IRLANDIA

1. IRLANDIA

2. Irlandia to trzecia pod względem wielkości wyspa w Europie. Od północy i zachodu oblewa ją Ocean Atlantycki, od wschodu i południowego wschodu Morze Irlandzkie. • Dostęp do Morza Irlandzkiego, Morza Celtyckiego, Oceanu Atlantyckiego, a od Wielkiej Brytanii oddziela ją Kanał Św. Jerzego. Dł. wybrzeża 1448 km

3. KLIMAT • Klimat Irlandii określa się jako typ klimatu umiarkowanego morskiego wilgotnego. Na jego kształtowanie największy wpływ mają napływające z południowego zachodu masy powietrza znad Oceanu Atlantyckiego i łagodząca działalność Prądu Północnoatlantyckiego (Zatokowego). W obrębie wyspy klimat nie jest zbytnio zróżnicowany. Średnie temperatury powietrza wahają się między 4 a 7 °C w styczniu i lutym (najzimniejsze miesiące w roku) natomiast w najcieplejszych miesiącach (lipcu i sierpniu) wynoszą od 14 do 16 °C (średnia roczna ok. 10 °C). Ilość opadów jest różna: od 760 mm na wschodzie do 2540 mm na zachodnim wybrzeżu (w górach). Średnia dla całej wyspy wynosi 1100 mm. Zróżnicowanie rozmieszczenia opadów, wynika z kierunku mas powietrza – góry zachodniego wybrzeża stanowią barierę dla chmur deszczowych i tam są największe opady, tereny położone na wschód od nich pozostają w cieniu opadowym i opady są niższe. Dni z opadem występują przeciętnie 200-250 razy w roku (część zachodnia). Opady śniegu zdarzają się rzadko, zazwyczaj tylko w górach. Największe dzienne nasłonecznienie jest w maju i czerwcu i wynosi wtedy 5,5 do 6,5 godziny/dobę.

4. UKSZTAŁTOWANIE TERENU  Krajobraz wyspy jest unikalną mozaiką terenów górskich, bagien , wrzosowisk, zbiorników wodnych, a przede wszystkim łąk i pastwisk pokrywających nizinne partie wyspy. Położona w centrum wyspy Nizina Środkowo -irlandzka  zajmuje prawie połowę powierzchni Irlandii. W północno-zachodniej Irlandii wznoszą się góry Donegal. Na południu wyspy znajdują się pasma górskie Kerry. Na wschodnim wybrzeżu wyspy położone są góryWicklow, będące przedłużeniem Gór Kambryjskich. Linia brzegowa Irlandii jest bardzo dobrze rozwinięta. Głęboko w głąb lądu wcinają się liczne zatoki m.in.Donegal, Clew, Galway, Shannon, Dingle.

5. DUBLIN Stolicą Irlandii jest Dublin, miasto położone jest w prowincji Leinster. Leży na wschodnim wybrzeżu Irlandii nad Morzem Irlandzkim u ujścia rzeki Liffey. Miasto dzieli się na Northside ( mniej zamożną dzielnicę) i Southside( nowocześniejsza i bardziej zamożna dzielnica). Miasto posiada port morski połączony kanałami z rzeką Shannon.

7. NAJWIĘKSZE MIASTA : • Dublin (507 tys.) • Cork (117 tys.) • Galway (72 tys.) • Limerick (54 tys.) • Waterford (45 tys.) Najdłuższa rzeka : Shannon (259km) Najwyższy szczyt: Carrantuohill (1041 m.n.p.m) Długość granicy z Irlandią północną: 360 km Największe jezioro: Loch Korrib (176 km2) Długość wybrzeża: 1448 km

8. Podział administracyjny Od końca XVI w. wyspa Irlandia tradycyjnie dzielona była na 4 historyczne prowincje, a te z kolei dzielono na 32 hrabstwa. Dwa historyczne hrabstwa: Desmond oraz Coleraine obecnie nie istnieją, a niektóre inne zmieniły nazwy bądź granice. Po podziale Irlandii w 1921 roku, nowo powstałe państwo irlandzkie objęło 26 hrabstw, a 6 pozostałych znalazło się w granicach Irlandii Północnej. Dwa hrabstwa w Republice uległy podziałowi, co dało obecny podział administracyjny na 29 hrabstw i 4 prowincje. Nadal jednak podział na 26 hrabstw funkcjonuje dla celów pocztowych oraz w kontekstach sportowych i kulturowych. Podział Irlandii na prowincje Podział Irlandii na hrabstwa.

