PRAWA I OBOWIĄZKI LGD WYNIKAJĄCE Z UMOWY O WARUNKACH I SPOSOBIE REALIZACJI LSR

1. PRAWA I OBOWIĄZKI LGD WYNIKAJĄCE Z UMOWY O WARUNKACH I SPOSOBIE REALIZACJI LSR Wydział Leader DROW Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi sierpień - wrzesień 2009 r.

2. Akty prawne • Ustawa ROW • ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427, z późn. zm.) • Rozporządzenie • rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 maja 2008 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i sposobu wyboru lokalnej grupy działania do realizacji lokalnej strategii rozwoju w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 103, poz. 659)

3. Umowa o warunkach i sposobie realizacji LSR Formularz umowy przyznania pomocy zatwierdzony przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Formularz uzupełniony o informacje z poprawnie zweryfikowanego wniosku o wybór LGD do realizacji LSR

4. Załączniki LSR w wersji papierowej limity środków na działania Osi 4 harmonogram przewidywanych terminów podawania do publicznej wiadomości informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania 4.1 inne …

5. Zobowiązania dot. obowiązków LGD w ramach działania 4.1 rozpowszechnianie założeń LSR (zgodnie z opisem zawartym w umowie lub rozdziałem LSR Opis procesu wdrażania i aktualizacji LSR), rozpowszechnianie informacji o zasadach przyznawania pomocy finansowej w ramach działania 4.1, w tym o warunkach i trybie jej przyznawania (zgodnie z opisem zawartym w umowie lub rozdziałem LSR Opis procesu wdrażania i aktualizacji LSR),

6. Zobowiązania dot. obowiązków LGD w ramach działania 4.1 • bezpłatne świadczenie przez pracownika lub pracowników biura LGD, doradztwa w zakresie przygotowywania wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania 4.1 • Oznacza to, że wnioskodawca nie ponosi żadnych kosztów z tytułu tego doradztwa. Pracownicy LGD powinni robić to w ramach swoich obowiązków i otrzymywanego wynagrodzenia. • Kosztem kwalifikowalnym jest również umowa zawarta z ekspertem, który wesprze biuro w kwestiach szczegółowych (np. sporządzenie biznes planu). Pracownik LGD nie może być jednocześnie ekspertem, z którym zawarta jest umowa.

7. Zobowiązania dot. obowiązków LGD w ramach działania 4.1 terminowe przeprowadzanie postępowania w sprawie wyboru operacji, terminowe składanie do Samorządu Województwa wniosku o podanie do publicznej wiadomości informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania 4.1, zgodnie z harmonogramem – w przypadku konieczności zmiany – odpowiednio wcześniej zmiana harmonogramu w umowie,

8. Zobowiązania dot. obowiązków LGD w ramach działania 4.1 informowanie o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy, w szczególności poprzez zamieszczanie informacji na stronie internetowej (zamieszczenie również formularza wniosku o przyznanie pomocy), sprawdzanie zgodności operacji realizowanych w ramach działania 4.1 z LSR oraz wybieranie operacji, stosowanie do wyboru operacji procedur i kryteriów zapewniających efektywną i prawidłową realizację LSR,

9. Zobowiązania dot. obowiązków LGD w ramach działania 4.1 • złożenie ostatniego wniosku o podanie do publicznej wiadomości informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania 4.1 może nastąpić 31 grudnia 2013 r.,

10. Zobowiązania dot. obowiązków LGD w ramach działania 4.1 • Obowiązek przekazywania właściwemu podmiotowi wdrażającemu: • list wybranych operacji, • list operacji, które nie zostały wybrane, • uchwał właściwego organu LGD w sprawie wyboru operacji, • wszystkich złożonych wniosków o przyznanie pomocy.

11. UWAGA! Niewykonanie w danym roku w postępowaniu w sprawie wyboru operacji zobowiązania dotyczącego przekazania kompletnych wniosków, list oraz uchwał – w kolejnym roku wynikającym z harmonogramu terminów, zmniejszeniu o 20 % ulegają środki przeznaczone na działanie „Wdrażanie LSR” - § 10 umowy.

