Divan Edebiyati Sairleri

1. Divan Edebiyati Sairleri

2. Nesimi(?-1404) Bagdat dogumlu olan Nesimi i�in �Divan siirinin Yunus Emre�si denilebilir. Hurufilik tarikatinin bir �yesi olan sair, siir ve d�s�ncelerinin seriata aykiri g�r�nmesi y�z�nden Halep�te derisi y�z�lerek �ld�r�lm�st�r. D�s�ncelerini korkusuzca yaymaya �alisan Nesimi her tehlikeyi g�ze almis,sonunda inancinin kurbani olmustur.�l�m�nden sonra �zellikle Bektasiler arasinda kutsallastirilmistir. Siirlerini Azeri T�rk�esiyle yazan Nesimi�de d�zg�n bir anlatim ve coskun bir lirizm g�r�l�r. Tuyuglariyla taninmis bir sairdir. Fars�a ve T�rk�e yazilmis iki divani vardir.

3. Seyhi(1371?-1431?) K�tahya dogumlu Seyhi�nin asil adi Yusuf Sinaneddin�dir. Iran�da tasavvuf ve tip �grenmis,hekimlikte �n kazanmis Ankara�da �elebi Sultan Mehmet�i tedavi etmis,�elebi Mehmet ona Tokuzlu k�y�n� timar olarak vermistir. Tokuzlu k�y�ne giderken yolda timarin eski sahiplerince soyulmus,ugradigi felaketi,padisaha anlatmak i�in Har-name�sini yazmistir. Har-name 126 beyitlik k���k bir mesnevidir.Sair bu eserinde olmayacak hayaller pesinde elindekini de kaybeden,boynuz umarken kulaktan da olan bir esegin basina gelenleri anlatir. Har-name hiciv edebiyatimizin en g�zel �rneklerindendir. Divan siirinin ortak malzemesini derli toplu ve basarili kullanan ilk sairdir. Seyhinin divani ve H�srev � Sirin adli bir mesnevisi vardir.

4. Ahmedi(1334-1413) �mr�n�n �ogunu Bursa�da ge�iren sanat�i uzun yillar divan katipligi yapmistir. 14.y�zyilin en b�y�k divan sairi sayilir. Divan siirinin kurulusunda �nemli rol oynayan sanat�i,tamamen din disi konular islemistir. Dili kendinden �nce yetisen sanat�ilarinkinden agirdr. Ahmedi�nin b�y�k bir Divan�i ile Iskendername ve Cemsid � Hursit adli iki mesnevisi vardir.

5. Nef�i(1572-1635) Asil adi �mer olan Nef�i,Erzurum�un Hasankale il�esinde dogmustur. Kuvvetli bir medrese �greniminden sonra 4.Murat�in korumasinda yasamis; Vezir Bayram Pasa�yi hicvettigi i�in bogdurulmus ve cesedi denize atilmstir. Nef�i Divan siirinin en b�y�k �vg� ve yergi sairidir.�zellikle kaside t�r�nde �ok basarilidir. Saltanatlari d�neminde yasadigi d�rt padisahtan en �ok 4.Murat�a kaside yazmistir.Devrinin devlet adamlarini ve sairlerini en sert bi�imde elestiren Nef�inin siirinde dil agir ve sanatlidir. Siham-i Kaza adli hiciv kitabi �ok �nl�d�r.Ayrica T�rk�e ve Fars�a birer Divan�i vardir.

6. Nabi(1642-1712) Urfa�li Yusuf Nabi,gen� yasta Istanbul�a gelmis,y�ksek b�rokratlarin korunmasinda uzun yillar Halep�te yasamis,�nemli eserlerini burada yazmis bir sanat�idir. Nabi Divan edebiyatinda �didaktik�siirin en b�y�k ustasidir.Onun siirlerinde duygu ve hayalden �ok d�s�nce vardir. Siirlerinde atas�zlerinden yararlanan sairin rahat ve akici bir dili vardir. Hayriyye adli mesnevisinde oluna �g�tler vermis,deneyimlerini anlatmistir.Hayrabad, sairin diger bir mesnevisidir.Tuhfet��l Harameyn adli eserinde hac yolculugunu,Sur-name�sinde ise 4.Mehmet�in sehzadeleri i�in yapilan s�nnet d�g�n�n� konu etmistir.