9. PKB- 217mld PKB na osobę – 39.639 USD Najważniejszymi gałęziami gospodarki irlandzkiej są przemysły: 1)elektroniczny i informatyczny 2)chemiczny i farmaceutyczny 3)metalurgiczny 4)poligraficzny 5)włókienniczy Szeroko świadczone są usługi w zakresie: 1)handlu elektronicznego 2)telekomunikacji 3)oprogramowania komputerowego 4)nowoczesnych usług finansowych Gospodarka Republiki Irlandii opiera się głównie na przemyśle i rolnictwie. Należy ona do najszybciej rozwijających się krajów w UE, a zawdzięcza to silnym przemianom ekonomicznym, które rozpoczęto w latach ’80. Wtedy to wszedł w życie program uprzemysławiania kraju, który oparto głównie na obcym kapitale w postaci zagranicznych inwestycji. Gospodarka

10. Surowce • Irlandia jako kraj wysoko uprzemysłowiony posiada stosunkowo niewielkie zasoby surowców naturalnych. Jej przemysł wydobywczy opiera się w znacznej mierze na odkrytych w minionej dekadzie rudach cynku (wydobycie: 134 tys. ton rocznie) oraz ołowiu (45 tys. ton rocznie). Poza nimi posiada też nieduże ilości gipsu, miedzi, srebra, gazu ziemnego, torfu, węgla brunatnego oraz surowców budowlanych.

11. Kultura Irlandczycy od wieków znani są ze swojej gościnności. Istnieje wierzenie, według którego odwrócenie się plecami do nieznajomego w potrzebie przynosi domowi pecha. Drzwi frontowe do domu są w porze obiadowej często otwarte;każdy przechodzień może wejść i dołączyć do posiłku. Podczas gdy wiele dawnych wierzeń i przesądów zanika, irlandzkie ciepło i gościnność pozostają ważnymi cechami narodowymi. Praktykowane są nie tylko w domach, ale też na przykład w pubach. Każdy, kto dołącza do grupy pijących, automatycznie stawia wszystkim kolejkę. Podobnie nikt nie zapali papierosa, zanim najpierw nie poczęstuje nim zgromadzonych. Irlandczyce cechują się troską o innych dowodem na to może być J Capuchin Day Centre w Dublinie. Jest to miejsce, które codziennie zapewnia około 100 śniadań i 300 obiadów dla bezdomnych, bezrobotnych i wykluczonych społecznie.

12. „Są tylko dwa powody do zmartwień: albo jesteś zdrów albo chory. Jeśliś zdrów, nie ma się co o martwić. Jeśli chory są dwa powody do zmartwień: albo wyzdrowiejesz, albo umrzesz. Jeśli wyzdrowiejesz, nie ma się co o martwić. Jeśli umrzesz, są tylko dwa powody do zmartwień: albo pójdziesz do nieba, albo do piekła. Jeśli pójdziesz do nieba, nie ma się co o martwić. Jeżeli do piekła, będziesz tak zajęty witaniem się z kumplami, że nie będziesz miał czasu żeby się martwić. To po co się martwić?” Ten tekst, który jest nadrukowywany na różne pamiątki dla turystów, obrazuje irlandzkie podejście do życia. Koniec z narzekaniem. Irlandczycy są bardzo pogodni i niesłychanie przyjaźnie nastawieni do turystów, którzy od lat napędzają ich gospodarkę. Są niezwykle pomocni i skorzy do ucinania wszelkiego rodzaju pogawędek na każdy temat.

13. Jedzenie Na deser applepie lub pyszne banoffepie z bananami i toffi, przykryte warstwą śnieżnobiałej bitej śmietany. Warto spróbować tradycyjnego fish&chips (smażony na głębokim oleju wędzony dorsz i domowe frytki z octem). Śniadaniowym przysmakiem jest typowe irlandzkie full irish breakfast. Śniadanie jest tak obfite, że przez cały dzień aż do kolacji nie poczujecie głodu. Składa się nań jajko sadzone, smażone kiełbaski i bekon, biały i czarny pudding (wyglądem zbliżony do polskiej kaszanki), fasolka w sosie pomidorowym, smażone pieczarki i pół pomidora oraz hashbrown – uderzająco podobny do naszych placków ziemniaczanych. Lżejszą opcją śniadaniową, ale równie tradycyjną, są scones, podawane z masłem i marmoladą. chowder, to typowa zupa irlandzka na bazie bekonu, ryb i owoców morza. J Capuchin Day Centre w Dublinie to miejsce, które codziennie zapewnia około 100 śniadań i 300 obiadów dla bezdomnych, bezrobotnych i wykluczonych społecznie.