12. Inne zobowiązania aktualizacja lub zmiana LSR w formie pisemnej, umożliwienie przeprowadzania kontroli LGD przez przedstawicieli Samorządu Województwa, Agencji, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Komisji Europejskiej, organom kontroli państwowej i skarbowej oraz innym podmiotom upoważnionym do takich czynności, w zakresie wyboru LGD i realizacji LSR, do końca 2020 roku;

13. Inne zobowiązania przechowywanie dokumentów, dotyczących wyboru LGD i realizacji LSR, do końca 2020 r, posiadanie i utrzymywanie biura LGD zgodnie z opisem technicznym załączonym do wniosku lub zawartym w umowie, zatrudniania pracowników o wymaganiach zgodnych z procedurą naboru pracowników załączoną do wniosku lub opisaną w umowie,

14. Inne zobowiązania niepowoływanie na członków organu decyzyjnego LGD osób o kwalifikacjach i doświadczeniu niższym niż w dniu dokonania wyboru LGD do realizacji LSR (w przypadku gdy organ decyzyjny kadencyjny lub konieczne jest powołanie nowego członka w wyniku rezygnacji dotychczasowego), niezatrudnianie członków organu decyzyjnego w biurze LGD (najczęściej zapis w Regulaminie organu decyzyjnego),

15. Inne zobowiązania • wyłączanie członka organu decyzyjnego od udziału w dokonywaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do jego bezstronności, w szczególności w przypadku ubiegania się przez członka organu decyzyjnego o wybór jego operacji w ramach działania 4.1, Uwaga:chodzi też o sytuację gdy członek reprezentuje wnioskodawcę lub jest z nim spokrewniony Dobra praktyka: podpisywanie deklaracji o bezstronności przed każdym posiedzeniem organu decyzyjnego

16. Inne zobowiązania • zachowania warunków realizacji LSR w okresie realizacji LSR: • statutu fundacji, stowarzyszenia lub związku stowarzyszeń działających jako LGD, w zakresie celów związanych z realizacją LSR oraz zasad przyjmowania nowych członków, • co najmniej 50-procentowego udziału partnerów podmiotów sektora społecznego i gospodarczego w składzie organu decyzyjnego LGD, • spełniania wymogu trójsektorowości partnerstwa LGD, • spójności przestrzennej obszaru LSR, • rozdzielenia funkcji zarządczej od decyzyjnej w LGD (najczęściej zapis w statucie);

17. Inne zobowiązania złożenie sprawozdania z realizacji LSR do 30 czerwca 2015r. na formularzu udostępnionym przez Samorząd Województwa, niezwłoczne informowanie Samorządu Województwa o okolicznościach mogących mieć wpływ na wykonanie umowy,

18. Inne zobowiązania podawanie do publicznej wiadomości, w szczególności poprzez zamieszczenie na stronie internetowej LGD zestawień rzeczowo – finansowych z realizacji operacji, stanowiących załączniki do umów przyznania pomocy na działań 4.2 i 4.3, współpraca z Krajową Siecią Obszarów Wiejskich w zakresie przekazywania informacji dotyczących realizacji LSR

19. Zmiany w budżecie LSR zmiana umowy nie może powodować zwiększenia limitów środków w ramach działań „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” oraz „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja”, z wyłączeniem sytuacji dotyczącej rozszerzenia obszaru LGD, w przypadku działania „Wdrażanie projektów współpracy” nawet jeśli budżet nie przewidywał ich realizacji na etapie składania wniosku o wybór, możliwe jest to później, środki finansowe „czekają” na LGD,

20. Zmiany w budżecie LSR • „wewnątrz” działań osi 4 nie ma ograniczenia w przesuwaniu środków pomiędzy lata realizacji LSR, a także w częstotliwości dokonywania tych zmian, • w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” można przesuwać środki pomiędzy poszczególnymi rodzajami operacji, jedynie w uzasadnionych przypadkach,

