ang test taker ng parehong iskor sa dalawa o higit pang sampol sa aytemmula sa parehong domeyn?.

23. AngInstrumento • Kaalamangpanggramatika (multiple choice) – Talasalitaan: Halimbawa: May tilabahawnaalingawngawsakanyangdibdib. a. Mahinangtinig b. dimawari c. malamignapakiramdam d. kaba Wastonggamit: Hatiinnatinangbibingkangbinilingnanay. a b c d Hatian mo namanakongmgabayabasnamapipitas mo. a b c d Ponolohiya, morpolohiya: Silidanmo ngtubigangbalde at maliligoako. Sarisariangkulayngmgabanderitastuwingpistasanayon.

24. CALP

25. CALP

26. Sanaysay - Prompt Pansinin ang mga naunang tanong. Sagutin ang mga tanong na ito sa pagsulat ng sanaysay na hindi kukulangin sa 200 salita. Hindi kasama sa bilang ng mga salita ang mga pang-ugnay tulad ng pang-ukol, pang-angkop, atbp. Hindi dapat limitahan ang pagsulat sa pagsagot lamang ng mga tanong. Kailangang sundin ang panuntunan sa pagsulat ng sanaysay tulad ng pagkakaroon ng simula, gitna, at wakas. Tatayahin ang nilalaman at organisasyon, istilo, at mekaniks sa pagsulat tulad ng wastong baybay, gamit, bantas, kahulugan, atbp. Inaasahang makasusulat ng wastong gamit ng mga salita sa Filipino, may kohirens, kohesyon sa mga pangungusap at talata at angkop na rehistro batay sa larangan o disiplinang tinatalakay. Nilalayon nitong mataya ang kognitibong kasanayan sa pagsulat ng kumukuha ng pagsusulit na ito.