Indi kockor

1. Indi kockor

2. Indi kockor • Eshte nje forme speciale e indit lidhor • Indi kockor organizohet ne kocka • Pavarsisht fortesise kocka eshte e lehte • Eshte ind dinamik • Eshte indi kryesor I skeletit , takohet dhe te dentina dhe cementi

3. Funskioni • Mbron organet e brendshme • Sherben si vend I inserimit te muskujve me tendinet • Mbron palcen • Luan rol ne metabolozimin e kalciumit

4. Ndertimi • Ndertohet nga –matriksi jashtqelizor dhe qeliza • Matriksi ndertohet nga lende organike dhe inorganike • Matriksi organik -> fije kolagjene , dhe lenda amorfe (glukozaminoglikane dhe proteoglikane ) • Matriksi inorganik -> fosfat + karbonat calciumi qe zene 65 %te peshes se thate te kockes

5. Organizimi makroskopik • Kocka spongioze : ka aspekt alveolar , ndertohet nga trabekula te holla • Kocka kompakte : mase solide • Me pak perjashtime forma kompakte dhe spongioze takohen ne te gjitha kockat • Kockat e sheshta te kafkes perbehen nga dy shtresa kocke kompakte qe kufizojne nje shtrese te ndermjetme kocke spongioze , kjo quhet diploe

6. Ne zonat ndermjet diafizes dhe epifizave ndodhet nje zone kercore qe quhet –disku epifizar • Zona e tranzicionit mes diskut epifizar dhe diafizes quhet metafize • Disku epifizar +metafiza ->zona e rritjes • Kur osifikohet disku epifizar ->rritja nderpritet

7. Siperfaqja artikulare e epifizave te kockave te gjata vishet nga je shtrese kerci hialin qe qeuhet ->kerci artikular • Sip e jashtme joartikulare e kockave te gjata vishet nga nje shtrese e holle indi fibroblastik te vaskularizuar ->periost • Kaviteti medular I diafizave dhe kockave spongioze vishet nga nje shtrese qelizash te sheshta -> endost • Endosti vazhdon me kanalet e Haversit dhe Volkman te kockes • Periosti +Endost kane potencial osteogjenik

8. Ndertimi (vazhdim )

9. Periosti – ndertohet nga 2 shtresa • Shtresa e jashtme fibroze – e varfer ne qeliza e pasur ne enezim • Shtresa e brendshme – e pasur ne qeliza dhe me nje rrjet te dendur kapilaresh • Gjate zhvillimit te kockes dhe riparimit te frakturave ne kufirin mes shtrese se brendshme dhe indit kockor shfaqet nje shtrese osteoblastesh me aftesi proliferuese aktive

10. Endosti – vesh pllakzat e brendshme te kockes dhe kanalin kockor • Ndertohet nga nje shtrese qelizash osteoprogenitore • Keto bashke me qel e periositi -> sekretojne matriks dhe marrin pjese ne riparimin e kockes se thyer • Qel osteoprogenitore te endostit +periostit -> shndrrohen ne osteoblaste ne indet e vaskularizuara dhe kondroblaste ne ato te pavaskularizuara

11. Kocka e dekalcifikuar humbet fortesine por ruan rigiditetin fleksibilitetin , rezistencen ne terheqje • Kocka ne te cilet kane humbur perbersit organike ruan formen , permasat por humbet rezistencen ne terheqje dhe behet e thyeshme si porcelan • Perbersit inorganik : pergjegjes per fortesine dhe rigiditetin • Perbersit organik :rezistence ne terheqje dhe presion

12. Qelizat e kockes • Qel.osetoprogenitore ->proliferojne vazhdimisht dhe shndrrohen ne qel osteogjenike dhe osteoblaste gjate –zhvillimi te kockes - riparimit te frakturave Osteoblastet-> e kane origjinen nga qel e mesiperme : sekretojne elemente organike te matriksit , organizojne depozitimin e kriprave minerale

13. Qelizat e kockes (vazhdim ) • Osteocitet ->marrin pjese ne shkembimin e lendeve minerale te kockes , duke nderhyre ne rregullimin homeostatik te %te kalciumit ne organizem • Osteoklastet -> marrin pjese ne shkatrrimin e indit

14. Formimi I kockes • Osifikimi membranoz – me kete rruge zhvillohen kockat e kafkes , te fytyres dhe nje pjese e nofulles se poshtme • Shumimi dhe grumbullimi I qel mezenkimale rreth nje rrjete te dendur kapilaresh • Midis qel dhe kapilarve zhvillohet -> lenda themelore se bashku me fijet kolagjene

15. Me vone shfaqen trabekulat (vatra ) te perbera nga matriks kockor eozinofilik • Qel mezenkimale shndrrohen ne ->osteoblaste • Keto renditen ne periferi te trabekulave , sekretojne : lenden themelore (e cila ende nuk permban kripra minerale , ndaj indi quhet osteoid ) +tropolagjenin • Mezenkima qe ndodhet ne periferi te kockes formon periostin , ndersa ajo qe nuk I nenshtrohet osifikimit jep endostin • Pika e fillimit te osifikimit quhet ->qendra primare e osifikimit