21. Zmiany w budżecie LSR • jeśli środki zaplanowane w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” na którykolwiek z czterech rodzajów operacji („Odnowa i rozwój wsi”, „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” i „Małe projekty”), nie są wykorzystywane przez beneficjentów, wówczas LGD ma możliwość przesunięcia tych środków na pozostałe rodzaje operacji (jednak tylko w obrębie działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju”), oczywiście pod warunkiem dokonania odpowiednich zmian w LSR dotyczących przedsięwzięć, celów szczegółowych itp. • W takich przypadkach nie jest wymagane 10% na każdy z rodzajów operacji (co obowiązywało w momencie wyboru LGD do realizacji LSR)

22. Rozszerzenie obszaru LSR Rozszerzenie obszaru LSR o gminy, które nie były dotychczas członkiem albo partnerem innej LGD. Zwiększa się kwoty, na działania osi 4 maksymalnie o iloczyn liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały na dzień 31 grudnia 2006 r. (dane GUS) i kwot określonych w rozporządzeniu.

23. Rozszerzenie obszaru LSR Wniosek o dokonanie zmiany dotyczącej rozszerzenia obszaru LSR - nie później niż do dnia rozpoczęcia naboru wniosków w ramach drugiego konkursu na wybór LGD do realizacji LSR i nie później niż do dnia 31 grudnia 2012 roku. Rozszerzenie obszaru LSR wymaga aktualizacji LSR w odniesieniu do tych elementów LSR, których rozszerzenie dotyczy.

24. Wystąpienie gminy z LGD W przypadku wystąpienia gminy z LGD, zmianie nie ulega obszar realizacji LSRoraz wysokość środków przyznanych danej LGD z tytułu członkostwa/partnerstwa tej gminy w LGD.

25. Zmiana umowy Forma pisemna. Nie może wpływać na: zmianę celów ogólnych LSR oraz misji LGD, niedotrzymanie zobowiązań określonych w umowie. Nie może powodować zwiększenia limitów środków w ramach działań 4.1 oraz 4.3 (chyba że dotyczy rozszerzenia obszaru LSR)

26. ZADANIA LGD JAKO PODMIOTU REALIZUJACEGO LSR Wydział Leader DROW Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi sierpień - wrzesień 2009 r.

27. Informowanie i przeprowadzanie naborów wniosków o przyznanie pomocy • rozpowszechnianie informacji o zasadach przyznawania pomocy finansowej, • terminowe składanie do Samorządu Województwa wniosku o podanie do publicznej wiadomości informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy, • informowanie wnioskodawców o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy,

28. Informacja o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy • Termin składania wniosków • nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni), • rozpoczynający bieg nie wcześniej niż 14 dni od dnia podania do publicznej wiadomości informacji. 2. Miejsce składania wniosków – siedziba LGD 3. Miejsce udostępnienia (m.in. siedziba i strona www. LGD): • wzoru formularza, • wykazu dokumentów niezbędnych do dokonania wyboru, • kryteriów wyboru operacji. 4. Limit dostępnych środków (wynika z umowy ramowej oraz informacji od SW przed każdym naborem)

29. Zadania związane z wyborem operacji • sprawdzanie zgodności operacji realizowanych w ramach działania 4.1 z LSR oraz wybieranie operacji • stosowanie do wyboru operacji procedur i kryteriów zapewniających efektywną i prawidłową realizację LSR,

30. Postępowanie w sprawie wyboru operacji • Wpływ wniosku – LGD nadaje oznaczenie sprawy, stawia pieczęć, datę wpływu i podpis. • Czy wniosek złożony w terminie oraz czy wniosek zawiera adres wnioskodawcy lub czy można ten adres ustalić? - § 11 ust. 1 rozporządzenia dotyczącego działania 4.1 TAK NIE Wniosek podlega dalszej ocenie SW pozostawia taki wniosek bez rozpatrzenia (LGD przesyła go do SW wraz z innymi wnioskami i uchwałami

31. Postępowanie w sprawie wyboru operacji 3. Wniosek złożony w terminie i zawiera adres wnioskodawcy podlega dalszej ocenie zgodności z LSR (z celami, przedsięwzięciami) Operacja niezgodna z LSR Operacja zgodna z LSR Operacja nie podlega dalszej ocenie Operacja podlega ocenie zgodnie z lokalnymi kryteriami wyboru