7. Seyh Galip(1759-1789) Istanbul dogumlu olan sanat�i,Mevlevi tarikatinin �yesi olmus,Galatasaray Mevlevihanesi�nde seyhlik yapmistir. �Divan edebiyatinin son b�y�k sairi�olarak degerlendirilir. Nabi�nin Hayrabad adli mesnevisinden daha g��l� bir eser yazabilecegini kanitlamak i�in,ilahi aska varmanin g��l�klerini anlattigi eseri H�sn� Ask�i yazmistir.Allegorik bir eserdir. Seyh Galip�te,bir �esit sembolizm olan Sebk-i Hindi akiminin etkileri g�r�l�r. Sanat�inin heceyle yazilmis bir t�rk�s� de vardir.siirlerini bir Divan�da toplamistir.

8. Nedim(?-1730) Istanbul dogumlu olan sanat�i,uzun yillar m�derrislik yapmis,Nevsehirli Damat Ibrahim Pasa�nin himayesini g�rm�s,Patrona Halil ayaklanmasi sirasinda sarayin damindan d�serek �lm�st�r. Lale devrinin zevk ve eglence sairi olan Nedim,gazel ve sarkilariyla �nl�d�r. Siirlerinde tamamen din disi konulari islemis;ask,sarap,hayattan zevk alma�temalarini dile getirmistir. Sarki t�r�n�n bulucusu ve en �nl� sairidir. �Mahallilesme� akiminin en g��l� temsilcisi olan sair,halk edebiyatindan da etkilenmis ve hece �l��s�yle bir kosma yazmistir. Bir Itanbul sairi olan Nedim�in en �nl� eseri Divan�idir.

9. Fuzuli(1495?-1566) Asil adi Mehmet olan sair t�m yasamini Irak topraklarinda ge�irmistir. Sah Ismail Bagdat�i zaptedince ona Beng � Bade mesnevisini takdim etmis,Kanuni�nin Bagdat�i fethi �zerine padisaha kasideler sunmus,kendisine baglanan 9 ak�elik maasi alamayinca �nl� Sikayet-name�sini yazmistir.Sikayet-name,mektup t�r�nde bir eserdir. Divan siirinin en lirik sairidir. Leyla ile Mecnun adli mesnevisinde ilahi aski dile getirmis,gazel ve kasideleriyle taninmistir. Siirlerinde ask acisindan duydugu mutlulugu dile getirmistir. Fuzuli,Hadikat�s S�eda adli eserinde Kerbela olayini;Beng � Bade adli eserinde esrar ile sarap arasindaki bir tartismayi anlatir. �Su Kasidesi� en �nl� siirlerinden biridir.

10. Baki(1526-1600) Istanbul dogumlu olan Baki,uzun yillar Istanbul medreselerinde hocalik;Edirne,Mekke,Medine ve Istanbul�da kadilik yapmistir. Divan siirinin en b�y�k sairidir. Tasavvuftan hi� etkilenmemis,din disi siirler yazmistir. Siirlerinin ana konulari ask,eglence ve tabiattir.Baki�ye g�re insan d�nya nimetlerinden zevk almayi bilmelidir. Yasadigi d�nemde �Sairler Sultani� �nvaniyla �n� Hindistan�a kadar ulasmistir. Aruzu b�y�k ustalikla kullanan sairin siirlerindeki dil agirdir;Arap�a,Fars�a s�zc�k ve tamlamalar ile y�kl�d�r. Kanuni�nin �l�m� �zerine terkib i Bent bi�iminde yazdigi mersiye �ok �nl�d�r. T�rk�e bir Divan�i vardir.

