Jeziora

1. Jeziora

2. Co to jezioro? • Jezioro – naturalny śródlądowy zbiornik wodny, którego występowanie uwarunkowane jest istnieniem zagłębienia (misy jeziornej), w którym mogą gromadzić się wody powierzchniowe, oraz zasilaniem przewyższającym straty wody wskutek parowania lub odpływu.  Powstanie mis jeziornych wiąże się przede wszystkim z procesami geologicznymi. Zasilanie należy natomiast przede wszystkim od warunków klimatycznych. Do najciekawszych jezior świata należy m.in. Jezioro Bajkał, które jest również jeziorem gromadzącym najwięcej w świecie słodkiej wody. Równie ciekawe jest Morze Kaspijskie, które jest największym pod względem powierzchni i zasobów jeziorem wód słonych. Jest ono pozostałością dawnego zbiornika wodnego. Jednym z najwyżej położonych dużych jezior jest Titicaca w Andach (3812 m. n.p.m). Najliczniejsze są jeziora polodowcowe. Występują zarówno w górach, np. w Tatrach, jak i na nizinach, gdzie tworzą skupiska zwane pojezierzami. Badaniem jezior zajmuje się dział hydrologii i hydrobiologii – limnologia.

3. RODZAJE JEZIOR: Ze względu na przepływ wody i źródła zasilania: • Odpływowe • Przepływowe • Bezodpływowe • Okresowe • Epizodyczne Ze względu na trofię: • Oligotroficzne • Eutroficzne • Dystroficzne

4. Jeziorem oligotroficznym – nazywamy takie, które posiada błękitną, przejrzystą wodę, są ubogie w składniki pokarmowe ( za wyjątkiem wapnia). Są one często jeziorami głebokimi, o wodzie aż do powierzchni dna nasyconej cząsteczkowym tlenem. W wyniku tej wysokiej zawartości tlenu, dochodzi do szybkiego rozkładu materii organicznej. Typowy osad tego typu jezior to pokłady kredy jeziornej. • Jeziorem eutotroficznym – nazywamy jeziora żyzne, które są bogate w związki wapnia, fosforu, azotu. Woda w takim jeziorze jest mętna i zabarwiona na zielonkawy kolor. W tych jeziorach istnieją dogodne warunki do życia roślin i zwierząt. Przy dnie zachodzą procesy gnilne prowadząc zaś do ograniczenia ilości rozpuszczonego tlenu. Są one jeziorami dość płytkimi, szybko ulegającymi zarastaniu i zamulaniu osadami organicznymi.. • Jeziorem dystroficznym – nazywamy takie jezioro ,które zawiera niewielką ilość soli mineralnych, zwłaszcza znacznym niedoborem charakteryzuje się związek wapnia, co powoduje zakwaszanie. Są zbiornikami niedostatecznie przewietrzanymi, o żółtej i brunatnej wodzie. To właśnie nietypowe zabarwienie jest wywołane znaczną zawartością substancji humusowych nie tylko w wodzie, ale również w osadach dennych. Są jeziorami charakterystycznymi dla terenów leśnych i bagiennych, wody są ubogie w organizmy żywe.

5. Rodzaje jezior ze względu na pochodzenie: • Tektoniczne • Polodowcowe: - Rynnowe • Morenowe • Wytopiskowe • Wulkaniczne • Deltowe • Krasowe