14. Język Językiem urzędowym w Irlandii jest Angielski, ale również Irlandzki. Słyszanym często językiem jest również polski (z powodów licznej emigracji z Polaków do Irlandii za pracą). Z ciekawostek natomiast: niewielu rdzennych mieszkańców tego kraju potrafi skonstruować choćby jedno poprawne zdanie w języku irlandzkim, a przecież na każdym znaku drogowym i urzędzie nazwy własne podane są najpierw po irlandzku, a dopiero pod spodem po angielsku. Z ciekawych, polskich akcentów można znaleźć kaplicę w Limerick, poświęconą Janowi Pawłowi II. Znajduje się w ciekawym miejscu, bo jest to centrum handlowe (Dooradoyle shopping center).

15. Symbolem Irlandii jest też leprikon – złośliwy skrzat ,marnie ubrany, skąpy i niezbyt miły. Złapany przez śmiertelnika może jednak spełnić aż trzy życzenia. Zazwyczaj nie jest do tego skory, kłamie jak najęty i chce ogłupić człowieka. PATRON IRLANDII TO ŚW PATRYK ! • Najważniejszym świętem jest dzień patrona Irlandii – Św. Patryka, obchodzony 17 marca. jest to dzień wolny od pracy, a Irlandczycy szykują się na tę uroczystość na długo przed jej rozpoczęciem. Organizowane są festyny, koncerty, jarmarki, przedstawienia przygotowywane przez najmłodszych, warto też zobaczyć orszak przemierzający hucznie przez cale miasto. • Wielu z nas sądzi, że Halloween przywędrowało z USA, a to przecież święto wywodzące się z celtyckiego obrządku Samhain, co oznacza koniec lata, odprawianego od dawien dawna w Irlandii. W przeszłości palono ogniska i odprawiano modły za dusze zmarłych, dziś przebrani Irlandczycy bawią się w pubach i na ulicach, dzieciaki biegają od domu do domu prosząc o słodkości. Jedynie wydrążone, podświetlone dynie z wyciętymi rysami ludzkich czaszek i szkieletów przypominają o tradycji

16. Dublin nie sprawia wrażenia wielkiej metropolii. Brak tu wysokich budynków, większość to małe najwyżej dwupiętrowe domy. Miasto nie posiada wielu zabytków. Do najważniejszych tutejszych atrakcji historycznych należą: zamek Malahide, budynek uniwersytetu Trinity College – najstarszej uczelni wyższej w Irlandii oraz katedra Świętego Patryka. * Muzeum browaru Guinness’a w zabytkowym budynku fabryki * Newgrange * Klify Moheru * ADARE CASTLE * Brú na Bóinne * Carrowmore * Clonmacnoise * Glendalough * Newgrange * Rock of Cashel * Tara * Wyspy Skellig

17. Park Narodowy Killarney (Killarney National Park) - bardzo widowiskowa kraina gór, lasów jezior i mokradeł. Znajduje się tutaj najwyższe w Irlandii pasmo górskie z wierzchołkami sięgającymi ponad 1000 m. Zbocza gór porośnięte są lasami, a u podnóży leżą urokliwe jeziora - prezentują się szczególnie okazale z licznych punków widokowych przy drodze prowadzącej wokół parku, na znacznej wysokości. Obecne lasy Killarney są pozostałością pradawnej puszczy, porastającej niegdyś większą część Irlandii. Występujący tutaj las cisowy jest jednym z tylko trzech takich w Europie. Jest to miejsce, do którego można wiele razy wracać na jednodniowe wycieczki, a na zwiedzenie całości trzeba poświęcić kilka dni. Do ciekawszych celów można zaliczyć wodospad Torc, malowniczy wąwóz górski Dunloe, średniowieczną wieżę obronno-mieszkalną - Ross Castle, czy też ruiny klasztoru z VII wieku na wsypie Inisfallen. Jednak najpopularniejszym miejscem jest Muckross House - wiktoriański pałacyk z XIX wieku, wraz z jego imponującymi ogrodami. Po części parku Killarney można poruszać się bryczką, a po jeziorach turystycznymi łodziami. W Irlandii jest 6 Parków Narodowych