11. Bagdatli Ruhi(?-1605) Asil adi Osman olan ve Bagdat�ta dogan sair,bir dervis gibi yasamis,�mr�n�n sonlarina dogru yazdigi �terkib i bent�iyle �n kazanmistir. �Terkib i bent�te d�nemin insanlarini,ikiy�zl�l�klerini,ahlak�a d�s�k taraflarini elestirmistir.Bu nedenle bir�ok sair bu esere nazire yazmistir.Terkib i bent,toplumsal bir elestiri,bir hicivdir. Eserlerinde dil sade ve sanatlardan uzaktir. Tanzimat sairi Ziya Pasa,Bagdatli Ruhi�yi �essiz bir sair� diye nitelemis ve onun terkib-i bendine bir nazire yazmistir. Bagdatli Ruhi�nin bir de Divan�i vardir.

12. S�leyman �elebi(?-1422) Yasami �esitli s�ylentilere dayanan S�leyman �elebi,Yildirim Bayezit devrinde Bursa�da imamlik yapmistir. Hazreti Muhammed�in diger peygamberlerden �st�n oldugunu ispatlamak amaciyla asil adi Vesilet��n Necat olan �nl� eseri �Mevlidi� mesnevi bi�iminde yazmistir. T�rk edebiyatinda mevlit yazma �igirini o a�mis;ancak yazilan mevlitlerden hi�biri S�leyman �elebi�ninki kadar �n kazanmistir.

13. Necati(?-1509) Ahmet Pasa�dan sonra 15.y�zyilin en �nl� Divan sairi olmustur. �esitli devlet kademelerinde �alisan Necati,Kastamonu�da iken yazdigi siirleriyle taninmistir. Siirlerinde yerli motifler katmayi bilmis;atas�zleri ve deyimlerle siirlerini s�slemis i�ten ve duygulu gazelleriyle �n kazanmistir. Necati�nin bir Divan�i vardir.

14. Kadi Burhanettin(1344-1398) Kayseri kadisinin oglu Kadi Burhanettin,ser�ven dolu bir yasam s�rm�s,kendiside kadilik yapmistir. 1831�de Sivas�ta tahta �ikip 18 yil Sivas sultanligi yapmis;komsulariyla savasmis,sonunda Sivas surlari �n�nde basi kesilerek �ld�r�lm�st�r. Kadi Burhanettin,�ogunu aruz,bir kismini da hece ile yazdigi T�rk�e siirlerinde Azeri sivesini kullanmistir. Gazel ve tuyuglariyla �nl�d�r. Arap�a,Fars�a siirleri yaninda T�rk�e bir Divan�i vardir

15. Katip �elebi(1609-1657) Istanbul dogumlu olan Katip �elebi,uzun yillar divan katipligi yapmis,�esitli seferlere katilmis,Istanbul�da iyi bir �grenim g�rm�st�r. Tarih,cografya,bibliyografi,toplumbilim alanlarinda yazilmis g��l� eserleri vardir. Cihann�ma adli cografya kitabinda Japonya�da Irak sinirina kadar olan �lkelerin cografyasini,kisa tarihini,bitkiler ve hayvanlar d�nyasini anlatir. Fezleke�de 17.y�zyilin tarihsel olaylarini konu edinmistir.Tuhfet��l Kibar fi Esfari�l-Bihar�da T�rk denizcilik tarihinden s�z eder.Kesf��z-Z�nun,bibliyografya s�zl�g�d�r.Mizan��l hak fi Ihtiyari�l-Ahakk,adli eserinde ise d�nemin tartisma konularini aktarir. Katip �elebi�nin kimi eserlerinde Divan edebiyatinin sade nesir,kimilerinde ise orta nesir �zellikleri g�r�l�r.