6. Jeziora tektoniczne ( ryftowe) – wypełniają zagłębienia pochodzenia tektonicznego. Ich misy stanowią zapadnięte części skorupy ziemskiej w formie rowów lub rozległych zapadlisk, np. w rowie : Bajkał, Tanganika, Martwe, Malawi ( Niasa); w płaskim zaglębieniu : Wiktorii, Ładoga, Górne. • Jeziora polodowcowe wypełniają zagłębienia pozostawione przez lodowce: -rynnowe – w rynnach polodowcowych. Wąskie, długie, o stromych brzegach, głębokie, np. Gopło, Jeziorak, Hańcza. -morenowe – w zagłębieniach wśród wałów morenowych, np. Śniardwy, Mamry; charakteryzują się dużą powierzchnią, stosunkowo małą głębokością i urozmaiconą linią brzegową. • Wytopiskowe (oczka) – z wytopienia bryły martwego lodu, np. Sasek Mały. Jeziora wulkaniczne: • kraterowe – w kraterach nieczynnych wulkanów, • zaporowe – odpływy zatamowane przez potoki lawy, • kalderowe – wypełniające kaldery nieczynnych wulkanów, • maary – zajmują zagłębienia w lejkowatych kraterach pozostałych po wulkanach eksplozywnych Jezioro deltowe - wskutek nierównomiernej akumulacji w delcie rzeki, np. Druzno, Dąbie. Jezioro krasowe -  zagłębieniach krasowych np. Jezioro Ochrydzkie (Półwysep Bałkański) oraz jezioro Firlej.

7. Jezioro Tanganika – jezioro tektoniczne.

8. Jezioro Bukowskie na Pojezierzu Kaszubskim – jezioro polodowcowe.

9. Wody powierzchniowe stanowią ważny element krajobrazu pojezierza Kaszubskiego. Układ systemu jezior i rzek związany jest ze szlakiem odpływu wód roztopowych z lodowca. Ważnym obszarem tego systemu są wzniesienia. Wzgórza Szymbarskie stanowią główny dział wodny oddzielający jeziora i rzeki uchodzące do Bałtyku od jezior i rzek kierujących swe wody do Wisły. • Na system wód powierzchniowych Pojezierza Kaszubskiego składają się jeziora różniące się genezą, wielkością, kształtem, ponadto liczne oczka wodne oraz wiele rzek i strumieni. • Najważniejszym elementem hydrograficznym są jeziora. Na Pojezierzu Kaszubskim jest około 500 jezior o powierzchni 1 hektara. W większości są to jeziora pochodzenia rynnowego. • Do największych jezior na Pojezierzu Kaszubskim zalicza się jeziora Raduńskie i Gowidlińskie. • Powierzchnia jeziora Bukowskiego wynosi 14,41 hektara, zaś powierzchnia jeziora Gowidlińskiego wynosi 520 hektarów.

10. Lewa strona – Jezioro Raduńskie Prawa strona – jezioro Gowidlińskie Przykłady jezior rynnowych.

11. Smreczyński Staw (polskie Tatry) – jezioro morenowe.

12. Jezioro w kraterze wulkanu Irazu – jezioro wulkaniczne.

13. Druzno na Żuławach Wiślanych – jezioro deltowe.

14. Jeziora Polesia Lubelskiego – jeziora krasowe.

15. STREFY JEZIOR: • Strefa przybrzeżna (A) • Strefa pelagiczna (G) • Strefa profundalna (H) • Strefa denna (I,J)

16. Strefa przybrzeżna (litoralna) – jest to strefa wody płytkiej, prześwietlonej do samego dna, litoral, zwłaszcza jego płytkie części, jest najbardziej zmienny ze środowisk jeziornych. Płytsza część litoralu podlega również bezpośrednim wpływom lądu. • Strefa pelagiczna – strefa wody otwartej, niestykającej się ani z brzegami, ani z dnem zbiornika. • Strefa profundalna – strefa wody głębokiej stykającej się z dnem i znajdującej się poza zasięgiem promieniowania słonecznego, w związku z dużym nagromadzeniem szczątków organicznych poddana wahaniom stężenia tlenu,a nawet okresowym i krótkotrwałym całkowitym deficytom tlenowym. • Strefa denna (bental) – strefa obejmująca warstwę osadów i mułów wyścielających dno jeziora.

17. Znaczenie gospodarcze jezior • Stanowią obszary rekreacyjno-sportowe • Są wodnymi drogami komunikacyjnymi • Stanowią źródło wody, np. dla przemysłu, gospodarki, rolnictwa • Są wykorzystywane jako obszary łowiskowe