18. INFORMACJE OGÓLNE STOLICA: Dublin JĘZYK: irlandzki, angielski LICZBA LUDNOŚCI: 4 588 252 mln USTRÓJ: republika, demokracja parlamentarna GŁOWA PAŃSTWA: prezydent Michael D. Higgins POWIERZCHNIA: 70 273 km² PKB: Całkowite: 217,2 mld USD Na osobę: 47 426 USD WSTĄPIENIE DO UE: 1 stycznia 1973 RELIGIA DOMINUJĄCA: Katolicyzm (84%) GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA: 63 osób/km² JEDNOSTKA MONETARNA: Euro Hymn: Amhrán na bhFiann (pieśń żołnieża) http://www.youtube.com/watch?v=h4s0fd2ShpA

19. Ciekawostki • Na tablicy rejestracyjnej samochodu, dwie pierwsze liczby to rok produkcji • Dzień św. Patryka to najważniejsze święto w Irlandii, odbywają się wtedy koncerty, parady, wszyscy bawią się przy muzyce i tańcu. • Przed świętami ofiarowuje się podarunki ludziom, z których usług korzystało się w mijającym roku: mleczarzom, listonoszom • Irlandia to kraj zmiennej pogody – wyjeżdżając koniecznie weź kurtkę i parasol , raz pada raz świeci słońce, taki już urok tego kraju • Reprezentancja Irlandii w 85-letniej historii rozegrała aż 705 meczów z Polską, w tym 233 mecze wygrała, a 304 przegrała. Pozostałe spotkania zakończyły się remisem. • W tańcu irlandzkim ręce zawsze trzymane są blisko ciała. Jest to pozostałość po czasach, kiedy tańce były zabronione i odbywały się w ciasnych pomieszczeniach piwnicznych. Inna przypowieść mówi, że ręce są trzymane na pamiątkę buntu przeciwko najeźdźcom brytyjskim, a symbolizują spętanie. • Z Irlandii wywodzi się święto Halloween. Początkowo nazywało sie ono Samhain. W wyniku emigracji do Ameryki święto zostało zaszczepione na amerykańskim gruncie i zmienione powróciło do Europy. W Irlandii obchodzone jest bardzo hucznie. • Większość okien w Irlandzkich domach otwiera się na zewnątrz. • Irlandczycy kupują w sklepach wyłącznie produkty rodzime, stąd na wszystkim można znaleźć naklejkę „Buy me, I’m Irish” • Irlandczycy kochają konie, a wyścigi są tu organizowane często i przyciagają tłumy. • Pierwszy dzień wiosny przypada w Irlandii 1 lutego. Według kalendarza pory roku zbiegają się dokładnie z początkiem miesięcy: lutego, maja, sierpnia i listopada. • W ostatni dzień karnawału Irlandczycy świętują Pancake Day czyli Dzień Naleśnika. Odpowiada on naszym Ostatkom, a w tym dniu serwuje się naleśniki pod każdą postacią. Są one symbolem dawnej tradycji, nakazującej zużyć wszystkie resztki przez Wielkim Postem. • Jednym z symboli Irlandii jest piwo Guiness, którego dziennie wypija się na świecie 9 mln kufli. Kompania nie tylko posiada oddziały w sześciu miastach świata, ale również własne statki do przewozu piwa. • Jedną z najbardziej charakterystycznych gier irlandzkich jest hurling. • Harfa jest symbolem Irlandii, a jej wizerunek znajduje się na walucie. Harfa, która stała się wzorem dla symbolu państwowego istnieje naprawdę. Obecnie przechowywana jest w Trinity College w Dublinie.

20. notatka Irlandia - to państwo wyspiarskie położone w Europie Północno – Zachodniej na Oceanie Atlantyckim. Powierzchnia tego państwa wynosi 84 000 km2. Liczba ludności to: 4 015 676, a gęstość zaludnienia to 51 osób/km2. Stolicą jest Dublin liczący 496 tys. mieszkańców. W Irlandii panuje ustrój republikański. Głowa państwa jest prezydent. Ten kraj podzielony jest na 26 hrabstw i 4 miasta wydzielone. Godło narodowe to harfa, natomiast godło tradycyjne to koniczynka czyli Schamrock. Język urzędowy to: - irlandzki, - angielski. Największe miasto to m.in: - Dublin (480 tys. ludzi), Cork (127 tys. ludzi) - jest głównym portem, Limerick (77 tys. ludzi)