32. Postępowanie w sprawie wyboru operacji 4. Ocena zgodności operacji z lokalnymi kryteriami wyboru Operacja niewybrana Operacja wybrana Czy są dostępne środki? Operacja wybrana i przeznaczona do finansowania Operacja wybrana ale nie finansowania z powodu braku dostępnych środków

33. Kryteria wyboru operacji – jakie powinny być? Uzasadnienie wykonania operacji na danym terenie (odpowiedź na pytanie np. czy potrzebujemy 6 ścieżki rowerowej skoro mamy już 5?) - Zróżnicowanie wartości kryteriów: Zrównoważenie kryteriów ilościowych i jakościowych Wnioskowana kwota dofinansowania (większa liczba punktów dla operacji, na którą wnioskodawca ubiega się o mniejsza pomoc) Realizacja operacji przyczyni się do uatrakcyjnienia lokalnej oferty turystycznej i rekreacyjnej (większa liczba punktów)

34. Kryteria wyboru operacji – jakie powinny być? Doświadczenie wnioskodawcy (większa liczba punktów) zrównoważenie Projekt realizowany z zastosowaniem innowacyjnych technologii, nowatorskiego wykorzystania zasobów (dodatkowe punkty) Projekt realizowany z udziałem kobiet/młodzieży (dodatkowe punkty) Liczba miejscowości, w których będzie realizowana operacja (większa liczba punktów) zrównoważenie

35. Kryteria wyboru operacji – jakie powinny być? Liczba miejscowości objętych operacją (większa liczba – więcej punktów) Wnioskowana kwota dofinansowania (mniejsza kwota – więcej punktów) brak zrównoważenia

36. Kryterium: Czy operacja jest innowacyjna? Bardzo pożądane, typowo „leaderowe” Mierzalne, jeśli jest definicja innowacyjności Np. wdrożenie nowej technologii, wdrożenie nowego sposobu przetwarzania lokalnych produktów, nowatorskie wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych obszaru LSR, np. rozwój nowych form turystyki, wydłużenie sezonu turystycznego(np. turystyka piesza nad jeziorami)

37. UWAGA! Wyłączenie członka organu decyzyjnego od udziału w dokonywaniu wyboru operacji W ocenie wniosku, głosowaniu i dyskusji nad wyborem operacji nie bierze udziału członek organu decyzyjnego, którego udział w dokonywaniu wyboru operacji może wywołać wątpliwości, co do jego bezstronności (jest wnioskodawcą, reprezentuje wnioskodawcę, jest spokrewniony z wnioskodawcą itp.) zabezpieczenie na wypadek przeniesienia z funkcji pracownika biura LGD na członka organu decyzyjnego – nie dokonywanie oceny wniosków nad którymi pracował on w biurze LGD.

38. Postępowanie w sprawie wyboru operacji 5. Sporządzenie listy operacji ocenionych w podziale na operacje zgodne i niezgodne z LSR i przekazanie listy wnioskodawcom z informacją dotyczącą danej operacji 6. Rozpatrzenie ewentualnych odwołań przez organ decyzyjny. Ewentualna uchwała w sprawie wyboru danej operacji po pozytywnym rozpatrzeniu odwołania.

39. Postępowanie w sprawie wyboru operacji 7. W terminie 45 dni od dnia, w którym upłynął termin składania wniosków LGD przekazuje właściwemu podmiotowi wdrażającemu: • Wnioski które nie wpłynęły w terminie wraz z wykazem, • Wnioski, w których nie wskazano adresu wnioskodawcy i nie ma możliwości ustalenia tego adresu wraz z wykazem, • Wnioski wybrane wraz z uchwałami, • Wnioski niewybrane wraz z uchwałami, • Listę wniosków wybranych wraz z uchwałą (jeśli dotyczy), z informacją które mieszczą się w limicie • Listę wniosków niewybranych (jeśli dotyczy).