16. Zhvillimi endokondral • Osifikimi endokondral kryhet ne brendesi te kercit hialin I cili sherben si model per kocken qe do formohet • Ne kete menyre zhvillohen kockat e gjata te skeletit , humerusi , femuri , tibia • Osifikimi endokondral ka 2 faza • Ne fazen e pare kondrocitet e modelit kercor hipertrofizohen dhe shkatrrohen

17. Ne fazen e II –qel osteoprogenitore dhe kapilare gjaku depertojne ne hapsirat qe kane lene kondrocitet e degjeneruara • Qel osteoprogenitore dif ne osteoblaste -> formojne matriksin oseoz • Vendi ku fillon he vazhdon procesi I osifikimit quhet pika e kockezimit • Qendra e pare e kockezimit shfaqet ne diafize dhe kur mbaron ajo fillon kockezimi I epifizave

18. Kufiri qe ndan indin qe eshte formuar nga ai qe do formohet quhet vija e kockezimit • Rritja e kockes fillon ne etapat e hershme te zhvillimit embrional dhe perfundon ne moshen 20-25 vjec periudhe ne te cilen zhfuket dhe disku epifizar • Kocka rritet ne gjatesi ne saje te diskut epifizar • Rritja e kockes ne trashesi behet nga periosti

22. Faktoret qe ndikojne ne zhvillimin e kockes • Faktoret kimike –gjate zhvillimit dhe rritjes se kockes organizmi ka nevoje per kriprat minerale te kalciumit dhe fosforit • Faktoret hormonale – GH hormoni somatotrop ndikon ne zhvillimin dhe rritjen e kockave • PTh – rregullon permbajtjen e kalciumit ne gjak , kur sasia e tij shtohet kockat humbasin kalcium , perqendrimi I tij ne gjak rritet kurse I fosforit ulet

23. Tireokalcitonina – ka veprim te kundert me Pth , inhibon veprimin e osteoklasteve • Zhvillimin e kockes e pengojne ACTH dhe kortizoni I gjendres mbiveshkore • Vitamina D – merr pjese ne rregullimin e met fosfo-kalcik • Vitamina C+A • Faktoret mekanike

24. Riperteritja e indit kockor • Kur kocka thyhet ndahet ne 2 segmente : • Proksimal dhe distal • Ne vendin e fraktures ka hemorragji dhe grumbullim te neutrofileve , me pas limfocite dhe monocite • Si pasoje e demtimit te enve te gjakut kocka nuk ushqehet dhe nekrotizohet • Rreth 48 ore pas thyerjes qelizat osteogjenike proliferohen , nga keto formohen osteoblastet

25. Indi I ri qe formohet quhet kallus • Ngjitja e segmenteve behet pa lene cikatrice • Kallusi ne vendin e fraktures eshte I trashe • Pas rimodelimit pjeset e teperta do perthithen nga osteoklastet dhe kocka fiton trashesine e saj fillestare • Ne fillim kocka e formuar eshte e tipit sfungjeror pastaj zvendsohet me ind kockor kompakt

28. Ekzaminimi ortopedik • Historia • Ekzaminimi klinik • Imazheria radiografike

29. Ekzaminimi klinik • Ekzaminimi I zones per te cilen ankohet pacienti , I zonave prej te cilave mendohet se buron dhimbja dhe ekzaminimi I plote I trupit • Kontrolli I kockave per shkurtime apo deformime • Ekzaminimi I indit e bute per formen dhe duke krahasuar anesite • Diskolorime te lekures : cianoze , pigmentime • Palpimi I zones per te cilen ankohet pacienti duke kontrolluar kocken , temp e lekures , indin e bute per spazma dhe atrofi

30. Matja e anesive per te zbuluar ndonje anomali ne zhvillimin e muskujve • Mukulaturat e atrofizuar na tregon per nervat e demtuar • Ekzaminimi I forces dhe fuqise se muskulit pergjegjes per levizjen e artikulacionit 0-nuk ka kontraktim 1-gjurme 2-e varfer 3-e lehte 4-e mire 5-fuqi normale per ta levizur artikulacionin kunder gravitetit me rezistence te plote

31. Ekzaminimi I kordes spinale dhe nervave 0-pa reflekse 1-aktivitet I ulur 2-aktivitet normal 3-aktivitet I shpejte 4-hiperaktiv

32. Ro-grafi • Tomografi e kompjuterizuar • Echo doppler – kur dyshojme per nje bllokim ne enet e gjakut te anesive • EMG- regjistron dhe analizon aktivitetin elektrik te muskujve per te percaktuar nqs kemi prekje te nervave te anesive • MRI –per te percaktuar keputjet e muskujve , ligamenteve ,tendinave