16. Ali Sir Nevai(1441-1501) �agatay edebiyatinin yitirdigi en b�y�k sairdir. Sair,bilgin ve b�y�k bir devlet adami olarak taninmistir. Sanatiyla bir�ok Divan sairini etkileyen Ali Sir Nevai,�ok bilin�li bir dil milliyet�isidir. Muhakemet��l L�gateyn adli eserinde T�rk�enin Fars�adan daha �st�n oldugunu kanitlamaya �alismistir. T�rk�e siirlerini d�rt divanda,Fars�a siirlerini ise bir divanda toplamistir. T�rk edebiyatinin ilk sairler tezkiresi olan Mecalis��n Nefais �i yazmistir. Mizan��l Evzan adli eserinde aruz �l��s�n� sistemlestirmeye �alismistir. Hamsesi olan birka� sairden biridir.

17. Ahmet Pasa(?-1497) Fatih Sultan Mehmet�in sohbet arkadasi,hocasi ve veziridir. Bir ara Fatih�in gazabina ugramis,vezirlik r�tbesi alinmis ve hapsedilmis ise de �Kerem� redifli kasidesiyle idamdan kurtulmustur. Gazel,kaside ve murabbalariyla �n kazanan sanat�i,y�zyillar boyunca T�rk sairlerini etkilemistir. Dini-tasavvufi konularla ilgilenmistir. Tek eseri T�rk�e yazdigi Divan�dir.

18. Sultan Veled(1226-1312) Mevlana�nin ogludur. �mr� boyunca Mevlevilik tarikatini yaymaya �alismistir. Ibtida-name,Intiha-name,R�bab-name adli Fars�a �� mesnevisi vardir. Sultan Veled,T�rk�e siirler de yazmis bir tasavvuf sairidir.

19. Hoca Dehhani(?-?) 13.y�zyil sairlerinden olan Hoca Dehhani Anadolu�da din disi Divan siirinin kurucusudur. Horasan�dan Anadolu�ya gelerek Konya�da Sel�uklu sarayina girmis,3.Alaeddin Keykubad�in emriyle Fars�a bir �Sel�uklu Sehnamesi� yazmistir. Anadolu�da din ve tasavvuf edebiyatinin �ok g��l� oldugu bir d�nemde ask ve sarap siirleri yazan Dehhani,Divan siirinin ilk temsilcisi sayilmaktadir. Sairin,elimizde bir kasidesiyle dokuz gazeli ge�mistir.

20. Nesimi; Fars�a ve T�rk�e iki Divan Seyhi; Har-name,H�srev � Sirin,Divan Ahmedi; Iskender-name,Cemsid � Hursid,Divan Nef�i; T�rk�e ve Fars�a Divan,Siham i Kaza Nabi; Hayriyye,Hayrabat,Tuhfet��l-Harameyn,M�nseat Seyh Galip; Divan,H�sn� Ask Nedim; Sarki ve gazeller,Divan Fuzuli; Su Kasidesi,Leyla ile Mecnun,Beng � Bade,Hadikat�s S�eda,Heft Cam,R�nd � Zahid,Sihhat � Maraz,Divan,Sikayet-name Baki; Divan,Kanuni Mersiyesi Bagdatli Ruhi; Divan,Terkibi Bent

21. S�leyman �elebi; Mevlid(Vesilet�n Necat) Necati; Divan Kadi Burhanettin; Gazel ve tuyuglar Katip �elebi; Kesf��z-Z�nun,Cihan-n�ma,Fezleke,Takvim��t Tevarih,Tuhfet��l-Kibar,Fi Esfar-il Bihar,Nizan�l Hak,D�st�r��l-Amel Ali Sir Nevai; Muhakemet�l L�gateyn,Mizan�l Evzan,Leyla ile Mecnun,Ferhat ile Sirin Ahmet Pasa; Divan,gazel,Sarki ve Murabbalar Sultan Veled; Ibtida-name,Intiha-name,R�bab-name,Divan Hoca Dehhani; Sel�uklu Sehnamesi

22. HAZIRLAYAN K�bra UYSAL Gazi Anadolu Lisesi �gretmeni:Ilhan AYHAN