40. Postępowanie w sprawie wyboru operacji – LGD graniczne Dodatkowo: listy wybranych i niewybranych wniosków o przyznanie pomocy wraz z uchwałami wykazy wniosków niezłożonych w terminie lub w których nie wskazano adresu, - dla danego województwa listy odnośnie całego naboru

41. Jak zapewnić efektywne wdrażanie LSR? • bezpłatne świadczenie przez pracownika lub pracowników biura LGD, doradztwa w zakresie przygotowywania wniosków o przyznanie pomocy • Monitorowanie dotychczasowych efektów z użyciem dobrych wskaźników i reagowanie na problemy

42. Wskaźniki – jakie powinny być? Wartość docelowa wskaźnika (technika pomiaru) Wartość bazowa wskaźnika (technika pomiaru)

43. Wskaźniki - przykłady Przedsięwzięcie: Tworzenie klubów zainteresowań, miejsc scalających lokalną społeczność Produkt: liczba przeprowadzonych spotkań dla mieszkańców, liczba rozbudowanych/zmodernizowanych obiektów infrastrukturalnych pełniących funkcje społeczne i rekreacyjne, liczba zakupionego wyposażenia obiektów infrastrukturalnych pełniących funkcje społeczne i rekreacyjne (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia).

44. Rezultat: liczba uczestników zorganizowanych spotkań dla mieszkańców, wzrost liczby obiektów pełniących funkcje społeczne w stosunku do stanu obecnego (%) (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia). Pomiar: listy obecności, badania ankietowe, ankiety ewaluacyjne Oddziaływanie: obniżenie salda emigracji z obszaru LSR (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia), wzrost liczby mieszkańców obszaru LSR (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia). Pomiar: dane gminy, wywiady indywidualne

45. Wskaźniki - przykłady Przedsięwzięcie: Upowszechnianie i publikowanie w formie tradycyjnej i elektronicznej zasobów dziedzictwa historycznego, kulturowego i przyrodniczego Produkt: liczba stworzonych publikacji, baz danych, konkursów Rezultat: liczba osób korzystających z bazy informacyjnej o dziedzictwie historycznym, kulturowym i przyrodniczym (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia) Pomiar: liczba odwiedzin strony www, liczba rozdanych/sprzedanych publikacji

46. Oddziaływanie: wzrost liczby turystów przejeżdżających na teren LSR, liczba wypromowanych produktów regionalnych (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia). Pomiar: sprzedane/rozdane bilety wstępu, badania ankietowe, wywiady indywidualne, rozdane ulotki, wielkość sprzedaży produktów regionalnych, oświadczenia Beneficjentów

47. Wskaźniki - przykłady Przedsięwzięcie: Wspieranie i organizowanie działalności regionalnych zespołów folklorystycznych Produkt: liczba zakupionego sprzętu na potrzeby zespołów folklorystycznych, liczba zorganizowanych imprez folklorystycznych, liczba wyjazdów na imprezy promujące zespoły folklorystyczne (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia)

48. Rezultat: liczba członków wspartych zespołów folklorystycznych (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia), liczba koncertów/imprez z udziałem zespołu, liczba uczestników imprez z udziałem zespołu (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia) Pomiar: listy obecności, sprawozdanie, opis, dokumentacja fotograficzna i filmowa, rozdane/sprzedane bilety, zaproszenia Oddziaływanie: wzrost liczby turystów przejeżdżających na teren LSR, wzrost rozpoznawalności zespołu (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia) Pomiar: rozdane/sprzedane bilety, zaproszenia, badania ankietowe

49. Wskaźniki - przykłady Przedsięwzięcie: Wytyczanie nowych szlaków turystycznych wraz z budową małej infrastruktury Produkt: długość wytyczonych i oznakowanych szlaków turystycznych, liczba elementów zagospodarowania szlaków turystycznych (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia)

50. Rezultat: liczba osób odwiedzających obszar ze względu na jego większą atrakcyjność (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia) Pomiar: bilety wstępu, rozdane ulotki, ankiety Oddziaływanie: wzrost dochodów gminy z działalności turystycznej, wzrost aktywności pozarolniczej mieszkańców objętych LSR (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia), zwiększenie liczby podmiotów gospodarczych zajmujących się działalnością turystyczną i około turystyczną (stan obecny/stan po zakończeniu przedsięwzięcia) Pomiar: dane gminy, oświadczenia Beneficjentów